Пра рэпутацыю таго ці іншага мерапрыемства прынята судзіць па спісе людзей, якія згаджаюцца ўзяць у ім удзел. Ніхто не ездзіць на канферэнцыі дзеля арганізатараў: туды едуць дзеля спікераў і знакавых удзельнікаў. Каб было больш зразумела: калі вы купляеце білет на канцэрт музычнага гурта, вы цікавіцеся тым, хто арганізуе канцэрт і рыхтуе пляцоўку? Не. Вы ідзяце на канцэрт, каб паслухаць выканаўцу. На саміты едуць, каб паслухаць спікераў, пагутарыць. Я не ведаю ніводнага з арганізатараў канферэнцый, у якіх удзельнічаю — ні Web Summit, ні Switch. Калі на мерапрыемства ідуць людзі, якіх ведаюць і паважаюць у стартап- і бізнес-супольнасці — для мяне гэтага дастаткова.
Вядома, бываюць выключэнні, напрыклад, скандал. Калі пра Ritossa напісала сур'ёзнае выданне, сітуацыя імгненна змянілася. Гэты саміт, дарэчы, зноў запрашаў мяне бясплатна ў верасні гэтага года ў якасці VIP-спікера, але я адмовілася, таму што тады ўжо пайшлі чуткі пра праблемы з рэпутацыяй.
Гэта не сакрэт, што ўсе такія мерапрыемствы — платныя. Web Summit, на якім я знаходжуся цяпер, — адна з самых танных канферэнцый. Цана білета для індывідуальнага ўдзельніка стартуе ад 1000 еўра. А SALT, напрыклад, — ад 10 000. Але трэба разумець, што гэта не добраахвотна-прымусовы ўдзел у акцыі БРСМ, гэта сур'ёзнае бізнес-мерапрыемства: і вопыт, якім дзеляцца спікеры, і кантакты, якія ты там завязваеш, каштуюць значна даражэй.
Вядома, Ілан Маск не будзе плаціць за ўдзел у канферэнцыі. Калі ў цябе добрая рэпутацыя і вялікія поспехі, тады цябе запрашаюць бясплатна, Бо твой удзел можна "прадаць" тым, хто гатовы плаціць за білеты. На канферэнцыю могуць запрасіць у якасці спікера або ўдзельніка дэлегацыі ад краіны, што асабліва ганарова: напрыклад, нядаўна я прыляцела з Сінгапура, куды была запрошаная Enterprise Estonia ў якасці ўдзельніка. Дарэчы, у іх, як у дзяржаўнай арганізацыі, ёсць доступ да ўсіх лічбаў і метрык маёй кампаніі праз дзяржрэестр. І Laava Tech стала адной з усяго сямі кампаній, якія паехалі прадстаўляць Эстонію. Гэта значыць, што мы паказваем добрыя вынікі.
На гэтым тыдні я выступаю на Web Summit на тэму "Foodsecurity and the war in Ukraine " — канферэнцыю сёлета наведае 70 000 чалавек.
Колькі ад агульнага абароту вашых кампаній складаюць гранты, колькі — грошы інвестараў, колькі — вынікі камерцыйнай дзейнасці?
Адказ на гэтае пытанне з'яўляецца камерцыйнай таямніцай. У нас ёсць усе тры складнікі. Атрыманне грантаў у свеце стартапаў — гэта велізарны знак якасці, таму што гэта самы складаны тып фінансавання. Складаная справаздачнасць, складанае складанне заявак. Таму наша каманда ганарыцца тым, што мы такое фінансаванне атрымалі. Звычайна грантавыя грошы не перавышаюць 20% абароту стартапа.
Асноўным паказчыкам для deep tech кампаній з'яўляецца патэнцыял у кантэксце прымянення тэхналогіі, значнасць і кошт стваранага IP (intellectual property), а таксама магчымасць укаранення тэхналогіі ў іншых індустрыях ў будучыні.
Цяпер кампанія знаходзіцца ў стадыі станаўлення, росту, цяпер для нас самае важнае — каб нашымі вынікамі былі задаволеныя ўсе інвестары: ад прыватных, якія ўклалі ў нас грошы, да дзяржаўных, якія кантралююць ход рэалізацыі праграм, на якія былі вылучаныя гранты.
[Таццяна паказала некалькі копій лістоў і рэкамендацый ад партнёраў, аднак не не для распаўсюду з меркаванняў бяспекі.]
Якога кшталту пагрозы вы атрымлівалі? Ці можаце прывесці некалькі скрыншотаў, напрыклад?
Пагражаюць усімі даступнымі спосабамі. Пагражаюць мне асабіста ва ўсіх магчымых сацсетках, пагражаюць маёй сям'і і нават маім супрацоўнікам. Б'юць па самым балючым: сям'і намякаюць на тое, што я магу больш ніколі не ўбачыць сваё дзіця. Прычына відавочная: маё прызначэнне ў Кабінет. У некаторых пагрозах наўпрост пішуць пра тое, што на мяне ідзе паляванне, і яно не спыніцца, пакуль Святлана не прыбярэ мяне з Кабінета, пакуль я не скончу сваю палітычную кар'еру. Не жыццё, а "Дзікае паляванне Караля Стаха" Уладзіміра Караткевіча.
Камусьці вельмі перашкаджала тое, што ў Кабінет прыйшоў чалавек не з палітычным, але практычным і — мабыць, самае страшнае — паспяховым досведам працы ў бізнес-супольнасці, у тым ліку з прадстаўнікамі розных фондаў па ўсім свеце.
Але ёсць і добрыя навіны: частку "ананімаў" ужо ўдалося ідэнтыфікаваць — і некаторыя з іх маюць падвойнае грамадзянства: Беларусі і яшчэ якой-небудзь з краін Еўрасаюза. А гэта значыць, што яны здзейснілі злачынства там, дзе законы працуюць. Заявы накіраваныя ў паліцыю, ідзе расследаванне, у справу ўцягнутыя МУС Эстоніі і Польшчы.
[Таццяна не захацела "апублічваць скрыншоты, пакуль ідзе разбіральніцтва", аднак яна даслала журналісту Еўрарадыё некалькі прыкладаў з тым, як выказваліся прэтэнзіі і пагрозы да яе і яе супрацоўнікаў]
Чаму не працуе сайт кампаніі?
На сайце Laava Tech размешчаныя дадзеныя маіх супрацоўнікаў. Мне неабыякавы іх эмацыйны стан. Атака ўсё яшчэ працягваецца і, пакуль гэтая сітуацыя не вырашыцца, мая праца — абараняць сваіх падначаленых усімі даступнымі спосабамі.
Дзе прадукт? Ці ёсць у яго рэальныя пакупнікі?
У нас індустрыяльны прадукт, мы не інтэрнэт-крама.
[Зарэцкая запэўніла, што працуе з шэрагам арганізацый у Эстоніі, Фінляндыі, Даніі і іншых краінах, аднак яна не хоча іх называць з прычыны "нападак". На сайце аднаго іх праектаў Laava Tech ёсць водгукі спажыўцоў — не ананімныя.]
