Известные литераторы и журналисты вспоминают, как Гилевич повлиял на их жизнь

Народный поэт Нил Гилевич умер 29 марта. Ему было 84 года. После смерти в 2014-м Рыгора Бородулина Нил Гилевич был последним народным поэтом, жившим среди нас.

Нила Гилевича похоронят 1 апреля на Кальварийском кладбище, возле жены. Прощание с пройдет с 11.00 до 13.00 в Свято-Петропавловском соборе в Минске, на улице Раковской, 4. В 13.00 там же начнется похоронная церковная служба.

Нил Гилевич — уроженец деревни Слобода Логойского района. Окончил Минское педучилище и филологический факультет Белгосуниверситета. Работал в БГУ, был первым секретарем правления Союза писателей БССР. С 1989 года возглавлял Общество белорусского языка имени Ф. Скорины. Был депутатом Верховного Совета БССР, выступал в защиту белорусского языка. С 1991 года — народный поэт Беларуси.

Что литераторы и журналисты вспоминают про Нила Гилевича и как он повлиял на судьбу известных белорусов?

"Он мне писал крупным почерком школьного учителя"

"Спасибо Богу за то, что довелось его знать, с ним спорить и дождаться от него теплых слов поддержки"

"Гилевич просил Козловича, который сам писал шикарные стихи, дать мне шанс в поэзии. И я его получил"

"Стихотворение свое Нилу Сымоновичу показал. Он его прочитал, и мы вернулись в редакцию. А дальше Народный поэт Беларуси за закрытыми дверями о чем-то разговаривал с Анатолием Козловичем. В конце концов стихотворение напечатали".

"Приходили к Вам в гости с Прокоповичем, а Вы предлагали маленькую рюмочку на здоровье"

"Когда в 16 лет меня принимали в Союз писателей, одну из рекомендаций на вступление мне дал Рыгор Бородулин (с которым вы не были друзьями) — хотя по уставу меня еще нельзя было принимать, а Вы встали на Совете и вступились".

"Мне очень хотелось увидеть Нила Сымоновича и рассказать, как много тогда для меня значил его ответ"​

"Дверь открыл простой дядька в тапках, поздоровался, завел сразу в комнату, где буквально каждый сантиметр был в книгах"​

"Собрание сочинений в 23 томах, который сам составил и сам выдал — за свою пенсию"​

Стихи Нила Гилевича

Што дрыпаеш гэтак дробна на падагнутых нагах?
Роўна хадзі, брат, роўна! І кроку прыдай размах!
Шырока ступай і цвёрда! Паставу ў хадзе змяні!
Годна трымайся і горда! Ты — на сваёй зямлі.

Што ты пагляд панылы пад ногі ўпіраеш, у дол?
Што: табе — край нямілы? Родны прастор наўкол?
Смела, а не як злодзей, на свет і людзей зірні!
Годзе трымцець, брат, годзе! Ты — на сваёй зямлі.

Што ты ўсё шэптам, шэптам ды і на вуха яшчэ,
Нібы махляр з гешэфтам:
крый Бог — сакрэт “працячэ”.
Прэч адкінь гэту боязь! І праўду перад людзьмі
Кажы, брат, на поўны голас! Ты — на сваёй зямлі.

Я хаджу, закаханы у твае краявіды...

Я хаджу, закаханы у твае краявiды,
I шапчу, як прызнанне: о мой край дарагi!
Зноў нясу табе ў споведзь i трывогi, i крыўды,
I надзеi, i ўцехi, i любоў, i грахi...

Колькi доля нi судзiць мне далёкiх вандровак -
Я вярнуся навечна ў засень клёнаў тваiх.
Толькi з роднага долу, толькi ў роднай дуброве -
Як не дрэвам, хоць зёлкай прарасту для жывых.

Пашкадуем, i моцна яшчэ пашкадуем...

Пашкадуем, i моцна яшчэ пашкадуем,
Як да розуму прыйдзем (а прыйдзем, вiдаць!),
Што, пра будучнасць дбаючы, гэтак бяздумна
Завiхалiся памяць сваю абкрадаць.

