Дом для сіраты: "Гэта ўсё роўна што паслаць хлопчыка жыць на Паўночны полюс"

Яўген Ячменеў — сірата. Яму дваццаць сем гадоў. Шэсць з іх ён правёў у зняволенні. Жэню асудзілі за распаўсюджванне наркотыкаў.

Але хутка скончыцца тэрмін і ён выйдзе з жодзінскай турмы.

Апошнія шэсць гадоў Жэню чакае кватэра ў вёсцы Бакуны Гродзенскага раёна. Гэта тое сацыяльнае жыллё, якое выдзеліла яму дзяржава.

Больш за год Жэня адпраўляе ў Гродзенскі райвыканкам звароты: сцвярджае, што яго падманулі, а кватэру ў Бакунах літаральна прымусілі ўзяць, прыгразіўшы, што інакш не атрымае нічога.

Калі Жэня бачыў кватэру апошні раз, жыць у ёй не хацелася: унітаз расколаты, водаправод няспраўны, а ў шчыліны ў вокнах пралазяць рукі.

У Гродзенскім райвыканкаме кажуць, што за той час, што Жэня правёў у турме, кватэру прывялі ў парадак. Нават пераклеілі шпалеры і паставілі новую пліту. І дадаюць: калі вёска яго наадрэз не задавальняла, ён мог так і сказаць чыноўнікам. Падабралі б іншае жыллё, сіраце не сталі б адмаўляць.

Карэспандэнтка Еўрарадыё выслухала бакі канфлікту. І адправілася ў вёску Бакуны Гродзенскага раёна, каб паглядзець, як папраўдзе выглядае сацыяльнае жыллё для Жэні: "у гэтай кватэры можна жыць", як кажуць у выканкаме, або "жыць тут немагчыма", як успамінае пра яе Жэня ў лістах з турмы.
 

"Мог бы адмовіцца, яго б з чаргі ніхто не зняў"

Жэня нарадзіўся ў Гродне. Бацькі ад яго адмовіліся. Спярша ён рос у Доме малюткі, а потым пераязджаў з інтэрната ў інтэрнат. У 2005 годзе, калі Жэню было 11 гадоў, яго паставілі ў чаргу на сацыяльнае жыллё ў Гродзенскім раённым выканкаме.

Потым ён выпусціўся з Дзятлаўскага інтэрната, паступіў у будаўнічы ліцэй. Пакуль вучыўся, жыў у інтэрнаце, рэгулярна адзначаўся ў райвыканкаме, чакаў, калі падыдзе яго чарга на сацыяльнае жыллё.

"Мяне запэўнілі, што бліжэй да лета ў Скідзелі будзе здадзены ў эксплуатацыю сацыяльны дом, дзе мне выдадуць новую кватэру. Не забыліся згадаць, што ў Скідзелі ёсць заводы, прадпрыемствы, школы і маса перспектыў для маладога студэнта", — расказвае Яўген у сваіх лістах з турмы.

Але калі Жэня чарговы раз прыйшоў адзначацца ў райвыканкам, яму сказалі — кватэры ў Скідзелі ўжо раздадзеныя. І прапанавалі другаснае жыллё ў вёсцы Бакуны недалёка ад Гродна.

"Мяне запэўнілі, што гэта сацыяльнае жыллё з цэнтральным ацяпленнем, гарачай вадой, а сантэхніка і газавае абсталяванне спраўна працуюць. З прычыны майго бязвыхаднага становішча і недасведчанасці як сіраты, я вымушаны быў пагадзіцца", — расказвае малады чалавек.

Ён падпісаў дакументы, у якіх згаджаўся ўзяць кватэру. Але зрабіў гэта да таго, як убачыў жыллё. Жэня запэўнівае, што ў выканкаме яго запалохалі: сказалі, маўляў, не пагодзіцца на гэты дом — не атрымае нічога.

