Расійскі адвакат расклаў "справу Баўмгертнера" па юрыдычных паліцах

Даведка Еўрарадыё: Артур Айрапетаў — адвакат, сябра Палаты адвакатаў Масквы, спецыялізуецца на эканамічных злачынствах, арбітражы, карпаратыўным праве. Правёў больш за 500 паспяховых спраў, звязаных з абаронай інтарэсаў акцыянераў, правоў на нерухомасць. У якасці адваката кансультуе і прадстаўляе інтарэсы некалькіх уласнікаў буйнога бізнесу.

Еўрарадыё: Што расійскі бок, яго праваахоўныя органы, Генпракуратура павінны гарантаваць беларускаму боку, каб гендырэктара “Уралкалія” Уладзіслава Баўмгертнера перадалі Расіі?

Артур Айрапетаў: Паміж нашымі краінамі існуе пагадненне аб выдачы асоб, у выпадку, калі грамадзянін адной краіны здзейсніў злачынства на тэрыторыі іншай краіны. Адпаведна, пракуратура Беларусі павінна будзе разглядзець запыт Расійскай Федэрацыі і быць упэўненая ў тым, што ў Расійскай Федэрацыі па абвінавачванням, якія высунулі Баўмгертнеру ў Беларусі, будуць высунутыя такія ж абвінавачванні. З такой жа кваліфікацыяй, з такім жа складам, якія ўказаныя ў беларускім абвінавачвальным заключэнні. Такім чынам, беларускі бок найперш павінен упэўніцца ў тым, што расійскія следчыя органы будуць выстаўляць абвінавачванне Баўмгертнеру менавіта па той кваліфікацыі, якая прад’яўленая ў Беларусі. Вось калі яны будуць упэўненыя, тады звычайна бакі выконваюць пагадненне.

Еўрарадыё: Расійскі бок мае права праводзіць дадатковае расследаванне па справе, пацвярджаць ці абвяргаць прад’яўленыя ў іншай краіне абвінавачванні?

Артур Айрапетаў: Расійскі бок будзе абавязаны правесці сваё расследаванне, але толькі калі яму будуць перададзеныя адпаведныя матэрыялы крымінальнай справы. Але ёсць другі момант: цалкам магчыма, што Баўмгертнера могуць асудзіць у Беларусі і толькі потым перадаць Расіі, для таго, каб Расія выканала прысуд — каб ён адсядзеў свой тэрмін у Расійскай Федэрацыі.

Еўрарадыё: А можа асуджаны ў Беларусі, пасля перадачы яго Расіі, быць там памілаваны, да прыкладу?

Артур Айрапетаў: Безумоўна. Такое вельмі часта адбываецца ў міжнароднай практыцы. Для гэтага звычайна краіны паміж сабой заключаюць пагадненне па кожным канкрэтным выпадку, дзе прапісваюцца тыя ці іншыя правы. У тым ліку — забарона на памілаванне. Прыклады такіх пагадненняў паміж еўрапейскімі краінамі і Расіяй вядомыя. Але часцей краіна, якая прымае свайго грамадзяніна, дастаткова ўважліва ставіцца да сваіх правоў, і ў дадзеным канкрэтным выпадку, мне падаецца, Расія не дазволіць уключэння артыкула ў пагадненне, у адпаведнасці з якім яна не будзе мець права на памілаванне асобы.

Еўрарадыё: 24 верасня ў Мінск прылятаў расійскі генпракурор Юрый Чайка — знаёміўся з матэрыяламі справы Баўмгертнера. Пазнаёміўся і вярнуўся ў Маскву, а расійскі грамадзянін застаўся ў СІЗА КДБ. Чаму гэты візіт расійскага пракурора ніяк не адбіўся на лёсе гендырэктара “Уралкалія”?

Артур Айрапетаў: Прыезд спадара Чайкі ніяк не можа паўплываць на працэсуальны статус Баўмгертнера. Найхутчэй яго прыезд насіў інфармацыйны характар — ён хацеў пазнаёміцца з выстаўленымі абвінавачваннямі, паглядзець, якія матэрыялы ўтрымліваюцца ў крымінальных тамах. Я не думаю, што генеральны пракурор Расійскай Федэрацыі, нават улічваючы яго статус, мог бы нейкім чынам паўплываць на беларускія праваахоўныя органы. Тут, мне падаецца, толькі каманда адвакатаў можа папрацаваць, але не пракурор Чайка.

Еўрарадыё: Ці магло такое быць: пасля таго як расійскі генпракурор пазнаёміўся з матэрыяламі справы, ён зразумеў — не можа паабяцаць беларускім калегам, што “ў Расійскай Федэрацыі Баўмгертнеру будуць высунутыя такія ж абвінавачванні, з такой жа кваліфікацыяй, з такім жа складам, якія ўказаныя ў беларускім абвінавачвальным заключэнні”?

Артур Айрапетаў: Цалкам магчыма і тое, што абвінавачванне шыта белымі ніткамі. Але я думаю, што для таго, каб даць больш дэталёвы аналіз матэрыялам крымінальнай справы, з якімі азнаёміўся пракурор Чайка, найперш патрэбны час. Па-другое, у Расійскай Федэрацыі пракуратура не займаецца следчымі дзеяннямі і прафесійную ацэнку крымінальнай справе павінен, найхутчэй, даваць Следчы камітэт Расіі — спадар Бастрыкін, а не спадар Чайка. І калі матэрыялы крымінальнай справы, якія сабралі беларускія следчыя, дастатковыя, каб легчы ў аснову абвінавачвання, то беларускі бок мае права патрабаваць ад расійскіх калег, каб абвінавачванне было складзена менавіта так, як яно было прад’яўлена ў Беларусі. Калі гэта ўмова будзе выкананая, то беларускія калегі павінны пайсці на супрацоўніцтва з расійскімі ўладамі і перадаць Баўмгертнера. Як магчымы і варыянт, пра які я казаў, што яго асудзяць у Мінску і перададуць расійскаму боку без усялякіх гарантый, што ён будзе тут адбываць свой тэрмін.

