Танны піяр ці сапраўдны прарыў? Што дае Беларусі ўступленне ў ШАС
Эмблема Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва
“Гістарычны момант — Беларусь стала паўнавартасным чальцом Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва”, — так пафасна адрэагаваў тэлеграм-канал Лукашэнкі на падпісанне ў Астане дакументаў па ўступленні краіны ў ШАС. Няўжо далучэнне Беларусі да чарговага палітычнага аб’ядання, у якое да таго ж уваходзяць азіяцкія краіны: Кітай, Расія, Казахстан, Таджыкістан, Кыргызстан, Узбекістан, Індыя, Пакістан, Іран — гэта сапраўды “гістарычны момант”?
Чаму беларуская прапаганда так радуецца і на якія бонусы ад уступлення ў ШАС разлічвае Лукашэнка? Еўрарадыё спытала пра гэта ў палітычнага аналітыка Арцёма Шрайбмана.
“Магчымасць часцей бачыць уплывовых лідараў іншых краінаў”
На думку эксперта, ШАС падобная на некаторыя постсавецкія інтэграцыйныя аб'яднанні.
“Гэта пляцоўка, якая найперш патрэбная Лукашэнку, каб мець платформу для сустрэчы з іншымі лідарамі ўплывовых краінаў свету. У гэтым выпадку — у першую чаргу Кітая”.
Аналітык кажа, што мэта ўступлення ў ШАС — паглыбленне дыпламатычных стасункаў.
“Улады лічаць, што, калі на поўных правах уступіць у арганізацыю, якая ўзначальваецца па факце Кітаем, гэта павысіць прэстыж Беларусі ў вачах кітайскіх кіраўнікоў. І, магчыма, дазволіць нейкім чынам манетызаваць новыя магчымасці, заахвоціць кітайцаў інвеставаць у Беларусь, дапамагаць з дыверсіфікацыяй гандлю і гэтак далей. [Але] па факце тут не так шмат нейкіх сур'ёзных сэнсаў”.
Лукашэнка спрабуе паказаць усім, у тым ліку сваёй аўдыторыі, Захаду, Расіі і іншым краінам, што ён не ізаляваны, запатрабаваны і легітымны.
“Што з закрыццём заходняга вектару замежнай палітыкі нічога не змянілася і яго гатовыя прымаць на іншых пляцоўках. То-бок у цэлым гэта такі вялікі піяр-ход. Я тут не бачу чагосьці большага і нейкай непасрэднай сувязі з пашырэннем магчымасцяў для Беларусі. Нельга сказаць, што факт таго, што Лукашэнка стаў паўнапраўным сябрам ШАС, нейкім чынам паспрыяе аўтаматычнаму росту таваразвароту. Гэта, па сутнасці, простая дыпламатыя і магчымасць на прыступку бліжэй і часцей бачыць уплывовых лідараў іншых краінаў”, — падсумоўвае Шрайбман.
“Узаемная выдача людзей з тэрыторыі краін ШАС відавочная”
Між тым уступленне ў ШАС адкрывае для Беларусі магчымасці супрацы ў розных галінах, не толькі палітычнай і эканамічнай. На гэта ў фэйсбуку звярнула ўвагу адвакатка Марыя Колесава-Гудзіліна.
“Хаця кажуць, што [ШАС] гэта не ваенны саюз, але яе чальцы рэгулярна ўдзельнічаюць у сумесных антытэрарыстычных вучэннях. У межах ШАС з 2005 да 2021 года прайшло дзесяць вайсковых вучэнняў "Місія міру", шэсць разоў праходзілі сумесныя вучэнні спецслужбаў і праваахоўных органаў”.
Для Беларусі адкрыецца магчымасць выкарыстоўваць досвед Кітая ў сферы інфармацыйнай бяспекі, стварэння так званых "разумных гарадоў" і лічбавага кантролю над грамадзянамі.
“Кітай ужо з'яўляецца асноўным пастаўшчыком абсталявання і тэхналогій для Беларусі пасля ўвядзення санкцый. Рэжым хутчэй за ўсё будзе ўкараняць сістэмы сачэння за грамадзянамі”.
Яшчэ адзін напрамак супрацоўніцтва — абмен прававой інфармацыяй у інтарэсах развіцця супрацоўніцтва ў межах ШАС.
“Я так разумею, узаемная выдача людзей з тэрыторыі краін ШАС відавочная. Такім чынам, Казахстан і Індыя небяспечныя, калі грамадзянін Беларусі ўцякае ад пераследу.
На тэрыторыі Беларусі будзе таксама дзейнічаць Рэгіянальная антытэрарыстычная структура. Будзе адзіны банк даных тэрарыстычных арганізацый і экстрэмістаў. РАТС будзе садзейнічаць праваахоўным органам”.
З меркаваннем Марыі Колесавай-Гудзілінай не зусім згодны адвакат-міжнароднік Алесь Міхалевіч.
“Думаю, што [уступленне ў ШАС] можа прывесці да больш шчыльнай супрацы па абмене інфармацыяй, але ў кароткатэрміновай перспектыве я небяспекі не прадбачу. Стварэнне базаў даных, што стабільна працуюць, сутыкаецца з рознымі праблемамі, пачынаючы з вызначэння мовы, на якой база вядзецца”.
Што да лічбавага кантролю над грамадзянамі, то, паводле юрыста, Кітай у гэтым плане сапраўды мае чым падзяліцца са сваімі партнёрамі.
Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.
Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.