І ён пагадзіўся, напісаў заяву, у якой прасіў даць яму "жылое памяшканне сацыяльнага карыстання, размешчанае ў вёсцы Бакуны, дом 1а, кватэра 7. Склад сям'і: 1 чалавек".

Праз некалькі дзён выканкам заяву ўхваліў і дазволіў аддаць кватэру Жэню.

А 5 траўня 2014 года Жэня падпісаў дамову найму жылога памяшкання і ў той жа дзень разам з майстрам ЖЭС адправіўся паглядзець на сваю кватэру.

"Калі я ўвайшоў у гэтае жыллё, зразумеў, што і тут быў падмануты чыноўнікамі", — піша Жэня з турмы ў сваім звароце ў выканкам.

Ці, як кажуць у выканкаме, Жэня "быў трошкі не згодны".

Гэта здарылася сем гадоў таму, яшчэ да таго, як Жэню асудзілі.

"Нават калі б ён пяць разоў адмовіўся, мы б нешта падабралі"

Начальнік аддзела ЖКГ Гродзенскага выканкама Павел Іадкоўскі памятае Жэню: яны размаўлялі сем гадоў таму. І запэўнівае, што становішча маладога чалавека бязвыхадным зусім не было. А калі кватэра ў вёсцы яго не задавальняла, мог дачакацца іншай, больш прывабнай прапановы.

"Вось як усё адбываецца. З'яўляецца вольная кватэра, выклікаецца той, хто мае патрэбу, пачынаючы з першага чалавека ў чарзе. Выклікалі першага чалавека — ён выбраў кватэру. Выклікалі другога — ён таксама выбраў. І гэтак далей. Яўген, як і ўсякі іншы чаргавік, мог бы напісаць заяву, маўляў, я ад гэтай кватэры адмаўляюся, буду чакаць іншую", — расказвае нам Павел Антонавіч.

Ён запэўнівае, што ніхто за адмову не стаў бы здымаць Жэню з чаргі. Зняць таго, хто мае патрэбу, з уліку можна, толькі калі яму тройчы на працягу года не спадабалася прапанаванае жыллё.

"Але скажу вам адразу: Гродзенскі райвыканкам здымаць з чаргі дзяцей-сірот не практыкуе. Дзеці і так пакрыўджаныя, мы ўсяляк стараемся ім дапамагчы. Нават калі б ён пяць разоў адмовіўся ад жылля, мы б намагаліся яму гэта сацыяльнае жыллё даць", — кажа Іадкоўскі.

І запэўнівае: ніхто ні падманам, ні пагрозамі не спрабаваў прымусіць Яўгена прапісацца ў кватэры:

"Калі б мы яго падманам прымусілі ўзяць гэту кватэру, намі б даўно органы зацікавіліся, вы згодныя са мной? Ніхто пад руляй пісталета не прымушаў яго пісаць гэту заяву".

"Нармальны дом, яшчэ і дарога на мяжу"

Яўген апісвае кватэру так: у аварыйным стане, патрэбны "рамонт усяго".

"Усяго" азначае, што ўнітаз расколаты, ванна пакрылася ржой і працякла, трубы — у расколінах, гарачай вады няма, а халодную немагчыма ўключыць праз няспраўны водаправод.

У райвыканкаме запэўніваюць, што не такая ўжо гэта кватэра і нядобрая, і кажуць, што малады чалавек крыху перабольшыў. Дом — "нармальны, жылы", месца — "добрае, маляўнічае", транспартныя зносіны таксама добрыя. А яшчэ і дарога на мяжу зусім побач.

"Мы туды разам з ім выязджалі: я гэта памятаю, таму што і сам выязджаў. Усе яго заўвагі, пра якія ён напісаў, ліквідавалі. Дадаткова пабялілі яму столь. Яшчэ ён хацеў памяняць газавую пліту, змешвальнікі, разеткі, зліўны бачок, шыбу. Таксама памянялі. Пафарбавалі вокны і столь. Ну і дадаткова паклеілі новыя шпалеры, Ён казаў, што гэтыя не задавальнялі яго па колеры. Гэта мы зрабілі за свой кошт, за кошт бюджэту. Але ён не паспеў у гэтай кватэры пажыць, таму што яго адразу пасадзілі", — расказвае пра сваё бачанне сітуацыі Іадкоўскі.

