Парламенцкія выбары ў Малдове: ўмяшанне Расіі і голас мігрантаў

Па матэрыялах Ziarul de Garda

24 лютага ў Малдове адбудуцца парламенцкія выбары. У перадвыбарчай кампаніі лідзіруюць тры галоўныя сілы: "Дэмакратычная партыя Малдовы", якую ўзначальвае алігарх Уладзімір Плахатнюк, паплечнікі па-прарасійску настроенага прэзідэнта Ігара Дадона (сацыялісты) і праеўрапейская апазіцыя (ACUM), у якой таксама ёсць шанцы ўвайсці ў парламент.

Паводле апытанняў, больш за ўсё шанцаў перамагчы мае Партыя сацыялістаў: пра гатоўнасць аддаць ім свой голас заявілі 39% апытаных. Прэзідэнт Малдовы і дэ-факта лідар партыі сацыялістаў Ігар Дадон называе сябе "прамалдаўскім, а не прарасійскім" палітыкам, але пры гэтым адносіць да сваіх бясспрэчных вартасцяў сяброўства з прэзідэнтам Пуціным.

За Дэмпартыю, якую ўзначальвае алігарх Плахатнюк, абяцаюць прагаласаваць 14%; парадак дня гэтай партыі прадугледжвае наладжванне супрацоўніцтва з ЕС, але не коштам сапсаваных адносін з Расіяй.

Тым не менш, за два дні да выбараў Расія абвінаваціла Плахатнюка ў фінансавых махінацыях. Згодна з заявай, якое зрабіла расійскае МУС 22 лютага, лідар "Дэмакратычнай партыі Малдовы" быў адным з арганізатараў схемы вываду з Расіі 37 млрд рублёў (каля 500 млн еўра).

Па заявах расійскіх следчых, у Расіі цягам некалькіх гадоў дзейнічала злачынная схема, дзякуючы якой з краіны незаконна вывелі каля $ 46 млрд. Па дадзеных выдання "Камерсант", так званая "малдаўская схема" прадугледжвала фіктыўныя банкаўскія здзелкі, у якіх фігуравалі афшорныя фірмы, грамадзяне Малдовы і кішынёўскі Moldindconbank.

Дэмакратычная партыя (цяпер кіруючая і маючая ўсе шанцы зноў атрымаць парламенцкую большасць) у адказ абвінаваціла Расію ў "грубым ўмяшальніцтве Расійскай Федэрацыі ў выбары Рэспублікі Малдова".

"На жаль, Расія не адмаўляецца ад гібрыднай вайны, якую вядзе не толькі супраць ДПМ, але і супраць Малдовы і яе грамадзян, і гэта новае дзеянне з'яўляецца вельмі сур'ёзным умяшальніцтвам у правядзенне выбараў у нашай краіне", — заявіў прэс-сакратар "Дэмакратычнай партыі Малдовы" Віталь Гамурар 22 лютага.

Чым вядомы Плахатнюк?

Аб прадпрымальніку Уладзе Плахатнюку звычайнаму чалавеку было вядома няшмат — да таго часу, пакуль ён не прыйшоў у палітыку. Адбылося гэта даволі імкліва: у 2010 годзе Плахатнюк за лічаныя дні прарабіў шлях ад кандыдата ў дэпутаты да першага намесніка старшыні парламента Малдовы. Маёмасць Плахоатнюка ацэньваецца ў некалькі мільярдаў долараў.

Ён быў дэпутатам двух скліканняў: са снежня 2010 па кастрычнік 2013 года і са снежня 2014 па ліпень 2015 года. Прадстаўнікі партыі, якую ўзначальвае Плахатнюк, сёння ўтрымліваюць дзве самыя важныя дзяржаўныя пасады — старшыні парламента і прэм'ер-міністра. Акрамя таго, што дэмпартыі належыць парламенцкая большасць, дэмакраты кантралююць пракуратуру, ключавыя міністэрствы, найбольш важныя дзяржаўныя агенцтвы, а таксама мясцовыя муніцыпалітэты.

Некаторыя эпізоды ў палітычнай біяграфіі Плахатнюка робяць яго рэпутацыю досыць супярэчлівай: напрыклад, у 2010 годзе высветлілася, што ў Румыніі гэты малдаўскі бізнэсовец вядомы пад імем Улад Улініч. У 2012 годзе Вышэйшы суд Лондана назваў яго прамым бенефіцыярам рэйдэрскіх нападаў на тры малдаўскія банкі і адну страхавую кампанію. У канцы 2017 года Плахптнюка абвясціла ў міжнародны вышук Расія: супраць яго распачалі справу па артыкуле аб замаху на забойства.

