Як я шукаў працу, каб не быць "дармаедам", а хутка зноў стану беспрацоўным
Фота з асабістага архіву Паўла Гарбачова
У 2014 годзе Павел Гарбачоў вярнуўся з Тайланда, правёў там амаль паўгода, разлічваў на працу, але, не. Да ад'езду працаваў у кампаніі Heineken вядучым спецыялістам па сэрвісным абсталяванні, па адукацыі — інжынер-механік хімічных вытворчасцяў і прадпрыемстваў будаўнічых матэрыялаў. Нейкіх падыходячых вакансій па спецыяльнасці ў краіне не было, альбо прапаноўвалі зусім невялікія зарплаты. Час ішоў. Зберажэнні заканчваліся. Павел прыглядаўся ўжо да ўсіх прапаноў. А тут яшчэ дэкрэт аб дармаедстве. І Павел вырашыў зарэгістравацца беспрацоўным у Цэнтры занятасці Савецкага раёна Мінска. Далей ён прайшоў класічны шлях афіцыйнага беспрацоўнага....
"Для стварэння бачнасці таго, што поўна працоўных месцаў, мы часам адпраўляем дадзеныя, быццам вакансіі існуюць. Так трэба"
"Штомесяц трэба было прыходзіць, браць накіраванне на адпрацоўкі, разглядаць прапановы па вакансіях. Усе яны — ну такія, скажам, якія не маюць нічога агульнага з маім вопытам работы, а часам нават фіктыўныя. Прыходжу, а мне кажуць: "У нас вакансіі няма". Я ім, маўляў, ну вось учора яшчэ вы абнавілі ў базе. У адказ: "Для стварэння бачнасці таго, што поўна працоўных месцаў, мы часам адпраўляем дадзеныя, быццам вакансіі існуюць. Так трэба".
Такога, каб я казаў, што не хачу недзе працаваць, не было. Бачыў нешта падобнае і блізкае мне, згаджаўся з'ездзіць і паразмаўляць. А калі нават непадобнае, усё адно трэба было ўзяць накіраванне, з'ездзіць і прывезці адказ — бяруць мяне, ці не. Гэта абавязковая ўмова: мне прапануюць працу — і я езджу на гэтыя размовы. У месяц бывала 2-3-4 такія накіраванні. Часцей за ўсё, працадаўцы казалі, маўляў, досвед работы ў вас іншы, вы з такім не сутыкаліся, прабачце, нам не падыходзіце.
Каб атрымліваць дапамогу, трэба раз на месяц прыходзіць на адпрацоўку. Мяне накіроўваюць у “Зелянбуд”. Там кажуць, што неабходнасці нешта рабіць няма, выпісваюць паперку, ставяць штамп, нібыта я фармальна нешта зрабіў. І атрымліваў дапамогу — 18 рублёў. Гэтага хапала роўна, каб заплаціць за тэлефон і інтэрнэт, што неабходна для пошуку працы.
Калі вярнуўся ў краіну, думаў, пажыву месяц-два ў мамы, знайду працу і з'еду, а затрымаўся дома надоўга. Ну, хоць было жыллё — ужо плюс. Дапамагаць мне асабліва не было каму, мама — пенсіянерка, брат у інстытуце. І наогул, калі табе амаль 40 гадоў, жыць з бацькамі не зусім нармальна. Дзякуючы знаёмым і сваім захапленням, шукаў іншыя спосабы падзарабіць. Дзесьці дапамагаў на будаўніцтве прыватных дамоў, дзесьці зарабляў тым, што фатаграфую, дзесьці яшчэ нейкія падпрацоўкі знаходзіў. Вось, зарабіў трохі грошай, а калі наступныя з'явяцца, невядома. Адкладваў максімальна. Як толькі мог.
Дапамогу па беспрацоўі атрымліваў некалькі месяцаў. Аднойчы трэба было ўжо канкрэтна ехаць збіраць бульбу і буракі на пару дзён у нейкі калгас. Я не паехаў, проста не пайшоў у Цэнтр занятасці, таму што толку ніякага. Толькі бясконцыя хаджэнні і марнаванне часу. І мяне знялі з уліку як беспрацоўнага.