Еўрарадыё: На ваш погляд юрыста — як найхутчэй будуць развівацца падзеі вакол “справы Баўмгертнера”?

Артур Айрапетаў: Калі спадар Баўмгертнер насамрэч здзейсніў нейкае правапарушэнне на тэрыторыі Беларусі, то ён павінен панесці пакаранне. Яго статус топ-менеджара буйнейшай транснацыянальнай калійнай кампаніі не павінен ніякім чынам уплываць на матэрыялы крымінальнай справы. Расійскія юрысты, дарэчы, вітаюць такую незалежнасць Беларусі, калі ў той справе насамрэч няма палітычнага падтэксту. Калі сапраўды “суха” па матэрыялах крымінальнай справы прад’яўляюцца абвінавачванні. Дрэнна толькі, што мы з вамі не можам ведаць — ці ёсць там нейкі палітычны падтэкст. Мы не бачым матэрыялаў справы, мы не бачым, ці сапраўды там шыта белымі ніткамі, ці вартыя абвінавачванні. Калі прадставяць на суд грамадскасці матэрыялы справы, тады мы і зможам зрабіць нейкія высновы.

Спадара Баўмгертнера абвінавачваюць у тым, што ён спрабаваў, фактычна з дапамогай пэўных маніпуляцый з акцыямі, выкупіць “Беларуськалій”. Мяркую, што спадар Лукашэнка і следчыя органы Беларусі маюць маральнае права правучыць — каб непанадна было іншым. Чаму б і не? Яны абараняюць нацыянальныя інтарэсы Беларусі.

Асабіста я б хацеў, каб быў адкрыты працэс судовы ў Беларусі. Для таго, каб можна было зразумець: гэта справа палітычная ці -- звычайнае, звыклае крымінальнае злачынства.

Тым не менш я лічу, што беларускія ўлады пойдуць па шляху: суд у Мінску і перадача расійскаму боку без усялякіх гарантый, што ён будзе тут адбываць свой тэрмін. У такім выпадку мэта, якую паставілі перад сабой беларускія калегі, будзе дасягнутая і Баўмгертнер зробіцца ім больш не цікавы. А Расія, калі хоча, няхай вызваляе Баўмгертнера. Тады ў беларускага боку будзе на руках карт-бланш — у іх будуць дадатковыя падставы казаць паўсюль пра тое, што мы, маўляў, чысцім шэрагі бізнесменаў ад злачынцаў, а Расія іх, наадварот, узводзіць у ранг герояў. Таго ж самага Баўмгертнера. Таму мне падаецца, што для расійскага боку і топ-менеджараў Расіі гэта дастаткова карысная і паказальная справа.

Еўрарадыё: Праблема ў тым, што суды па карупцыйных справах высокіх чыноўнікаў, хабару і гэтак далей у Беларусі практычна заўжды адбываюцца за зачыненымі дзвярыма?

Артур Айрапетаў: Ведаеце, у нас у Расіі такія справы ўвогуле ў дэфіцыце ў адвакатаў. Мы таксама хацелі б бачыць, як адпраўляюць у турму за хабар не настаўнікаў і медыкаў, а буйных чыноўнікаў, якія атрымлівалі вялікія “адкаты”. Мы гэтага тут не бачым, а вось у Беларусі — бачым. Таму нашай юрыдычнай супольнасці цікава — чым усё гэта завершыцца. Што такія суды ў вас закрытыя… Гэта сапраўды праблема. Тым не менш з таго, што я чытаю ў расійскіх СМІ, я раблю выснову, што ў Беларусі нашмат больш паважна ставяцца да судовай сістэмы і да правоў падследных.

Еўрарадыё: Суд над Баўмгертнерам, на які прыязджае суперадвакат і разбівае ўсе жалезныя доказы беларускіх следчых, — такое магчыма?

Артур Айрапетаў: Калі, ад прыкладу, спадару Кучарэну дадуць права выступаць у судзе, то… Але мне падаецца, што ў беларускім судзе лепш выступаць беларускаму адвакату. Які ведае спецыфіку беларускага суда, спецыфіку вашых следчых органаў і ведае, якія памылкі гэтыя следчыя органы дапускаюць. Больш канструктыўнай будзе праца мясцовых зорак адвакатуры, а не маскоўскіх.

Еўрарадыё: А калі суд будзе адбывацца ў Расіі?

Артур Айрапетаў: …то ў адносінах да спадара Баўмгертнера ад пачатку будуць перадузятыя адносіны. Тут за гэтай справай цягнецца шлейф перакананняў, што гэта справа палітычная і таму суд над ім у Расіі дакладна будзе неаб’ектыўным. І не важна будзе, здзяйсняў ён нейкае злачынства ці не. На працэс накладзе адбітак шлейф палітычных інтрыг з Беларуссю. Я нават магу прыйсці да высновы, што ў Расіі яго проста апраўдаюць. Нават калі расійскія ўлады ўпэўняцца, што ў тым, што яму інкрымінуюць, ёсць склад злачынства. Будуць зыходзіць з меркаванняў нейкай салідарнасці, з палітычных нейкіх меркаванняў.

Як, прынамсі, усё было б дакладна такім жа чынам, калі б краіны памяняліся месцамі, у люстраной сітуацыі.

Фота: www.ura.ru, www.3sygma.co.uk