Хлеб з трыцікале і электравеласіпед. Што не тое з гучнымі распрацоўкамі НАН
![Што не тое з распрацоўкамі навукоўцаў?](/sites/default/files/styles/gallery_main/public/2024-08/272.jpg.webp?itok=EO1wvJg_)
Што не тое з распрацоўкамі навукоўцаў? / @rubanau_collage
Надоечы Лукашэнка зноў учыніў разнос у Акадэміі навук Беларусі. Яшчэ летась у кастрычніку ён засумняваўся ў рабоце навукоўцаў і дапусціў, што яго могуць падманваць з некаторымі абяцанымі распрацоўкамі.
Акадэмія навук часта анансуе вынаходніцтва чаго-небудзь інавацыйнага. Але ці ўсе абяцанні даводзяць да толку? Еўрарадыё ўзгадвае пра гучныя праекты і расказвае, ці ўсё ўдалося рэалізаваць.
Беларускі суперкандэнсатар для беларускіх электробусаў
Падводзячы вынікі Года навукі-2017, кіраўнік Акадэміі навук Уладзімір Гусакоў расказаў пра суперкандэнсатар, які вынайшлі беларускія навукоўцы.
Стваральнікі заяўлялі, што распрацавалі апарат на аснове графенападобнага матэрыялу, які будзе выкарыстоўвацца ў беларускіх электрамабілях і электробусах.
Апошні раз дзяржСМІ пісалі пра вынаходніцтва ў 2018 годзе. Хутчэй за ўсё, гаворка ідзе пра суперкандэнсатар Б5-86. На адным з расійскіх сайтаў, дзе ён прадаваўся, гаворыцца, што апарат знялі з вытворчасці ў 2024 годзе.
![Хлеб из тритикале и электровелосипед. Что не так с громкими разработками НАН](/sites/default/files/styles/default_image_paragraph/public/paragraphs/image/000025_903654_big.jpg.webp?itok=AEe4n4wp)
Ці выкарыстоўвалі яго ў беларускіх электробусах? Здаецца, не. Напрыклад, у характарыстыцы электробуса серыі OLGERD завода "Белкамунмаш" гаворыцца, што суперкандэнсатар выраблены з літыя-іёна, а не з графенападобнага матэрыялу, як у Б5-86.
![Хлеб из тритикале и электровелосипед. Что не так с громкими разработками НАН](/sites/default/files/styles/default_image_paragraph/public/paragraphs/image/skrin%20olgerd.png.webp?itok=SLVU-SF-)
А ў электробусе МАЗ 303Е10 усталяваны гібрыдны суперкандэнсатар. Вынайдзены беларусамі апарат гібрыдным ніколі не называўся.
А што з электрамабілямі?
У 2017 годзе ў НАН Беларусі паказалі эксперыментальны ўзор айчыннага электрамабіля — ён быў створаны на базе серыйнай машыны Geely SC7. Пасля гэтага чуткі пра электракарах сціхлі.
Зноў пра экалагічныя аўто загаварылі ў 2021 годзе — тады ў Мінэнерга заяўлялі, што іх паставяць на серыйную вытворчасць да канца года. Але і гэтага не адбылося.
Пасля была прэзентацыя першага спартовага электракара беларускай вытворчасці ў жніўні 2022-га, які, па словах кіраўніка НАН, будзе "эксклюзіўным" і "даражэйшым" за электракары масавай вытворчасці.
Шматпакутны беларускі электрамабіль, па абяцаннях намесніка прэм'ер-міністра Беларусі Пятра Пархомчыка, мусяць выпусціць да канца гэтага года. Красовер на базе аўтамабіля Belgee X50 будуць вырабляць на заводзе "Белджы". Спачатку выпусцяць пяць доследных узораў, каторыя пазней пройдуць выпрабаванні.