Рабочыя нават не паспелі забраць будматэрыялы, таму што кватэру апячатаў Следчы камітэт, кажуць у выканкаме. І запэўніваюць: усе недахопы ліквідавалі яшчэ ў 2014-м, цяпер давядзецца толькі прыбраць пыл і павуцінне, якім, мабыць, парасла кватэра за сем гадоў.

"У гэтай кватэры можна жыць. Адзінае — яна гадоў восем ужо пустуе, стаіць зачыненая, там трэба прыбраць пыл", — кажа Іадкоўскі.
 

"Што яму тут рабіць? Дзе працаваць? Мак збіраць?"

Жэня кватэру пасля рамонту яшчэ не бачыў.

Пакуль ён працягвае сядзець у калоніі, на волі разабрацца з жыллёвым пытаннем яму дапамагаюць актывісткі руху "Маці-328". Яны адправілі калектыўны зварот у Палату прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу. Адказ ужо прыйшоў: там паведамілі, што перанакіравалі зварот у Гродзенскі райвыканкам "для разгляду па сутнасці".

А карэспандэнты Еўрарадыё адправіліся ў Бакуны, каб "па сутнасці" разгледзець саму кватэру.

Аматарам пастаралі Бакуны спадабаюцца. Там усё квітнее і зелянее. Вуліцу, на якой знаходзіцца дом Жэні, знайсці вельмі проста. Яна ў Бакунах адзіная.

Патэнцыйныя суседзі Жэні пацвярджаюць: рамонт у яго кватэры сапраўды зроблены, рабочых у доме бачылі часта.

— Нават новую пліту паставілі, — расказвае нам мясцовая жыхарка. Праўда, па яе словах, на пліту ўжо быў здзейснены замах. Кватэру спрабавалі ўзламаць, а ўсё каштоўнае, у тым ліку новую пліту, — вынесці. Цяпер на Жэневых дзвярах вісіць салідны навясны замок.

— Жэня расказваў, што шчыліны ў сценах былі такія, што ў іх рука пралазіла, — дзелімся мы з суседзямі.

— Ва ўсіх нас былі такія шчыліны. Потым у доме правялі капітальны рамонт, цяпер усё ў парадку. З вадой не ў парадку. Ведаеце, якая ў нас вада? Мы не ваду, а піва п'ём. Наліваеш у кубак каламутнае цёмнае піва.

Нядзіўна, што суседзі ведаюць пра Жэневу кватэру многае. Пакуль мы гутарым, паспяваем даведацца, чым жывуць суседнія кватэры. Пры такой гукаізаляцыі ўтаіць нешта няпроста.

З размовы з суседкай Жэні мы высвятляем, што непрыдатная для жыцця не столькі сама кватэра, колькі вёска.

На таксі ад цэнтра Гродна да Бакуноў можна даехаць за дваццаць хвілін. Без таксі ўсё куды як складаней. Гэта адна з першых скаргаў. Апошні аўтобус з Гродна на Бакуны адыходзіць каля пяці вечара. Як дабірацца дадому пасля працы? На гэтае пытанне нам адказаць не могуць.

Але ці абавязкова ехаць на працу ў Гродна? Можа, можна пашукаць нешта ў суседнім Скідзелі?

— А хто ён? Будаўнік? Не, у Скідзель можна не ехаць, — бескампрамісна заяўляе Жэнева суседка. І дадае нам аптымізму гісторыяй пра тое, як яе знаёмая шукала тут працу чатыры гады.

Ранейшай уладальніцы Жэневай кватэры ўдалося з'ехаць з Бакуноў. Яна таксама сірата, але ёй далі лепшае жыллё, калі яна стала яшчэ і шматдзетнай маці.

