Будзем сябраваць з д’яблам, каб зрынуць ворага? Што адбываецца ў Сірыі

02/12/2024 - 18:12

Прэзідэнт Сірыі Башар Асад / delfi.lt

— Любое параўнанне таго, што сёння адбываецца на Блізкім Усходзе, з сітуацыяй ў Беларусі ці Украіне — гэта тупік, — кажа Еўрарадыё паліталагіня, дацэнтка і кандыдатка гістарычных навук Роза Турарбекава. — Бо тое, што мы назіраем у Сірыі, цягнецца яшчэ з Арабскай вясны 2011 года [наступствамі якой стала грамадзянскай вайна. — Еўрарадыё]. Тут варта адштурхоўвацца ад таго, што гэты рэгіён — зусім іншы, там зусім іншыя палітычныя групы і сілы. Там гвалт — галоўны інструмент барацьбы.

Экспертка звяртае ўвагу на тое, што Сірыя — гэта прыклад вельмі складанага канфлікту, а таксама той выпадак, які дапамагае зразумець, што не заўсёды пасля зрынання дыктатара ці рэвалюцыі прыходзіць дэмакратыя. Хоць і, безумоўна, хочацца паглядзець на тое, як недзе ў свеце зрынаюць дыктатара.

Нагадаем, што першага снежня сірыйскія паўстанцы захапілі значную частку горада Алепа — найбуйнейшага ў Сірыі. Як апісала гэтую падзею выданне The Washington Post, цяпер паўстанцы "ствараюць найсур’ёзнейшую пагрозу прэзідэнту Башару Асаду за многія гады на фоне грамадзянскай вайны ў Сірыі".
Вядома, што войскі прэзідэнта Башара Асада, а таксама сілы, якія яго падтрымліваюць — Расія і Іран — адступілі з некаторых раёнаў краіны.

Заўзеючы за ворагаў ворага, трэба думаць пра наступствы

Калі на Башара Асада пачаўся ціск, у сацсетках з’явіліся радасныя каментары: некаторыя лічаць, што Крэмль будзе вымушаны адцягнуць сілы з Украіны. Але ці сапраўды гэта магчымае? І якія наступствы можа мець падтрымка ворагаў свайго ворага?

Роза Турарбекава папярэджвае: пакідаючы такія каментары, людзі пішуць выключна пра сябе, а не пра Сірыю, Украіну ці Расію. Экспертка раіць глыбей аналізаваць сітуацыю і ўяўляць, якімі могуць быць наступствы.

Будзем сябраваць з д’яблам, каб зрынуць ворага? Што адбываецца ў Сірыі

Гарыць горад Алепа / скрыншот: AP Photo / Ghaith Alsayed

Будзем сябраваць з д’яблам, каб зрынуць свайго ворага? Я не ведаю, не ўпэўненая. Перад маімі вачыма стаяць жудасныя прыклады з мінулага. А якая перспектыва — пабудова Ісламскай дзяржавы?

Гэта ж горш за “Талібан”, я вам шчыра кажу. Калі Асаду не ўдасца ўтрымаць уладу ў сваіх руках, наступствы будуць вельмі сур'ёзнымі.

Калі Асад застанецца пры ўладзе, вядома, ён не супакоіцца і працягне рэпрэсіі. Але трэба разумець, што калі Асада ўсё ж зрынуць, на яго месца аўтаматычна не прыйдзе дэмакратычны ўрад, бо там няма дэмакратаў.

Ёсць кангламерат узброеных груповак, якія з'яўляюцца больш умеранымі ісламістамі і радыкальнымі ісламістамі. Радыкальныя ісламісты — найлепшыя байцы. Яны альбо захопяць, альбо памруць — ім усё роўна.

Больш умераныя скарысталіся сітуацыяй і пачынаюць перамовы з Ізраілем. Але гэта асобная размова. Сірыйская вызваленчая армія разам з Ізраілем будзе змагацца з Іранам і “Хезбалой”?

Усё стане на свае месцы, калі гаворка дойдзе да ХАМАС…

Не пажадаю трапіць у Сірыю ніводнаму беларускаму вайскоўцу

Міністэрства замежных спраў Беларусі выступіла з заявай у падтрымку прэзідэнта Сірыі Башара Асада і тэрытарыяльнай цэласнасці краіны. Ці можна назваць такі падыход у гэтай сітуацыі правільным?

— У сітуацыі з Сірыяй правільнага падыходу няма наогул, — вельмі рэзка адказвае Роза Турарбекава. — Цалкам зразумела, чаму Лукашэнка першапачаткова абраў палітыку падтрымкі Сірыі. Рука руку мые, дыктатар, саюзнік Расіі. А саюзнік Расіі — аўтаматычна саюзнік Беларусі. Беларусь прымала ў сябе сірыйскіх дзяцей — іх прывозілі на адпачынак. Гэта ўсё зразумела.
Але ж гэта — не праз міралюбнасць. Гэта ўсё — у тую ж скарбонку вайны цывілізацый, шматпалярнага свету: галоўнае, каб з Захадам нешта сталася. А што там адбываецца насамрэч, яны нават не думаюць.

Паўстанцы ў горадзе Алепа / скрыншот: AP Photo / Ghaith Alsayed

Я не ўпэўненая, што ўзровень экспертызы ў Беларусі па арабскім усходзе дастаткова добры. Тым больш, што я ў курсе, наколькі сур'ёзныя сёння праблемы ў Беларусі з усходазнаўствам у прынцыпе.

Уся гэтая "падтрымка" вельмі нагадвае савецкія прэс-рэлізы ў духу "Мы за мір ва ўсім свеце, але ў выпадку чаго — адправім туды войскі”. У свой час, я памятаю, рускія прасілі адправіць хаця б некага з нашых хлопцаў у Сірыю для патрулявання сірыйскіх гарадоў.

Пра тое, што ёсць такія чуткі, мне расказалі мае знаёмыя, здаецца, яшчэ ў 2020 годзе. Пасля гэтага я вялікімі літарамі пісала ў фэйсбуку: калі вы паспрабуеце паслаць хоць аднаго беларускага хлопчыка ў Сірыю, вы назад атрымаеце разрэзанае на часткі цела — гэта раз, і джыхад на тэрыторыі Беларусі — гэта два.

Хочаце насіць Расіі гарачыя каштаны з вогнішча — наперад, але пасля не плачце. Дзе б я потым ні была і як бы ні крытыкавала рэжым Лукашэнкі, я заўсёды думаю пра тое, што ні ў якім разе беларускія вайскоўцы не павінны ажыццяўляць такога кшталту місіі за межамі краіны. Гэта адгукнецца не толькі ім і іх сем’ям, але можа адгукнуцца і ўсяму грамадству.

Калі вы ўрываецеся на тэрыторыю ісламістаў, яны прымаюць рашэнне пра джыхад і тады спакойна могуць прыбыць у Мінск і падарваць гандлёвы цэнтр, вакзал, аўтобус — усё, што захочуць.

Яны так ужо рабілі ў розных краінах пасля адпраўлення войскаў у Афганістан і Ірак. Таму яшчэ раз: дзе б я ні была, я ніколі ў жыцці не пажадаю ніводнаму нашаму беларускаму вайскоўцу апынуцца на Блізкім Усходзе. Бо гэта такі кацёл, з якога ніхто не вылезе ў нармальным стане.