Кантынгент у Цэнтры занятасці — моладзь і людзі з "незразумелым ладам жыцця"
Я асабліва ні з кім не кантактаваў. У асноўным, наведвальнікі цэнтра стаялі ў чарзе да камп’ютараў — паглядзець вакансіі, хоць там жа ёсць свой сайт. Два разы на тыдзень у цэнтры яшчэ выкладваліся бясплатныя газеты пра вакансіі. Ну, і трэба было зайсці, каб адзначыцца ў інспектара. Каб трапіць на прыём, трэба было некалькі гадзін прастаяць у чарзе. Займаў чаргу, кудысьці сыходзіў па справах, потым вяртаўся.
У чарзе большай часткай былі альбо мужчыны, у якіх па твары бачна, што яны нармальна выпіваюць, альбо жанчыны — ну, ведаеце, такога таксама незразумелага ладу жыцця, па знешнім выглядзе. І, хоць, вядома, не вельмі добра судзіць людзей па знешнасці, але, усё роўна, гэта ж адбіваецца. Ну і яшчэ моладзь без адукацыі, яны шукалі, дзе б падпрацаваць. Людзі, па якіх можна было меркаваць, што ў іх раней была добрая праца, туды, мабыць, не ходзяць.
Дарэчы, базы вакансій у цэнтры занятасці і на tut.by вельмі адрозніваюцца. У інтэрнэце яна больш пашыраная, у Цэнтры — напалову не існуе.
Атрымліваецца, адзіны сэнс таго, што я стаў афіцыйна беспрацоўным — пазбег прылічэння да дармаедаў. Нейкай рэальнай дапамогі я не атрымаў.
Так! Я пытаўся пра курсы перанавучання. Сам хадзіў і пытаўся. Мне адказвалі, маўляў, групы доўга набіраюцца, навучанне будзе незразумела калі. Дапамога — тыя ж 18 рублёў. Пры гэтым навучыцца можна было, напрыклад, на швачку, або, памятаю, яшчэ, на кіроўцу пагрузчыка. А што? Спецыяльнасць добрая, запатрабаваная, але, чамусьці патрапіць у гэтую групу было складана. Наборы то адкрывалі, то закрывалі, то групы не набіраліся — навучанне не пачыналася.
"Разносчыкамі піцы не ўзялі — пайшоў на трактарны завод"
Рэальную працу знайшоў гады праз два з паловай. І тое, пайшоў ужо ад няма чаго рабіць. Хоць шукаў, на месцы не сядзеў. Хацеў уладкавацца разносчыкам піцы — адмаўлялі. Здавалася б, ну якія там супер-навыкі трэба мець, каб піцы развозіць? Або ў той жа "Еўраопт" патрабаваліся кіроўцы. Атрымаў адмову і там, паколькі высветлілася, што, каб мяне прынялі на такую працу, трэба, каб у працоўнай быў запіс "кіроўца".
У выніку я пайшоў на трактарны завод. На інжынерныя вакансіі з вуліцы нікога не бяруць. Прапанавалі пайсці рабочым, папрацаваць нейкі час так, і толькі тады ўжо шукаць магчымасць папрацаваць інжынерам або, дапусцім, майстрам.
З вуліцы набіралі толькі на такія пазіцыі, дзе была вельмі брудная і цяжкая праца. Напрыклад, у ліцейны цэх. Там на адлегласці 3-4 метраў ужо не бачна чалавека, таму што вельмі вялікае задымленне, вельмі шмат пылу, вельмі шмат бруду... Вось туды я і пайшоў працаваць слесарам па рамонце абсталявання, а праз месяцы чатыры перавёўся ў іншы цэх — таксама на рабочую спецыяльнасць . Адпрацаваў амаль паўтара года і звольніўся.
Тое, што людзей з вуліцы проста так не бяруць на нармальную працу, гэта вельмі дзіўна, калі працуеш у цэхах бачыш, які там недахоп рабочага персаналу, інжынераў, у тым ліку. Людзей вельмі не хапае.