— Можа, мы недаацэньваем вёску? У вас тут усё ў кветках, акуратны дворык, утульны. Ёсць тут перспектывы для маладога чалавека, які хоча пачаць новае жыццё?

— Перспектывы, — саркастычна паўтарае суседка. — Так, вялікія перспектывы! Хіба што мак збіраць.

Каментар адваката

Мы звярнуліся да адваката, спецыяліста па жыллёвым праве, з просьбай даць прагноз: ці магчыма пераканаць райвыканкам перагледзець сваё рашэнне? Ці можа Жэня, вярнуўшыся, атрымаць іншае жыллё? Адказ несуцяшальны.

"На сённяшні дзень яго жыллёвыя ўмовы лічацца палепшанымі: яму далі жыллё. Раз ён падпісаў дакументы, значыць, вырашыў, што дом у належным стане. Калі гэты дом з нейкіх прычын цяпер не адпавядае гэтым патрабаванням, яго ніхто назад не забярэ", — растлумачыў адвакат.

Яўген можа выпісацца з гэтага дома. Але і гэта не азначае, што яго зноў паставяць на чаргу.

"Калі ён прапішацца ў той самай мясцовасці, яго яшчэ пяць гадоў ніхто не верне ў чаргу. Таму што ён наўмысна пагоршыў свае жыллёвыя ўмовы, выпісаўся з кватэры. Ёсць толькі адзін варыянт — прапісвацца ў іншым раёне і зноў уставаць на чаргу ўжо там. Такой дарогай можна паспрабаваць пайсці", — растлумачыў нам адвакат.

Але адна з актывістак руху "Маці-328" Марына Уладыка, якая ўжо некалькі гадоў падтрымлівае Жэню лістамі, бачыць яшчэ адзін варыянт. Яна плануе пераканаць улады, што маладога чалавека падманам вымусілі прыняць аварыйную кватэру.

— Яму выдалі кватэру ў заведама аварыйным стане. Жэня пісаў мне: калі б ён адразу ж усяліўся ў гэту кватэру, калі б пачаў карыстацца плітой, узарваў бы ўвесь дом. Дастаткова сказаць, што папярэднія жыхары чатыры разы затаплівалі суседзяў. Я мела зносіны з суседзямі, яны ўспаміналі, як казалі хлопчыку пра гэту кватэру: навошта ты гэта ламачча бярэш?

Шэсць гадоў таму хлопчык, які выйшаў з дзіцячага дома, давяраў дзяржструктурам. Ён паверыў чыноўнікам, якія запэўнівалі яго, што кватэра ў нармальным стане. Ён верыў чыноўнікам нават пасля таго, як убачыў кватэру на свае вочы. Яны ўгаварылі яго загадзя падпісаць акт прыёму жылля, пераконвалі, што пасля ўсё адрамантуюць. Але праз некалькі месяцаў быў складзены новы акт, з якога вынікала: у кватэры нічога не палепшылася.

Нават калі да гэтага моманту ў доме ўсё ж зрабілі рамонт, гэта нічога не мяняе. Хлопчыка паслалі жыць у вёску, у якой закрытая школа, у якой няма дзіцячага садка, няма працы, з якой, у рэшце рэшт, жудасныя транспартныя зносіны, — пералічвае Марына Уладыка.

Побач з гэтай вёскай ёсць мытня. Але Марына Аркадзеўна нагадвае пра абставіны вяртання Жэні ў вёску. Ён вернецца з калоніі. Пра працу на мытні можна і не марыць.

— Гэта ўсё роўна што паслаць хлопчыка жыць на Паўночны полюс. "Маці-328" патрабуюць перагледзець гэтае рашэнне. Ніякія рамонты там не дапамогуць. Хай чыноўнікі самі паспрабуюць пажыць у гэтай вёсцы і ў гэтым жыллі.