Адэскі прэцэдэнт: як актывісты "вучаць" поп-зорак любіць Украіну
Фота: ru.hromadske.ua
"Не канцэртам пуцінскіх запраданцаў!", "Далоў вату!", "Няўжо грошы не пахнуць?" — з такімі лозунгамі прадстаўнікі "Правага сектара", "Азова", "Вулічнага фронту", С14 прыходзяць пад Адэскія клубы пратэставаць супраць канцэртаў артыстаў, якія гастралююць у Расіі і анэксаваным Крыме. Акцыі заяўляюцца як мірны пратэст, аднак перыядычна перарастаюць у сілавое супрацьстаянне з паліцыяй. Канцэртныя агенты Адэсы пытаюцца дазвол на прывоз музыкаў у арганізатараў пратэстаў. Якія ў іх матывы — разбіралася "Громадское".
Пытанні да канцэрта
Першы інцыдэнт са зрывам канцэрта ў Адэсе адбыўся яшчэ ў 2014 годзе. Тады ўдзельнікі акцыі не далі выступіць у клубе "Ібіца" ўкраінскай спявачцы Ані Лорак, якая да гэтага гастралявала ў РФ. Уваход у клуб ахоўваўся кардонам паліцыі. Пратэстоўцы збіраліся яго прарваць. У выніку сутычкі пацярпеў адзін праваахоўнік, некалькіх удзельнікаў акцыі затрымалі.
Рэгулярны характар акцыі ў Адэсе набылі ў 2017-м годзе. Святлана Лабада, Іван Дорн, расійскія «Баста» і DJ Smash — спiс артыстаў, канцэрты якіх альбо сарвалі, альбо арганізатарам гэтых выступленняў прыйшлося іх адмяніць. Ці — як у выпадку з канцэртам ўкраінскай спявачкі Ірыны Білык, які ўсё ж такі адбыўся — прыкласці ўсе намаганні, каб дамовіцца з пратэстуючымі.
"Напэўна пара абмеркаваць тут. Ці ёсць у Дзяніса Плаксіенка, Сяргея Сцярненка, Сяргея Хадзіяка, Паўло Паламарчука, Яўгена Рёзвушкіна пытанні да канцэрту гурта Мумій Троль?", — пару тыдняў таму ўладальнік"Проста Радыё" Арцём Вазнюк на Facebook папрасіў у арганізатараў акцый пратэстаў дазвол на канцэрт расійскага гурту. Чарговае патэнцыйна "небяспечнае" шоў у Адэсе вырашылі абмеркаваць з актывістамі загадзя, а не перад самым яго пачаткам.
Грамадства супраць
""Мумій Троль" не наведваў Крым і не падтрымліваў акупацыю Украіны. Таму ніякіх перашкод яму быць не можа. Асноўны крытэр — не грамадзянства, а стаўленне да Ўкраіны", — тлумачыць Сяргей Сцярненка, былы лідэр адэскага "Правага сектара" і цяперашні арганізатар адэскіх акцый.
Напярэдадні выступу гурта "Мумій Троль" мы прагульваемся з Сцярненка па Прыморскім бульвары. Сяргей распавядае, што з "Правага сектара" выйшаў з-за "некаторых палітычных разыходжанняў", зараз працуе юрыстам і займаецца грамадскай дзейнасцю. Дакладней — "пабудовай грамадзянскай супольнасці" ў Адэсе. Па словах Сцярненка сацыяльна-палітычная сітуацыя ў горадзе застаецца даволі хісткай, а прыхільнікі "рускага свету" таксама актыўныя ў інфармацыйным полі. Акцыі супраць канцэртаў музыкаў, якія выступалі ў Крыме і Расіі, па словах Сяргея — напамін усім, што ў нас вайна і яна ўсё яшчэ не скончылася.
"Я проста забіваю ў пошук, напрыклад, "Ірына Білык Крым", і знаходжу адразу ўсю інфармацыю. Пасля, запрашаю прадстаўнікоў іншых грамадскіх арганізацый далучыцца да акцыі", — Сяргей распавядае прынцып, па якім вырашае, выходзіць на пратэст ці не.
Які-небудзь камерцыйны інтарэс з свайго боку Стерненко адмаўляе, але кажа, што ўнутры патрыятычнага руху Адэсы ёсць групы, гатовыя адмовіцца ад пратэстнай дзейнасці калі ім за гэта заплацяць. Праўда, пакуль што гэта не працуе — акцыі супраць артыстаў, якія адмаўляюць расійскую агрэсію ва Украіне, адбываюцца рэгулярна.
Грамадства не супраць
Не так адназначна на праблему выступленняў расіян ва Украіне, а ўкраінцаў у Расіі глядзяць самі артысты. Зорка тэатральнай трупы "Маскі" адэсіт Барыс Барскі такой пільнай увагай да гэтай тэмы здзіўлены і лічыць, што гэта добры спосаб, каб адцягнуць увагу грамадзян ад больш сур'ёзных праблем.
