Беларусь значна нарасціла экспарт бензіну ва Украіну. Хто за гэтым можа стаяць

Экспарт беларускага бензіну ва Украіну ў студзені склаў 77 тысяч тон — гэта на 60% больш, чым у студзені 2020-га. Для параўнання: у 2019-м такі ж аб'ём паліва Беларусь паставіла ва Украіну за два месяцы.

Гаворка ідзе пра буйныя сумы. Тона беларускага аўтамабільнага паліва да канца мінулага года каштавала для Украіны ад 380 да 420 долараў у залежнасці ад тыпу. А значыць, кошт усяго пастаўленага ў студзені бензіну можа перавышаць $30 млн.

Пры гэтым далёка не ўсе гэтыя грошы ідуць вытворцам — "Нафтану" і Мазырскаму НПЗ. Частка "асядае" ў экспарцёраў. І тут пачынаецца самае цікавае.

Хто прадае беларускі бензін?

Да 2020 года афіцыйна экспартаваць прадукцыю беларускіх НПЗ мела права толькі Беларуская нафтавая кампанія. Яе акцыянерамі з'яўляюцца Мазырскі і Наваполацкі НПЗ, а таксама "Беларуснафта" — гэта значыць экспарцёр фактычна належыць дзяржаве.

Але летам у краіне была створана Новая нафтавая кампанія, якой таксама дазволілі экспартаваць нафтапрадукты. Кантрольны пакет акцый ННК належыць набліжанаму да Лукашэнкі бізнесмену Мікалаю Вараб'ю, мінарытарыі — Банк развіцця і Беларуская чыгунка. Сярод магчымых саўладальнікаў раней называўся яшчэ адзін беларускі алігарх і даўні партнёр Вараб'я — Аляксей Алексін. Аднак пацвярджэння гэтая інфармацыя не знайшла.

Увосень 2020 года ННК стала экспартаваць прадукцыю. У кампаніі заяўляюць, што на гэтым першапачатковым этапе яна займаецца пастаўкамі цёмных нафтапрадуктаў — бітуму і мазуту. Аднак пазней стала вядома, што праз ННК ішлі і пастаўкі дызельнага паліва, якое закупляецца ў Беларускай нафтавай кампаніі.

Ва Украіне ННК дзейнічае праз кампанію "Белказтранс Украіна", якая, паводле звестак Еўрарадыё, на 51% належыць таму ж Мікалаю Вараб'ю. Гэта ж кампанія ў 2019-м стала эксклюзіўным экспедытарам вугалю ва Украіне — дзеля чаго, напрыклад, узніклі цяжкасці з экспартам праз гэту краіну ў кампаній расійскага алігарха Рамана Абрамовіча.

У канцы 2020 года ў Беларусі з'явіўся і трэці экспарцёр нафтапрадуктаў: такое права атрымала кампанія "Белзарубежгандаль", структура Кіраўніцтва справамі прэзідэнта. Цікава, што ў свой час у КСП курыраваў продаж нафтапрадуктаў усё той жа Аляксей Алексін. Цяпер "Белзарубежгандаль" мае права экспартаваць цёмныя нафтапрадукты, а таксама тыя самыя класічныя "разбавіцелі і растваральнікі", скандал вакол якіх разгарэўся ў 2012-м. Пад іх выглядам Беларусь рээкспартавала нафтапрадукты, у тым ліку і аўтамабільнае паліва. Гэта вельмі не падабалася Расіі, якая настойвала: бензін і дызель з бяспошліннай расійскай нафты прызначаецца для ўнутранага рынку Беларусі або для расійскага рынку.

Ва Украіне ўжо некалькі гадоў працуе "дачка" "Белзарубежгандля" — кампанія "БЗГ-Украіна". Цікава, што яна прадавала цёмныя нафтапрадукты яшчэ да атрымання дазволу, аднак і тут магчымая схема, калі "БЗГ-Украіна" закупляла іх у БНК і перапрадавала. Нешта падобнае робіць і Новая нафтавая кампанія.

Цень Медзведчука

Ускосна адным з бенефіцыяраў усёй сістэмы экспарту беларускіх нафтапрадуктаў ва Украіну ёсць "кум Пуціна", украінскі алігарх і дэпутат Віктар Медзвядчук. Мы ўжо расказвалі пра яго цесныя сувязі з Алексіным і Вараб'ём. А вось яшчэ адна: разам з Вараб'ём Медзвядчук — акцыянер трубаправода "ПрыкарпатЗахадтранс". Купля яго акцый у свой час апраўдвалася празаічна: пастаўляць светлыя нафтапрадукты "трубой" танней, чым іншымі відамі транспарту. А яшчэ танней — калі ў цябе ёсць свой трубаправод.