Грузія: анансаваная рэвалюцыя і "права на самагубства" Саакашвілі

У грузінскага выбаршчыка дэжавю: кіпяць лютыя спрэчкі паміж прыхільнікамі ўладаў і іх апанентамі, апазіцыя адмаўляецца прызнаць вынікі выбараў і падымае пратэсты. Чыноўнікі ад улады трымаюць покер-фэйс, спрабуючы зрабіць выгляд, што нічога незвычайнага не адбываецца.

Усё тое самае можна было назіраць у Грузіі роўна год таму, пасля парламенцкіх выбараў. Уласна, сённяшні крызіс, глыбокі, як калодзеж, — гэта працяг закладзенага год таму палітычнага правалу. Нязгодная з вынікам выбараў апазіцыя, як ні білася, не змагла настаяць ні на датэрміновым галасаванні, ні на ключавых адстаўках ва ўрадзе. Сабраць рэзанансныя пратэсты таксама атрымлівалася далёка не заўсёды. А ўлады вырашылі прадэманстраваць нязломную волю тады, калі гэта патрабавалася менш за ўсё: яны доўга ігнаравалі магчымасць нейкага кампрамісу, а калі дамоўленасці ўсё ж намеціліся, груба парушылі іх.

Гэтая прадмова неабходная для разумення, чаму сціплыя выбары ў органы мясцовага самакіравання, на якіх прынята спакойна выбіраць кіраўнікоў абласных саветаў, раптам атрымалі такое велізарнае значэнне. Яны сталі сапраўдным апошнім шанцам для грузінскай апазіцыі — па-першае, паказаць, што ў яе сапраўды ёсць народная падтрымка, а па-другое, што яна ў стане абараніць галасы сваіх выбаршчыкаў ад фальсіфікацый.

Гэтыя важныя выбары прайшлі ў два туры. Вынікі гонкі сталі новым расчараваннем прыхільнікаў апазіцыі: кіраўнічая партыя перамагла ва ўсіх акругах, акрамя адной. Самую вялікую перавагу кандыдат улады атрымаў у Тбілісі, абышоўшы апазіцыйнага кандыдата больш чым на дзесяць адсоткаў.

Калі верыць вынікам ЦВК, апошняй апорай апазіцыі стаў мяцежны Цаленджыхскі раён з насельніцтвам 3 тысячы чалавек. Гэта правінцыя на захадзе Грузіі, у рэгіёне Самэгрэла, які ўжо даўно зарэкамендаваў сябе апазіцыйным. Мясцовыя жыхары лёгкія на ўздым — яны хутка запаўняюць плошчы на акцыі апазіцыйнага Нацыянальнага руху і дома, і ў сталіцы. Тое, што некалькі ўраджэнцаў менавіта гэтага рэгіёна зараз знаходзяцца за кратамі за тое, што дапамаглі апальнаму экс-прэзідэнту Саакашвілі прыехаць у Грузію і ўладкавацца на найманай кватэры ў Тбілісі, выглядае сімвалічным і заканамерным.

"Права на самагубства"

Сам Саакашвілі, на якога цяперашнія ўлады завялі некалькі крымінальных спраў, раптам прыехаў у Грузію, сеў у турму і абвясціў галадоўку напярэдадні першага тура выбараў. Да дня галасавання ў другім туры ён галадаў ужо месяц. Аднадумцы трэцяга прэзідэнта патрабавалі яго пераводу ў прыватную клініку, улады ўпарціліся і настойвалі на турэмнай лякарні. Але гэтую опцыю апазіцыя і праваабаронцы палічылі ледзь не больш небяспечнай для жыцця экс-прэзідэнта, чым галадоўку без назірання лекараў: па іх словах, у турэмнай лякарні Саакашвілі можа быць забіты.

Пакласці палітыка на абследаванне ў прыватную клініку ўлады адмовіліся і пасля выбараў, хоць такіх прэцэдэнтаў у грузінскіх турмах было нямала. І пакуль паплечнікі былога прэзідэнта на ўсю моц б'юць трывогу і кажуць, што Саакашвілі моцна схуднеў, саслабеў і сапраўды можа ў кожны момант памерці, улады зноў уключаюць покер-фэйс.

Так, кіраўнік кіраўнічай партыі "Грузінская мара" Іраклій Кабахідзэ назваў галадоўку Саакашвілі "імітацыяй" і расказаў журналістам, што над экс-прэзідэнтам пацяшаецца ўся турма: маўляў, той "вельмі любіць ліманад". Іншы лідар гэтай жа партыі Мамука Мдзінарадзэ сказаў, што Саакашвілі сам сябе ставіць у смешнае становішча і зусім хутка стане відавочным, што ён хлусіць: "Чалавек можа пражыць без ежы 40 дзён. Мы пачакаем 41-га дня яго галадоўкі". Каб чытачу было лягчэй разумець вагу гэтых заяў, адзначым, што ў дзень затрымання Саакашвілі абодва чыноўнікі сцвярджалі, што абсалютна дакладна ведаюць, што грузінскую мяжу былы прэзідэнт не перасякаў, што, паводле "аператыўных звестак", ён знаходзіцца ва Украіне і нават канкрэтызавалі — у Трускаўцы.

Прэзідэнт краіны Саламэ Зурабішвілі адмаўляецца памілаваць Саакашвілі і нават назваць яго палітвязнем: маўляў, асуджаны незаконна ўехаў у Грузію, каб дэстабілізаваць абстаноўку.

Але далей за ўсіх у мастацтве палітычнай ацэнкі пайшоў прэм'ер-міністр Іраклій Гарыбашвілі. Ён сказаў, што ў Грузіі ў кожнага грамадзяніна — і ў тым ліку ў Саакашвілі — ёсць права на самагубства.

Прыхільнікі экс-прэзідэнта адказалі пратэстам перад турмой у горадзе Руставі, дзе сядзіць Саакашвілі. Яны плануюць не разыходзіцца да таго часу, пакуль не ўбачаць Саакашвілі на волі. Некаторыя апазіцыянеры нават анансавалі рэвалюцыю: калі ўсё пойдзе па іх плане, яна адбудзецца 6 лістапада, у дзень чарговага вялікага мітынгу ў Тбілісі.

Аднак трэба разумець, што ў краіне добра чуваць і галасы праціўнікаў экс-прэзідэнта і створанай ім партыі. У лютых спрэчках, якія разгараюцца ў сацсетках, некаторыя карыстальнікі шчыра радыя таму, што Саакашвілі ў турме, а сёй-той нават і згодны з цынічнай заявай пра права на самагубства. Такая выбарчая крыважэрнасць здзіўляе назіральнікаў: астатніх прэзідэнтаў грузіны адпускалі з мірам нават у тых выпадках, калі іх было за што судзіць. 

Дзіяна Петрыяшвілі, “Медиасеть”