![Хлеб из тритикале и электровелосипед. Что не так с громкими разработками НАН](/sites/default/files/styles/default_image_paragraph/public/paragraphs/image/347119699459176.jpg.webp?itok=sBDM71oJ)
![Хлеб из тритикале и электровелосипед. Что не так с громкими разработками НАН](/sites/default/files/styles/default_image_paragraph/public/paragraphs/image/s000252_361208%20%281%29.jpg.webp?itok=OpvnPDI0)
Абяцанне, якое далі 7 гадоў таму, не выканалі да гэтага часу. У аддзеле маркетынгу завода "Аптрон", куды журналіст Еўрарадыё датэлефанаваўся пад выглядам чалавека, які хоча набыць электравеласіпед, адказалі, што купіць яго не атрымаецца.
— На сённяшні дзень яны прадстаўленыя толькі ў доследных узорах, таму такой магчымасці няма. Мы вырабляем іх, але гэта пакуль што не серыйная вытворчасць. Былі распрацоўкі, былі мадыфікацыі, але ў серыі і ў рэалізацыі іх няма.
“Лыжы для спорту вялікіх дасягненняў”
У студзені 2022 года, Лукашэнку ў Палацы Незалежнасці паказвалі дасягненні беларускай навукі. Сярод іншага ён звярнуў увагу на беларускія лыжы.
Кіраўнік НАН Гусакоў запэўніў, што па якасці яны нічым не адрозніваюцца ад імпартных, а ў планах наладзіць вытворчасць лыжаў "для спорту вялікіх дасягненняў".
![Хлеб из тритикале и электровелосипед. Что не так с громкими разработками НАН](/sites/default/files/styles/default_image_paragraph/public/paragraphs/image/photo_2022-01-25_09-41-33.jpg.webp?itok=n6ORvSWd)
![Хлеб из тритикале и электровелосипед. Что не так с громкими разработками НАН](/sites/default/files/styles/default_image_paragraph/public/paragraphs/image/inara.jpg.webp?itok=wAHPOjLa)
Шэрага хлеба няма дагэтуль
У тым жа 2022 годзе на Смалявіцкім селекцыйна-насенняводчым комплексе НАН Беларусі Лукашэнку далі пакаштаваць хлеб з трыцікале (гібрыда жыта і пшаніцы).
Тады ж яму паабяцалі, што шэры хлеб можа з'явіцца ў шырокім продажы на працягу двух-трох гадоў.
У прыёмнай прадпрыемства, куды датэлефанаваўся карэспандэнт Еўрарадыё пад выглядам ахвотніка купіць такі хлеб, дакладна не ведаюць, ці можна яго ў крамах купіць.
— Мы займаемся селекцыяй сельгаскультур, а тады мы казалі пра тое, што ёсць пэўныя гатункі трыцікале, з якіх можна выпякаць хлеб, але ці запушчаны ён ў серыйную вытворчасць, я вам не падкажу.
Занадта інавацыйны прэпарат
У нулявыя гады беларускім і расійскім навукоўцам удалося атрымаць лактаферын (бялок, які валодае антыбактэрыяльнай, антывіруснай, антыпаразітарнай актыўнасцямі) чалавека з малака трансгенных коз.
Праект падаваў шмат надзей і, як пісалі дзяржСМІ, да пачатку 2015 года навукоўцы разлічвалі пабудаваць спецыяльную ферму і эксперыментальны перапрацоўчы модуль, дзе можна будзе вылучаць бялок і атрымліваць прадукты з лактаферынам.
Але, мабыць, праект не заладзіўся. Нават дзяржаўная газета "Звязда" ў 2023 годзе пісала, што вакол лактаферыну "ажыятаж сышоў на нішто".
Аднак праца над вылучэннем рэчыва ўсё яшчэ вядзецца, налічваецца нават статак з 400 коз, якія ўтрымліваюцца ў "падсобнай інстытуту гаспадарцы".
Першы намеснік генеральнага дырэктара НПЦ НАН Беларусі па жывёлагадоўлі Іван Шэйко расказваў, што запас [лактаферыну] ужо ёсць, і "вытворчасць можна адкрываць хоць сёння, неабходны толькі дазвол Міністэрства аховы здароўя".
Паводле яго ж слоў, медыкі з асцярожнасцю падыходзяць да "настолькі інавацыйнага прадукту — бо пакуль для яго ацэнкі няма ні методык, ні нарматыўнай базы: навука ў сучасным свеце ідзе наперад настолькі хутка, што заканадаўства часам за ёй не паспявае".
Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.
Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.