"Умовы працы — жудасныя!"
Часам я натыкаюся на рэпартажы пра трактарны — на самой справе, іх здымаюць у адным-двух цэхах. Скажам так, у адным цэху ёсць сучаснае абсталяванне. Там і ацяпленне маецца, і класныя абагравальнікі стаяць, і чыста — усё здаецца ідэальным. Але ў іншых цэхах холадна. Зімой не топіцца зусім. Працаваў у цэху кабін. Вада, якая выкарыстоўваецца ў вытворчасці, вельмі часта замярзае за выходныя. Калі стаяць маразы, корка лёду — сантыметраў дзесяць часам бывае. Заробкі пры гэтым невялікія. Калі атрымаў пяты разрад наладчыка праз год працы (яшчэ мне дапамагло тое, што ў мяне вышэйшая прафесійная адукацыя), зарплата змянілася рублёў на 30-50. З 450 рублёў да 500 рублёў — гэта максімум. З вучня да пятага разраду.
Вельмі там шмат глуханямых працуе, таму што ёсць цэхі, дзе вельмі шумна. І вось, паколькі глуханямым на слых гэта не цісне, іх і выкарыстоўваюць.
Вельмі шмат прыезджых. Прыязджаюць альбо на электрычках, альбо на машынах. Пакідаюць ля метро, потым на метро едуць на завод. У асноўным, перыферыя — Мінскі раён, Мінская вобласць. Вельмі шмат людзей жыве ў інтэрнатах. Так, праз нейкі час працы ёсць магчымасць атрымаць магчымасць жыць у інтэрнаце яшчэ з двума-трыма людзьмі ў пакоі.
Але, наогул, вельмі складана. Вельмі часта людзей просяць усялякімі спосабамі выйсці на паўтары змены, на выходныя. Работы, нібыта, шмат. Людзей не хапае. А новых людзей набіраць не жадаюць.
Мне яшчэ было цяжкавата на заводзе ў плане зносін, часта проста не было, пра што пагаварыць. Людзі ў вольны час пастаянна гулялі ў карты. Я не вельмі гэтым захапляюся, таму неяк трымаўся часцей за ўсё сам па сабе.
"Скончыў курсы масажыстаў"
Калі быў студэнтам, я займаўся спортам, а яшчэ цікавіўся тэмай рэабілітацыі пасля траўмаў падчас трэніровак. Калісьці нават скончыў курсы масажыстаў, але амаль ніколі не ўжываў навыкі. Працуючы на трактарным, я скончыў яшчэ адны курсы масажыстаў, потым асвоіў тайскі масаж. Усё гэта дапамагло ўладкавацца ў аквапарк "Лебядзіны" на месца дзяўчыны, якая сышла ў дэкрэтны адпачынак. Але мая дамова заканчваецца дзесьці ў сярэдзіне лютага, і мне ўжо даслалі апавяшчэнне, маўляў, "дзякуй-да пабачэння, мы вас звальняем". Вельмі шкада. Спрабую, усё ж, зачапіцца, праца мне падабаецца.
"Цяжка каментаваць новы дэкрэт"
Вядома, дэкрэт №3 мяне закрануў: і паперкі дасылалі, і на мітынг я хадзіў, і нават у раённае аддзяленне міліцыі трапіў. Новы дэкрэт мне каментаваць складана. Як, напрыклад, з'явяцца працоўныя месцы, якіх раней не было, асабліва ў рэгіёнах? Спецыяльныя камісіі будуць разбірацца ў складаных сітуацыях? Ну так. Я ж таксама пісаў у выканкам пра сваю складаную сітуацыю — няма працы, і ў мяне няма грошай, каб заплаціць гэты падатак. Мне прыйшла адмову, маўляў, вы дарослы і здаровы чалавек, павінны працаваць. Дзе хочаце, як хочаце — іх не хвалюе. Наогул, спадзявацца, што табе будуць паблажкі — само па сабе зневажальна".