У адрозненне ад прэзідэнцкіх выбараў 2016 года, грамадзяне Рэспублікі Малдова, якія знаходзяцца за мяжой, змогуць выказаць сваё волевыяўленне на парламенцкіх выбарах 24 лютага толькі на падставе сапраўднага пашпарта або пашпарта марака. У выніку, частка мігрантаў вырашыла прыехаць дадому, каб прагаласаваць.

Некаторыя вяртаюцца пераважна дзеля гэтага. Несумненна, што кожны з іх вырашыў паказаць дзеючай сістэме праўлення, што іх галасы важныя. ZdG пагутарыла з малдаванамі, якія прыехалі з Францыі і Вялікабрытаніі, Ізраілю і Ірландыі, Даніі і Польшчы, каб даведацца пра прычыны іх ад'езду, а таксама аб прычынах вяртання дадому да дня галасавання. Мы таксама спыталі іх аб спадзяваннях, звязаных з вынікамі выбараў, і што, на іх думку, дыяспара можа змяніць дома.

Паула Эрызану, Вялікабрытанія: "Урад дыскрымінуе дыяспару"

Паула з'ехала вучыцца дзевяць гадоў таму, але вярнулася на гэтым тыдні, каб прагаласаваць дома, таму што, па яе словах, ёй ёсць справа да ўсяго, што тут адбываецца.

"Разам з іншымі суграмадзянамі мы пераадолелі тысячы кіламетраў, прыехалі з іншага канца Еўропы, таму што ўлада дыскрымінуе дыяспару і спрабуе мінімізаваць значэнне нашага голасу. Выбары — гэта выдатны шанец для пераменаў, і галасы дыяспары, як і галасы ўсіх грамадзян, важныя. Той факт , што ўлада спрабуе абмежаваць наша права абіраць, паказвае, наколькі вялікі наш патэнцыял. Я заклікаю дыяспару з Румыніі, калі магчыма, прыехаць у нядзелю дадому на выбары, таму што ў змяшанай сістэме іх голас будзе мець значна большае значэнне, чым у Румыніі ".

Серджыу Прысакару, Бельгія: "Існуюць розныя способы удзелу ў прыгожых і дэмакратычных ініцыятывах дома"

Серджыу з'ехаў з Малдовы 10 гадоў таму на вучобу ў Вялікабрытанію. Пасля заканчэння факультэта ён уладкаваўся на працу ў Лондане, дзе застаўся на наступныя шэсць гадоў. Ужо год як ён працуе ў рамках праекта ў Бруселі.

"З'ехаўшы, у апошні час я спрабаваў ўсё часцей ўключацца ва ўсе, што адбываецца дома. Я думаю, што гэтыя выбары — шанец змяніць уладу і павярнуць ход падзей да лепшага.

Па сутнасці, шмат разоў, калі я размаўляў з людзьмі аб выхадзе на пратэсты, многія скептычна ставіліся да іх і пыталіся, што яны могуць змяніць, аргументуючы, што не мае сэнсу ўдзельнічаць у гэтых дэманстрацыях. Я разумею, што ўлада ігнаруе людзей, якія выходзяць на вуліцу і патрабуюць справядлівасці.

Выбары — гэта спосаб змяніць уладу. Такі шанец выпадае раз у чатыры гады. Вось чаму я думаю, што цяпер варта прыкласці намаганні ў гэтым кірунку.

У дыяспары ёсць людзі ўсіх тыпаў — адны даўно з'ехалі, іншыя пазней. Некаторыя хочуць вярнуцца, іншыя ўжо ўладкаваліся за мяжой. Я думаю, што людзі маглі б і павінны патэлефанаваць сваім сваякам і знаёмым дома, тлумачыць, як яны бачаць сітуацыю з боку. Яны таксама павінны падтрымаць выдатныя праекты, арганізаваныя дома. Напрыклад, я ўдзельнічаў у краўдфандынгавай кампаніі ад Occupy Guguţă і FreeMoldova ў Лондане. Існуюць розныя спосабы ўдзелу ў прыгожых і дэмакратычных ініцыятывах дома".

Адрыяна Грыгор'ева, Вялікабрытанія: "Я прыязджаю дадому, таму што мне не ўсё роўна"

Адрыяна з'ехала з дому 14 гадоў таму, але на гэты раз яна вярнулася, каб прагаласаваць.

"Я прыязджаю дадому, таму што мне не ўсё роўна. Голас дыяспары мае вялікае значэнне. ЦВК і ўрад спрабуюць зрабіць усё магчымае, каб перашкодзіць нам прагаласаваць і ў гэты раз, як у 2016 годзе, на прэзідэнцкіх выбарах, калі ў іх было недастаткова бюлетэняў, і да сённяшняга дня мой голас не быў улічаны.

На гэты раз мы сталі больш разумнымі і вярнуліся дадому, каб вярнуць краіну"...