Санкцыі працуюць? Навошта Беларусбанк увёў крэдыт на тавары пад 4%

09/01/2024 - 13:28

Новы крэдыт для беларусаў

Беларусбанк прапанаваў новы спажывецкі крэдыт на куплю тавараў беларускай вытворчасці. Такія крэдыты выдаваліся і раней, але пад 11,5-12,5%, а не пад 4%, як у новай прапанове. Пагадзіцеся, прывабна?

Яшчэ адна асаблівасць новага крэдыту ў тым, што быў прадстаўлены пэўны спіс прадпрыемстваў, прадукцыю якіх можна будзе купіць. Там ёсць і буйныя вытворцы, такія як МТЗ, "Атлант" і "Амкадор", і малавядомыя. Цікава і тое, што большасць з іх займаецца дрэваапрацоўкай.

Што значыць з'яўленне такога крэдыту? Ці можа гэта быць звязана з падтрымкай нерэнтабельных прадпрыемстваў? Шукаем адказы на гэтыя пытанні.

Прадукцыі на складах стала больш

Праз накладзеныя на Беларусь санкцыі прадукцыя многіх прадпрыемстваў перастала пастаўляцца ў краіны Заходняй Еўропы. Асноўнымі рынкамі збыту для беларускай прамысловасці сталі Расія, Кітай і краіны СНД.

Відаць, праз відавочнае зніжэнне попыту многія прадпрыемствы пачалі цярпець, і вырабленыя тавары цяпер ляжаць на складах.

Паводле звестак Белстата, запасы гатовай прадукцыі вырабаў з дрэва і паперы на складах у 2022 годзе склалі больш за 460 тысяч адзінак, што амаль удвая больш, чым на канец 2021 года. Звестак за 2023 год няма.

Такая карціна назіраецца і з вытворчасцю электраабсталявання: 205 тысяч адзінак на складах у 2022-м супраць 132 тысяч у 2021-м.

А агульная колькасць вырабленых тавараў, якія захоўваюцца на складах, вырасла з 6 да 8 мільёнаў адзінак!

Акрамя гэтага, паводле таго ж Белстата, у 2023 годзе беларусы купілі толькі 38% айчыннай прадукцыі, рэшта — замежная.

Мы не можам сцвярджаць, што арганізацыі, прадстаўленыя ў спісе Беларусбанка, працуюць сабе ў страту, але праблемы, відаць, у іх ёсць. Распрадаць свае тавары пад вельмі маленькі працэнт унутранаму спажыўцу? Чаму б і не. Цікава толькі, якая выгада ў самога банка.

Эканаміст Аляксей Харкевіч расказаў Радыё Свабода, што ўлады прынялі такое рашэнне таму, што прадпрыемствы самі завінаваціліся дзяржбанку.

— Гэтыя тавары, калі разважаць абстрактна, належаць банку, калі кампанія не ў стане пагасіць крэдыты. Такім чынам, банк мусіць неяк прадаць гэты тавар. Банк валодае гэтым таварам праз даўгі, і банк хоча пазбавіцца яго па зніжанай стаўцы. Падазраю, што менавіта прадпрыемствы са спісу не могуць разлічыцца перад банкамі, і гэта робіцца для таго, каб такім чынам пазбавіцца даўгоў, — кажа эканаміст.

Стымуляванне айчынных вытворцаў

Эканамістка цэнтра BEROC Анастасія Лузгіна кажа, што ўвядзенне льготных крэдытаў беларускім урадам — не навіна. Паводле яе, гэта мусіць стымуляваць насельніцтва купляць больш айчынных тавараў, але пэўных вытворцаў.

— Хутчэй за ўсё, у вытворцаў праблемы са збытам сваіх тавараў. У гэтым спісе прадстаўленыя бытавая тэхніка, мэбля, плітка. А беларусы заўсёды імкнуліся купляць гэтыя рэчы ад імпартных вытворцаў. Адпаведна, попыт на беларускую тэхніку быў, але невысокі. Ва ўмовах санкцый і праблем са збытам на знешнія рынкі паўстала неабходнасць стымулявання пакупак айчыннай вытворчасці.

Што да мэблі, то, на думку эканамісткі, тут таксама замяшаныя санкцыі.

— Дрэваапрацоўка цяпер мае вельмі вялікія праблемы са збытам. Еўрапейскага рынку больш няма, а перафарматавацца пад новых пакупнікоў не так і лёгка.

Акрамя вышэйпералічанага, кажа Лузгіна, у насельніцтва летась моцна выраслі даходы, павысіліся заробкі, адпаведна, вырасла і крэдытаванне, што прывяло да "перагрэву" эканомікі.

— Пры высокім росце даходаў насельніцтва пераключаецца на больш якасную прадукцыю, у тым ліку на імпарт. І ў гэтых умовах, па-першае, прайграе беларускі вытворца, а па-другое, гэта цісне на валютны рынак, бо імпарт купляецца за замежную валюту.

Атрымліваецца, што гэтае новаўвядзенне, з аднаго боку, узмацняе попыт грамадзян на беларускія тавары, а з другога — можа скарачаць попыт на аналагі імпартнай вытворчасці. Такім чынам, ствараючы гэтыя прывабныя ўмовы, дзяржава спрабуе дапамагчы прадпрыемствам, якія маюць складанасці з пастаўкамі на знешнія рынкі збыту. Гэта датычыць і валютнага рынку: дзяржава імкнецца скараціць аб'ёмы спажывецкага імпарту і нарасціць долю айчынных нехарчовых тавараў.