Трансгранічная адукацыя супраць прапаганды. Як вучыцца ў 2023 годзе?

08/02/2023 - 11:08

Беларуская адукацыя з любога месца свету / pexels.com

Беларуская адукацыя з любога месца свету / pexels.com

“2023 год пачаўся з паведамленняў пра змены ў Кодэксе аб адукацыі. Напрыклад, будзе скасаваны пункт пра тое, што ў школах і іншых адукацыйных установах забароненая дзейнасць грамадскіх арганізацый, якія прасоўваюць розныя палітычныя ідэі”, — расказвае Еўрарадыё прадстаўніца Святланы ЦІханоўскай па пытаннях адукацыі і навукі Таццяна Шчытцова.

Такім чынам, грамадскія арганізацыі накшталт БРСМ атрымліваюць карт-бланш на тое, каб весці прапаганду сярод вучняў. На думку эксперткі, так дзейныя ўлады паказваюць, што не збіраюцца адыходзіць ад курса будаўніцтва таталітарнага грамадства. На фоне агульнага ціску на настаўнікаў і вучняў цяжка ўявіць, якімі цяжкімі могуць быць наступствы.

Як супрацьдзейнічаць “інавацыям” дзяржавы? Ці можна дапамагчы настаўнікам знайсці альтэрнатыўную працу? Як прышчапляць дзецям беларускасць унутры краіны і за яе межамі? На гэтыя і іншыя пытанні Таццяна Шчытцова адказвае ў інтэрв’ю Еўрарадыё.

Трансгранічная адукацыя супраць прапаганды. Як вучыцца ў 2023 годзе?

Таццяна Шчытцова / фота з архіву Таццяны

Еўрарадыё: Ці ёсць нейкія новыя магчымасці для настаўнікаў і вучняў у галіне адукацыі?

Таццяна Шчытцова: Натуральна, ужо абвешчаны конкурс у рамках праекта “Васьміног” — адукацыя для беларускіх дзяцей сёння і заўтра. Гэта вялікі праект, які падтрымала Еўракамісія грантам у 1 мільён еўра. У яго ёсць некалькі мэтаў.

Першая — падтрымаць і забяспечыць беларускацэнтрычную нефармальную адукацыю для беларускіх дзяцей пэўнага ўзросту, перш за ўсё тых, хто быў вымушаны пераехаць у іншыя краіны. Каб вучні не страчвалі культурную сувязь з радзімай, гэты праект будзе падтрымліваць культурна-адукацыйныя ініцыятывы — як анлайн, так і афлайн. Ахвочыя могуць атрымаць грант, каб развіваць нейкія курсы, школкі, іншыя культурна-адукацыйныя ініцыятывы, якія ўжо існуюць, ці падаць заяўку на стварэнне новай ініцыятывы.

Другая мэта — развіццё самых разнастайных праектаў, якія адпавядаюць школьнай праграме ў Беларусі, але прапануюць альтэрнатыву. Гэта значыць, што ў межах гэтага праекта можна будзе атрымаць падтрымку для далейшай рэалізацыі. Будзе створаная анлайн-прастора, на якой змогуць камунікаваць беларускія дзеці, незалежна ад таго, дзе яны знаходзяцца.

Напрыклад, нейкая настаўніца будзе расказваць пра беларускую літаратуру і, магчыма, запросіць да сябе Альгерда Бахарэвіча. Папрысутнічаць на такім уроку беларускія дзеці змогут з любой мясціны свету, дзе ёсць інтэрнэт. Такім чынам, мы атрымліваем магчымасць трансгранічнай адукацыі і развіцця разнастайных культурна-адукацыйных праектаў.

Таксама ў межах праекта “Васьміног” прадугледжаная магчымасць даследчай дзейнасці. На сайце праекта запрацуе ўмоўная настаўніцкая, дзе будуць абмяркоўвацца інавацыйныя прапановы ў сферы педагогікі. Будзе таксама канцэптуальная лабараторыя, у межах якой будуць распрацоўвацца і ажыцяўляцца спецыяльныя даследчыя праекты. Гэта праца, скіраваная на падрыхтоўку будучай рэформы школьнай адукацыі.

У сувязі з гэтым будуць праводзіцца розныя семінары і канферэнцыі, дзе можна будзе абмеркаваць праблемы школьнай адукацыі і падумаць разам, як яе рэфармаваць, каб яна адпавядала сучаснасці.

Еўрарадыё: Раскажыце падрабязней пра конкурс.

Таццяна Шчытцова: Першы кірунак — можна падаваць заяўкі на фінансаванне розных культурна-адукацыйных ініцыятыў. Другі — падаваць заяўкі на фінансаванне метадалагічных ініцыятыў. Тут няма ніякіх абмежаванняў, трэба сфармуляраваць ідэю, абгрунтаваць і падаць заяўку. Заклікаю ўсіх, каму гэта цікава, далучацца.

Еўрарадыё: То-бок абмежаванняў няма? Падавацца могуць усе, нават людзі, якія знаходзяцца ў Беларусі?

Таццяна Шчытцова: Мы вельмі спадзяемся, што, нягледзячы на цяжкія абставіны, людзі, якія застаюцца ў Беларусі, але, мабыць, страцілі працу, знойдуць магчымасці падаць заяўкі. Падавацца можна камандамі, дзе нехта будзе з Беларусі, а нехта, напрыклад, з Літвы.

Хачу сказаць, што каманда праекта разумее ўсе пытанні, звязаныя з бяспекай. Мы будзем радыя падтрымаць усіх беларусаў. Вядома, я разумею, што пакуль, напэўна, немагчыма падаць заяўку, каб ажыцявіць нейкую незалежную культурна-адукацыйную ініцыятыву ў самой Беларусі, але што да метадалагічных распрацовак — думаю, усё цалкам магчыма.

Еўрарадыё: Яшчэ раз: людзі, якія выйграюць конкурс, могуць разлічваць на нейкае працаўладкаванне, фінансавую падтрымку?

Таццяна Шчытцова: Так. Будзе створаная камісія, якая разгледзіць заяўкі. Удзельнікі конкурсу, чые заяўкі падтрымаюць, атрымаюць грант. Сама заяўка ўключае бюджэтную частку. Трэба падаць заяўку, абгрунтаваць яе, распісаць бюджэт. Такі праект дае магчымасць прафесійна рэалізоўвацца за нармальны ганарар тым, хто страціў магчымасць працаваць у Беларусі.

Еўрарадыё: Магчыма, ёсць іншыя праекты?

Таццяна Шчытцова: Так, ёсць вялікая грантавая праграма па развіцці прасунутай адукацыі і навучанні Support for Advanced Learning and Training. У 2021-2022 гадах праходзіў яе першы этап.

Другі этап уключае тры часткі. Першая — стыпендыяльная падтрымка для беларускай моладзі, якая паступае вучыцца ў еўрапейскія ўніверсітэты ў пэўных краінах, другая — падтрымка беларускіх навукоўцаў, якія праз палітычныя рэпрэсіі былі вымушаныя з’ехаць з краіны ці страцілі працу ў Беларусі.

Конкурс для навукоўцаў адбудзецца вясною, але не выключаю, што абвесцім мы яго ўжо ў лютым.

Хутка ў нас адбудзецца першая арганізацыйная сустрэча, падчас якой мы абмяркуем усю лагістыку. Упэўненая, што вясной будзе ўсё зразумела.

Трэцяя частка датычыць прасоўвання анлайн-адукацыі. Будуць арганізаваныя спецыяльныя конкурсы, каб падтрымаць розныя адукацыйныя праекты анлайн. Далучайцеся.