Большасць беларусаў хочуць рэформ: не задавальняюць чыноўнікі і высокія падаткі

59% беларускіх гараджан хочуць рэформ. Некаторыя не вызначыліся. І толькі 15% гарадскіх беларусаў не падтрымліваюць рэформы.

Людзі незадаволеныя чыноўнікамі, маленькімі пенсіямі і высокімі падаткамі. Такія вынікі апытання Chatham House. Даследчыкі даведаліся, як беларусы ставяцца да зменаў і замежнай палітыкі ў залежнасці ад таго, якія СМІ яны чытаюць.
 

Расійскае тэлебачанне апанавала беларусаў

Даследчыкі падзялілі аўдыторыю на сегменты. Выйшла, што гарадскія беларусы часцей за ўсё глядзяць дзяржаўныя і расійскія СМІ — 35% апытаных. Аўдыторыя недзяржаўных СМІ складае 20%. Яшчэ 26% беларусаў шукаюць навіны і ў тых, і ў другіх медыя. Астатнія заявілі, што не выкарыстоўваюць абодва тыпы крыніц.

У топе па частаце праглядаў апынуліся расійскія тэлеканалы "Расія", "Першы канал", "НТВ". Некалькі разоў на дзень або штодня іх глядзяць 34% рэспандэнтаў. А давяраюць альбо хутчэй давяраюць ім 40%.

Беларускае тэлебачанне таксама часта глядзяць 32%. Давяраюць яму таксама 40%.

Штодня адкрываюць "Зеркало", "Нашу Ніву", Еўрарадыё, "Радыё Свабоду" і "Белсат" 19%. Пра давер да гэтых СМІ заявілі 27% апытаных.

— Аўдыторыі дзяржаўных і недзяржаўных СМІ не давяраюць крыніцам з альтэрнатыўным пунктам гледжання. Прычым такі недавер больш характэрны для аўдыторыі незалежных СМІ, — піша Chatham House.
 

Рэформаў хочуць амаль усе

Пры вялікіх адрозненнях у медыяспажыванні, 59% беларусаў сыходзяцца ў тым, што краіне патрэбныя рэформы. Яшчэ 26% не могуць даць яснага адказу. І толькі 15% супраць. Пра неабходнасць паступовых рэформаў ва ўсіх сферах сказалі 56%, а 12% апытаных — за хуткія і маштабныя змены.

— Падтрымліваюць паступовыя змены, якія як павялічваюць, так і зніжаюць ролю дзяржавы ў залежнасці ад сферы.

Да рэформаў ставяцца па-рознаму ў залежнасці ад таго, якія навіны людзі чытаюць. Напрыклад, з аўдыторыі дзяржСМІ 23% лічаць, што рэформы не патрэбныя ці хутчэй не патрэбныя. Гэтая група часта зусім не можа адказаць на пытанне аб неабходнасці рэформаў. Не змаглі даць яснага адказу 36%. Сярод аўдыторыі недзяржаўных СМІ тых, хто не вызначыўся, толькі 5%. А супраць рэформаў настроеныя 3%.
 

Не падабаюцца чыноўнікі і высокія падаткі

— У цэлым беларусы незадаволеныя эканамічнай сітуацыяй і якасцю дзяржкіравання, — падкрэсліваюць даследчыкі.

Часта гарадскія беларусы кажуць, што ў краіне занадта шмат чыноўнікаў. Так адказалі 65% рэспандэнтаў. Прычым тое, што чыноўнікі некампетэнтныя, лічаць 45% апытаных. Яшчэ 22% не ведаюць, што сказаць пра колькасць чыноўнікаў, а ацаніць іх прафесійныя якасці не могуць 33%.

Пра занадта вялікія падаткі кажуць 56% аўдыторыі. Затое 54% задаволеныя дарогамі.

Усе бюджэтныя грошы засяроджваюцца ў Мінску, а на развіццё рэгіёнаў застаецца мала, скардзяцца 52%. Вёска ў Беларусі памерла, адзначаюць 50% апытаных.

— Аўдыторыя недзяржаўных медыя часцей за астатніх крытыкуе дзейную сістэму кіравання і эканамічную сітуацыю ў краіне, аднак доля крытыкаў высокая нават сярод лаяльнай да ўлады аўдыторыі, — працягвае Chatham House.

На пенсію цяжка жыць з годнасцю

Чытачы недзяржаўных СМІ часцей крытыкуюць сацыяльную палітыку, але ёсць і згода аўдыторый па некаторых пытаннях. Напрыклад, 74% апытаных кажуць, што на беларускую пенсію цяжка пражыць. Самая мала падтрымліваюць гэты варыянту адказу ў групе, якая не чытае ні "госаў", ні незалежныя СМІ — 61%.

— Больш за палову беларусаў адзначаюць праблемы з пенсіямі і камунальнымі паслугамі, у той час як па пытаннях адукацыі, аховы здароўя, спорту і дапамогі ўразлівым групам адзінага меркавання няма.

Таксама даследчыкі пацікавіліся, ці павінныя беларусы быць удзячнымі дзяржаве, калі атрымліваюць добры заробак. 25% кажуць, што павінныя. А 54% не пагаджаюцца з гэтым.

Апытаныя адчуваюць, што ў Беларусі стала пуставата і небяспечна. 52% згодныя са сцвярджэннем, што шмат таленавітых людзей з'ехалі з краіны пасля выбараў. Яшчэ 50% не адчуваюць сябе абароненымі ад самадурства ўладаў. У асноўным такія адсоткі атрымаліся за кошт аўдыторыі недзяржаўных СМІ. Тым не менш, гэта кажа пра разрыў паміж дзяржавай і людзьмі, падкрэслівае Chatham House.
 

Беларусы ўсё яшчэ за нейтралітэт

За аднолькава добрыя стасункі з Расіяй і Захадам 66% апытаных. Яшчэ 21% не вызначыліся, і толькі 12% падтрымліваюць толькі адзін вектар.

38% лічаць, што Беларусь не выжыве без расійскай дапамогі. У 33% меркаванне супрацьлеглае. Іншыя не ведаюць, як адказаць.

Упэўненыя ці схільныя думаць, што Захад чамусьці хоча каланізаваць Беларусь, 36%. Нязгодныя з гэтым 32% рэспандэнтаў.

— Аўдыторыі ўсіх медыя падтрымліваюць нейтральную ўстаноўку амаль у роўнай ступені. Але калі нельга выбраць нейтральнасць, аўдыторыя дзяржСМІ часцей адзначае негатыўнае стаўленне да Захаду і пазітыўнае да Расіі, а аўдыторыя недзяржаўных СМІ — наадварот, — падсумоўвае Chatham House.

***

Апытаныя 813 рэспандэнтаў з 24 студзеня па 3 лютага 2023 года. Выбарка адпавядае структуры гарадскога насельніцтва Беларусі і скарэктаваная па поле, узросце, памеры населеных пунктаў і ўзроўню адукацыі. Апытанне было праведзенае з дапамогай інтэрнэт-інтэрв'ю (CAWI), гэта значыць выбарка абмежаваная карыстальнікамі Інтэрнэту. Пры гэтым 87% жыхароў Беларусі выкарыстоўваюць Інтэрнэт. Статыстычная хібнасць выбаркі не перавышае 3,4%, адзначае Chatham House.