"Гей-прапаганды" не існуе — даказваем, чаму яе прыдумалі дурныя людзі

Гомасексуальнасць была выключаная з Міжнароднай класіфікацыі хвароб (МКБ) 17 мая 1990 года — цяпер гэты дзень адзначаюць як Міжнародны дзень барацьбы з гамафобіяй, трансфобіяй і біфобіяй. У гэты дзень прынята нагадваць пра тое, з якой колькасцю гвалту і непрыняцця сустракаюцца ЛГБТК+ людзі, і што любая форма нянавісці не толькі недапушчальная, але і не мае пад сабой ніякіх рацыянальных падстаў.

Адно з найбольш распаўсюджаных і тыражаваных прапагандыстамі сцвярджэнняў — пра існаванне так званай "гей-прапаганды": нібыта існуе ці то загадкавае "гей-лобі", ці то змова карпарацый, якія прасоўваюць "павестачку", з мэтай павялічыць колькасць людзей з негетэрасексуальнай арыентацыяй або трансгендарнасцю. Адразу скажам: гэтае сцвярджэнне — абсалютная глупства. І вось чаму.

Калі і хвароба, то хвароба ў тым ліку і 400 відаў жывёл

Пачнем з базавага: ЛГБКТ+ людзі з'явіліся не ўчора і не ў краінах "каварнага Захаду". Пачытайце "Пір" вялікага філосафа Платона або абнавіце веды пра жыццё ў Старажытным свеце — гомасексуальнасць існавала заўсёды, і шмат дзе прымалася за адзін з варыянтаў нормы. Нягледзячы на гэта, свет не вымер яшчэ на этапе старажытных Афін, хоць "прапаганды" там было дастаткова.

Усе звесткі аб павелічэнні колькасці людзей, якія практыкуюць аднаполы секс, заснаваныя на self-reported data — гэта значыць тых дадзеных, якія у розных апытаннях падавалі самі людзі. Фактычна, дадзеныя кажуць не пра тое, колькі і з кім хто займаецца сексам, а хто пра гэта і як расказвае.

У параўнанні з 1990-м, калі падчас аналагічнага апытання чалавек чуў, што гомасексуальнасць яшчэ з'яўляецца хваробай, і ўмоўным 2020-м: ці сказаў бы ён (ці яна) праўду ў першым выпадку? Досыць невялікая колькасць смельчакоў. Важны фактар: у цэлым большае прыняцце грамадства, змяншэнне гвалту на глебе гамафобіі — гэта значыць казаць праўду цяпер не так страшна, як было раней.

Цікава, што акурат гэтак жа адбылося, напрыклад, з леўшунамі. Калі глядзець статыстыку, у другой палове XX стагоддзя колькасць леўшуноў павялічвалася — чаму так адбылося? Усё проста, і навукоўцы таксама з гэтым разабраліся: быць леўшуном стала сацыяльна прымальным — за гэта ўжо не абсмяюць, гэта значыць чалавек непавінен перавучвацца карыстацца правай рукой або хлусіць, праходзячы апытанняў.

Бачнасць і рэпрэзентацыя — не роўна прапаганда і не можа ёю быць. Людзі бываюць розныя, і ў масавай культуры, у медыя, яны таксама могуць (і павінны) быць розныя — гэта не з'яўляецца "рэкламаваннем" таго ці іншага. Акрамя таго, што арыентацыя або трансгендарнасць — не нешта, што "рэкламуецца", а тое, з чым чалавек нараджаецца.

Прасочым логіку: калі серыялаў ад Netflix або графічных раманаў "З заміраннем сэрца" хапае для таго, каб "прапагандаваць" ЛГБТК+ і "рабіць" з кагосьці негетэрасексуальных людзей, то чаму не спрацавала ў адваротны бок. Большая частка масавай культуры прысвечаная гетэрасексуальным людзям — і гэта не вымушае нікога з ЛГБТК+ "мяняць арыентацыю", толькі адчуваць дыскамфорт ад сацыяльнага непрыняцця. А калі "адкруціць" на некалькі дзесяцігоддзяў назад, калі нават у заходніх краінах гомасексуальнасць з'яўлялася амаль табу, то з такой колькасцю "гетэрасексуальнай прапаганды" ўсе квір-персоны мусілі наогул знікнуць? Не. Бо так не працуе.

"Гей-прапаганду прыдумалі гамафобы"

Доктарка навук, гендарная даследчыца Ірына Сідорская, якая з'яўляецца сталым экспертам перадачы Еўрарадыё "Gender Gap" нагадвае: ёсць розніца паміж прадстаўленасцю ў публічнай сферы і "прапагандай".

— Бачыць, дапусцім, двух мужчын, якія трымаюцца за рукі, — гэта не прапаганда, а прадстаўленасць. Гэта робіцца для таго, каб паказаць: такія людзі ёсць і яны маюць свае правы, яны жывуць. Яны павінны быць бачныя гэтак сама, як і ўсе астатнія людзі.

Яшчэ адно цікавае назіранне ад даследчыцы: калі ты звяртаеш увагу і бачыш, як дыскрымінуюць адну сацыяльную групу, ты пачынаеш бачыць, як дыскрымінуюць і іншыя. Напрыклад, асабіста яна спачатку звярнула ўвагу на дыскрымінацыю жанчын, потым зразумела, што не можа мірыцца з такімі ж з'явамі і ў дачыненні да іншых сацыяльных груп.

А сцвярджэнні пра "прапаганду" прыдумалі якраз гамафобы — і гэта таксама частка дыскрымінацыі.

— Быць геем — гэта натуральна, — выказваецца Ірына Сідорская. — І значыць, што любая прапаганда, нават калі б яна існавала (а ніякай гей-прапаганды насамрэч няма ні ў Беларусі, ні ў іншых краінах), яна б нічога не магла зрабіць.

Яна б не магла змяніць прыроду чалавека. Так, гетэрасексуальныя людзі могуць ужываць гомасексуальныя практыкі тады, калі не могуць рэалізаваць гетэрасексуальныя: напрыклад, у турме. Але калі змяняюцца ўмовы, яны адразу вяртаюцца да сваіх звыклых практык.