Галоўнае — сам працэс: чаму Мінск не спраўляецца з перамовамі па Данбасе

Беларусь можа пазбавіцца камфортнай ролі міратворца Усходняй Еўропы. На думку некаторых украінскіх палітыкаў, намаганняў Мінска па ўрэгуляванні канфлікту на Данбасе недастаткова. Пакуль "Мінскі працэс" буксуе, у зоне супрацьстаяння працягваюць гінуць людзі.

"Апошнія два гады, пасля Парыжскай сустрэчы восенню 2016 года, "Мінскі працэс" затармазіўся. Калі паглядзець, як да яго ставяцца палітычныя эліты, то прэзідэнт [Парашэнка] ацэньвае яго пазітыўна. А вось большасць партый лічаць, што працэс зайшоў у тупік", — апісвае сітуацыю ўкраінскі палітык, які ўдзельнічаў у дыскусійнай сесіі "Мінскі працэс" на сустрэчы Асноўнай групы Мюнхенскай канферэнцыі бяспекі.

Мы не можам назваць імя гэтага і іншых экспертаў, словы якіх выкарыстоўваем у гэтым артыкуле, таму што сесія праходзіла па правілах "Чатэм Хаўса".

Сярод украінскіх палітыкаў пераважае меркаванне, што "Мінскі працэс" неабходны, але недастатковы. З чатырох прычын канфлікту на ўсходзе Украіны:

— геапалітычнае супрацьстаянне ( "барацьба Захаду, або, у вузкім сэнсе, NATO, і Расіі за Украіну");

— геаэканамічнае супрацьстаянне ( "барацьба Еўрасаюза і Расіі за Украіну");

— расійска-ўкраінскае "постымперскае" супрацьстаянне;

— унутраныя супярэчнасці ва Украіне

— "Мінскі працэс" факусуецца толькі на апошніх дзвюх прычынах, і як мінімум пакуль што не працуе як пляцоўка для перамоў NATO і Расіі, ЕС і Расіі. А без рашэння пытанняў паміж гэтымі бакамі завяршыць "Мінскі працэс" немагчыма. У гэтым з украінскімі палітыкамі згаджаюцца прадстаўнікі расійскіх палітычных эліт.

"Год таму мне здавалася, што рашэнне канфлікту на Данбасе можа змяніць адносіны Расіі і Захаду. Цяпер мне так не здаецца. Адносіны настолькі сапсаваныя, што нават спыненне канфлікту на іх не паўплывае. Данбас апынуўся закладнікам гэтых жахлівых адносін", — кажа расійскі ўдзельнік дыскусіі.

"Рашэнне канфлікту можа заняць гады", — кажа заходні дыпламат.

"Ніколі распад імперый не быў бяскроўным", — сцвярджае яшчэ адзін расіянін, дадаючы, што гісторыя ўжо ведае прыклады падобных супрацьстаянняў, якія цягнуліся дзесяцігоддзямі.

Чым можна працягнуць ці замяніць "Мінскі працэс"? Сярод фарматаў называюць Будапешцкі (перамовы ў межах Мемарандума аб гарантыях бяспекі ў сувязі з далучэннем Украіны да Дагавора аб нераспаўсюджванні ядзернай зброі) і Венскі (па ўзоры перамоў аб урэгуляванні вайны ў Сірыі).

Паралельная прапанова — узмацніць дыпламатычны працэс за кошт Германіі і Францыі, удзельнікаў "Нармандскага фармату", і перанесці перамоўную пляцоўку ў Вену, дзе размяшчаецца штаб-кватэра АБСЕ. "Мінск — гэта не мэта, — заяўляюць прыхільнікі гэтага варыянту. — Толькі актыўная дыпламатыя можа прывесці да вынікаў".

Аднак Расія ўспрымае пошук новых фарматаў як імкненне адысці ад вырашэння праблемы. На думку расійскіх дыпламатаў, праблема не ў змесце "Мінскіх пагадненняў", а ў тым, што Украіна не спяшаецца іх выконваць.

"Хіба новыя фарматы зменяць погляд кіраўніцтва Украіны на праблемы Данбаса? Па сутнасці, яго пазіцыя ўсё ўжо, ужо і ўжо, а жадання і сур'ёзнага намеру выконваць дамоўленасці Мінск-2 усё менш, — фармулюе прэтэнзіі яшчэ адзін расійскі ўдзельнік сустрэчы. — Адказу на пытанне данбасцаў: "У якой жа Украіне ім прапануецца жыць?" — па-ранейшаму няма".

Прычыны таго, што "Мінскі працэс" зайшоў у тупік, расіяне бачаць не ў слабым узроўні дыпламатыі, а ў нежаданні ўкраінскіх палітыкаў працаваць над спыненнем канфлікту тут і цяпер. У 2019 годзе Украіну чакаюць прэзідэнцкія выбары. Ваенныя дзеянні на ўсходзе краіны могуць выкарыстоўваць для дасягнення сваіх палітычных інтарэсаў як дзеючыя ўлады, так і апазіцыя.

А за тое, хто больш хоча спынення агню на ўсходзе Украіны, падчас дыскусіі разыгрываецца самае сапраўднае палітычнае спаборніцтва:

"У дачыненні да Расіі Захад кіруецца наратывамі, якія не маюць нічога агульнага з мэтамі расійскай знешняй палітыкі, — кажа адзін з расіян. — Расія як ніхто зацікаўленая ва ўрэгуляванні канфлікту на Данбасе".

"Акупаваны Данбас — гэта індустрыяльная тэрыторыя. Там павінны працаваць шахты, прадпрыемствы, — парыруе ўкраінскі палітык. — Я не згодны з тым, што ў нас шмат часу. Пакутуюць тры мільёны чалавек".

Міру на Данбасе як бы хочуць ўсе. Але пры гэтым, нібы прытрымліваючыся рымскай мудрасці, усе рыхтуюцца да вайны. А ў Мінску ўсё праходзяць і праходзяць пасяджэнні трохбаковай кантактнай групы па ўрэгуляванні сітуацыі на ўсходзе Украіны. Наступнае (здаецца, іх колькасць ужо пераваліла за 80) адбудзецца 6-га лістапада.