Нi таўсцейшаю лустай, нi большай капейкай
Апраўдаць гэту "чыннасць" не зможам павек,
Бо як правiльна ў кнiзе напiсана нейкай:
Не адным толькi хлебам жыве чалавек.

Родная мова

Як ты дорага мне, мая родная мова!
Мілагучнае, звонкае, спеўнае слова!
Ты калісьці з калыскі мяне падымала
I вучыла ў бацькоў на руках гаварыць.
У жыцці маім слова найпершае «мама»
I цяпер для мяне сама міла гучыць.
Я па літарах родных вучыўся чытаць,
I буквар для мяне быў жыцця палавінай.
Быў шчаслівы я роднаю мовай сказаць
Першы раз: «Беларусь, мая сонца-краіна!»
I цяпер для мяне ты з усіх прыгажэй,
Хоць, я ведаю, моваў на свеце нямала,
I з усіх песняроў мне мілей і бліжэй
Роднай мовы пясняр — неўміручы Купала,
А задумае вораг з далёкага краю
Апляваць, адабраць, знішчыць мову маю —
He дазволю.
He дам.
He прадам.
He змяняю.
I да смерці за волю тваю пастаю!

Я — беларус

Я — беларус, я нарадзiўся
На гэтай казачнай зямлi,
Дзе мiж лясоў i пушчаў дзiкiх
Адвеку прашчуры жылi.

Я — беларус, я ганаруся,
Што маю гэтае iмя:
Аб добрай славе Беларусi
У свеце знаюць нездарма!

Я — беларус, i я шчаслiвы,
Што мацi мову мне дала,
Што родных песень пералiвы
I зблiзку чую, i здаля.

Я — беларус, i хоць сягоння
Яшчэ малы, але скажу:
Я родам з племя непакорных
I прад бядой не задрыжу!..

Паклон табе, мой беларускі краю!

Паклон табе, мой беларускі краю!
Ты – мой, я – твой: ад роду і навек.
Я зноў і зноў да сэрца прыкладаю
Твой ліст дубовы – як чароўны лек.

За хлеб, што ем, за песьні, што сьпяваю,
За шчасьце звацца іменем тваім –
Паклон, паклон табе, мой родны краю!
Ты – мой, я – твой: усюды і ва ўсім!
 

Аптымiсты мы, вiдаць, па духу...

Аптымiсты мы, вiдаць, па духу,
Калi ў вечнай з лёсам барацьбе
Ухiтраемся свой сум i скруху
Абярнуць у радасць для сябе.
Нераспешчаныя ўшчэнт дарамi,
Часам нават i балючы ўдар
Мы прымаем не як пакаранне,
Не як помсту лёсу, а як дар.
 

Падымiся над бядой i болем...

"Падымiся над бядой i болем,
Калi ты не кволы чалавек... "
Я - не волат. Я бываю кволым.
Часам слёзы блiснуць з-пад павек.
Над сваёй бядой, сваёй загубай
Я ўздымуся... Ды не дай ты бог,
Каб над болем Бацькаўшчыны любай
Я падняцца калi-небудзь мог!
 

Жыццё

Не стала маці, да якое нёс
Душу збалелую — паспавядацца.
Не стала бацькі, што прымаў да слёз
Прапашчы лёс зямлі і гаспадарства.

Не стала брата, што дарадцам быў,
Калі ўзнікала клопатнае штосьці.
Не стала і сястры, з якой любіў
Успомніць песні нашай маладосці.

Не стала ўжо і бальшыні сяброў, —
Каб пасядзець за чаркай і яшчэ раз
Адчуць, што хіжы век нас не развёў
I што нам шлях не засланіла шэрасць.

Не стала ўжо, прашу мне дараваць,
I закаханага ў жыццё паэта,
Што так любіў над вершам шчыраваць,
Як Усявышні над стварэннем света!

Таго паэта ўжо няма. Няма!
А сноўдае сярод руін былога
Яго двайнік. Не сільцеся дарма
Пазнаць у ім свайго братка старога.