Чаму дзеці паміраюць ад адру і як прадухіліць эпідэмію ў Беларусі

— Мне б хацелася, каб усе размовы пра адзёр сканчаліся на тым, што калі вы вакцынаваныя — пераймацца няма пра што, — кажа Еўрарадыё педыятр Мая Церакулава і адразу ж з жалем расказвае пра сучасных людзей, якія прынцыпова не робяць прышчэпак ні сабе, ні дзецям.

У сярэдзіне траўня Міністэрства аховы здароўя паведаміла аб 15 лабараторна пацверджаных выпадках адру ў Беларусі (у выпадку аднаго з іх гаворка ідзе аб падазрэнні на адзёр). Факты захворвання былі выяўленыя ў Віцебскай, Магілёўскай і Гомельскай абласцях. Першыя пацыенты завезлі хваробу з Расіі і заразілі сваіх сяброў і сваякоў.
У Мінздароўя сцвярджаюць, што сітуацыя кантраляваная, праводзіцца "комплекс санітарна-супрацьэпідэмічных мерапрыемстваў".

СААЗ і сусветныя эксперты папярэджваюць пра магчымую эпідэмію адру праз тое, што многія людзі адмаўляюцца ад вакцынацыі. Так, летась прышчэпку прапусцілі 40 мільёнаў дзяцей — і гэта рэкорд.

Почему дети умирают от кори и как предотвратить эпидемию в Беларуси

Мая Церакулава / асабісты архіў

Наколькі высокія рызыкі развіцця эпідэміі адру ў Беларусі і ці можна яе прадухіліць? Якую небяспеку нясе хвароба і чаму ад яе памірае так шмат дзяцей? Вось што кажа на гэты конт Мая Церакулава:

— Турбавацца трэба невакцынаваным людзям. Тыя, хто быў вакцынаваны двойчы (стандартная вакцынацыя адбываецца ў год і ў шэсць гадоў), маюць пажыццёвы імунітэт супраць адру. Гэта значыць, што вірус можа трапіць у іх арганізм праз дыхальныя шляхі, але той вельмі хутка выпрацуе імунны адказ на яго і альбо ніякіх сімптомаў не будзе зусім, альбо ўсё спыніцца ў першыя тры дні праявай невялікай тэмпературы, насмарку, можа быць, лёгкага кан'юктывіту. Да стадыі высыпання ў вакцынаваных людзей даходзіць рэдка.

Людзі, якія вераць шарлатанам, прафанам ад навукі, што расказваюць пра шкоду вакцын, вельмі рызыкуюць, таму што адзёр — досыць небяспечная інфекцыя. Сто гадоў таму, калі вакцыны ад адру не было, у цяжкія часы ад адру памірала кожнае 50-е дзіця. Гэта азначае да 2% смяротнасці. Гэта вельмі шмат. Зараз у развітых краінах смяротнасць ад адру каля 0,1%. Вядома, адно з тысячы памерлых дзяцей — гэта таксама нямала, але ўсё ж гэта адзін з тысячы, а не больш.

За ўсе гэтыя 100 гадоў мы не навучыліся лячыць адзёр — гэта кепская навіна. Можна неяк палегчыць стан, але значна прадухіліць развіццё ўскладненняў пры адры медыцына не можа гэтак сама, як раней. Медыцына практычна бяссільная. Тое, што дзеці сталі здаравейшыя, кажа пра тое, што палепшыліся харчаванне і гігіена.

— Як праяўляецца хвароба і як развіваецца? Якія могуць быць ўскладненні?

— Пасля кантакту з носьбітам адру невакцынаваныя асобы захворваюць практычна ў 100% выпадкаў. Кашаль, насмарк, боль у горле, кан'юктывіт, запаленне слізістых насаглоткі, тэмпература пад 40 градусаў — такія сімптомы могуць пачаць праяўляцца на працягу першых двух тыдняў. У імунізаваных людзей і ў тых, хто мае вельмі моцны імунітэт, на гэтым можа ўсё скончыцца. У іншых хвароба праяўляецца высыпаннем дробных чырвоных болек. На слізістай рота і шчоках могуць з'явіцца плямы Філатава-Копліка — гэта маленечкія бела-блакітныя кропкі, ачагі некрозу. Такі сімптом бывае толькі ў адру.

У шчаслівай большасці на гэтым хвароба сканчаецца. Але ў 30% людзей, якія перанеслі адзёр, здараюцца ўскладненні. Адны з самых распаўсюджаных — гэта атыты і пнеўманія. На адзёр аднолькава часта хварэюць і дарослыя, і дзеці, але ён асабліва небяспечны менавіта для дзяцей. Да гэтага часу адзёр з'яўляецца адной з галоўных прычын смяротнасці дзяцей да 5 гадоў.

— Ад чаго паміраюць дзеці пры адры?

— Часцей за ўсё дзеці пры адры паміраюць ад пнеўманіі. Акрамя гэтага бываюць і іншыя небяспечныя ўскладненні, напрыклад, адзёрны энцэфаліт (адна з формаў паражэння галаўнога або спіннога мозгу). Большасць ад яго памірае, іншыя застаюцца цяжкімі інвалідамі. Здараецца ён у сярэднім у аднаго з тысячы хворых на адзёр, гэта нярэдка. У аднаго з дзесяці тысяч бываюць аддаленыя ўскладненні ў выглядзе хранічнага панэнцэфаліту. Гэта калі можа прайсці некалькі гадоў і дзіця быццам бы ачуняла, але ў яго пачынаецца такі млявы энцэфаліт з працяглым, але ўстойлівым страчваннем кагнітыўных функцый да разумовай адсталасці і смерці. Пры ўзроўні медыцыны ў нашым XXI стагоддзі спыніць працяканне гэтага ўскладнення і вылечыць яго немагчыма.

Як бачыце, адзёр — гэта вельмі небяспечнае захворванне з вельмі цяжкімі ўскладненнямі і высокім працэнтам смяротнасці. Пры гэтым прадухіліць яго вельмі лёгка, зрабіўшы ўсяго толькі дзве прышчэпкі. Заўсёды вельмі шкада, калі хтосьці хварэе. Адчуванне, што мы не змаглі пераканаць людзей абараніць сябе.

— У канцы 2019 года каранавірус засланіў сабою амаль усе іншыя хваробы. Многія людзі спалохаліся настолькі, што перасталі выходзіць з дому. Можаце ўспомніць, ці наводзіў адзёр калі-небудзь такі ж жах на беларусаў? Наколькі верагодна, што ў Беларусі абвесцяць эпідэмію адру?

— У 60-х гадах у нашай краіне прайшла масавая вакцынацыя ад адру. Былі вакцынаваныя вельмі шмат людзей, таму павальнай эпідэміі не было, толькі ўспышкі. Гэта адбылося менавіта таму, што досыць вялікі працэнт вакцынаваных людзей стварае калектыўны імунітэт. Калі ён з'яўляецца, вірус практычна не распаўсюджваецца.

Як я ўжо сказала, сёння вельмі шмат людзей адмаўляецца ад вакцынацыі. Калі менш за 80% насельніцтва будуць невакцынаваныя, эпідэмія цалкам верагодная.