"Можа быць гэта суб'ектыўнае меркаванне, але я не выключаю, што гэта праплочаныя акцыі. Камусьці трэба прапіарыцца такім чынам. Хтосьці такім чынам вырашае нейкія свае праблемы", — лічыць акцёр.
З Барскім мы сустракаемся пасля спектакля "Адэскі падкідыш" у Доме клоўнаў — роднай сцэне "масак". Гледачоў так шмат, што ў зале прыходзіцца дастаўляць шэрагі раскладных крэслаў. Падчас спектакля гучыць некалькі адсылак да вайны і іншых надзённых украінскім праблемах, як напрыклад карупцыя. Кожны раз публіка пляскае ў ладкі.
Барыс Барскі упэўнены, грамадзянская пазіцыя — гэта асабістая справа кожнага: чалавек можа "прагаласаваць нагамі" — проста не прыйсці на спектакль або канцэрт. Да ініцыятывы ўладаў забараніць ўезд расійскім артыстам ва Ўкраіну на заканадаўчым узроўні артыст ставіцца скептычна.
"Я б тады параіў яшчэ на мяжы птушак адлоўліваць. Якога чорта яны лётаюць туды-сюды? Вось тут будуць нашы ўкраінскія птушкі. А там хай — замежныя. Акцёры — яны таксама людзі. Бываюць таленавітыя, але дурні. Бываюць разумныя, але не таленавітыя. Бывае, яны могуць у эфіры нешта не тое сказаць. Ну, можа быць, тады можна на іх пакрыўдзіцца", — кажа акцёр.
Большасць адэсітаў, з якімі нам удалося пагаварыць, супраць падобных забаронаў. Кажуць: любім і нашых зорак, і расійскіх. Людзі працягваюць тысячамі раскупляць квіткі на канцэрты.
"Я размаўляў з тымі, хто прыйшоў на канцэрт Лабады. Частка з іх рэальна нават не ведае, што ў нас вайна ва Ўкраіне", — кажа Сяргей Сцярненка.
Стоп-ліст для артыстаў
Для расійскіх дзеячаў культуры, якія выступалі ў анэксаваным Крыме і самаабвешчаных "рэспубліках", уезд ва Украіну забаронены законам. І далёка не ўсе гэта апратэстоўваюць. У пачатку ліпеня ўкраінскія памежнікі не пусцілі расійскага спевака Дэльфіна. Ён павінен быў сыграць на кіеўскім фестывалі Atlas Weekend. Музыкі выступілі без саліста ў рэжыме караоке — на экране з'яўляліся радкі тэкстаў песень, якія выкрыквала публіка.
"Я быў у Крыме і мяне не пусцілі ў Кіеў. Ёсць такі закон і ён выкананы. Гэта ўсё", — паведаміў на сваёй Facebook-старонцы Дэльфін.
Пакуль што не ўсе артысты-парушальнікі закона трапляюць у поле зроку Службы бяспекі Украіны і памежнікаў. Расійскі гурт Anakondaz, у адрозненні ад Дэльфіна, выступіў на Atlas Weekend, а забарону на ўезд ва Украіну атрымаў ужо пасля канцэрта.
Чыноўнікі прызнаюць: адсачыць ўсіх няма ні часу, ні рэсурсу. І нават звяртаюцца па дапамогу да неабыякавых грамадзян. Пагранслужба вясной гэтага года на сваім сайце запусціла раздзел "стоп-ліст", куды кожны можа ўвесці інфармацыю пра людзей, якія наведалі Крым, парушыўшы ўкраінскія законы (гаворка не толькі пра артыстаў).
Доказы знаходжання артыста ў Крыме могуць быць рознымі: афішы, відэа- і фотаматэрыялы, публікацыі на асабістых старонках у сацсетках. Але, як кажуць у пагранслужбе, гэта толькі дадатковая інфармацыя, якая дапамагае прыняць рашэнне.
Тым часам, украінскі віцэ-прэм'ер па гуманітарных пытаннях Вячаслаў Кірыленка прапанаваў на заканадаўчым узроўні абавязаць арганізатараў канцэртаў ўзгадняць выступленні расійскіх музыкаў з СБУ. Заяўку на канцэрт Кірыленка прапануе падаваць за 10 дзён да даты ўезду расійскіх артыстаў ва Украіну. Шэраг пазафракцыйных дэпутатаў парламента пайшлі яшчэ далей і прапанавалі законам абавязаць расійскіх выканаўцаў пісьмова асуджаць расійскую агрэсію ва Украіне, каб атрымаць права на ўезд. Цяпер праект закона аналізуюць камітэты Вярхоўнай Рады.
