Што агульнага ў сілавікоў Беларусі і шымпанзэ баноба — размова з псіхолагам | Навіны Беларусі

Раздзявалі, збівалі да крыві і выбітых зубоў, засоўвалі ў рот дубінку з нацягнутым прэзерватывам і пагражалі сексуальным гвалтам... Год таму на BBC выйшаў шчыры матэрыял пра тое, як пасля выбараў беларускія сілавікі вучылі затрыманых удзельнікаў пратэстаў "любіць Радзіму".

У 2020-м лекары неаднаразова расказвалі, як пасля турмаў да іх у аддзяленні паступалі мужчыны з траўмамі прамой кішкі. На Еўрарадыё выходзіў рэпартаж з Бальніцы хуткай медыцынскай дапамогі, дзе ёсць гісторыя згвалтаванага пацыента і фатаграфія яго распухлай машонкі.

Шмат хто з тых, хто сутыкнуўся з сілавікамі, успамінаюць, як іх прымушалі гаварыць пра сваю сексуальную арыентацыю. У саміх "зносінах" з затрыманымі прадстаўнікі сілавых структур часта выкарыстоўваюць такія словы, як "пе**ік", "пед*ыла", "пі*ар" і "піда*ас". Цяжка забыць і "дзіравы" хайп экс-міністра ўнутраных спраў Беларусі Ігара Шуневіча.

У 2021-м затрыманні ў краіне працягваюцца, турмы па-ранейшаму перапоўненыя людзьмі, нязгоднымі з палітыкай дзейнага кіраўніка дзяржавы, а ў органах служаць тыя самыя, хто здзекаваўся з пратэстоўцаў у 2020-м.

Пра тое, чаму сілавікі такія зацыкленыя на тэме гомасексуальнасці і здольныя на гвалт над сабе падобнымі, расказвае Еўрарадыё псіхолаг Наталля Скібская.

Малпачкі віду баноба

Чалавек — чародная істота. Гэта значыць, наша грамадства функцыянуе па законах зграі. Шмат якія паводзінскія мадэлі людзей падобныя з паводзінамі іншых прыматаў. Калі гаварыць пра паводзіны, звязаныя з сексуальным гвалтам або пагрозай яго, тут гаворка ідзе пра ўладу і падначаленне. Сілавікі ў гэтым выпадку жывуць па законах, груба кажучы, малпаў віду баноба, у якіх сацыяльнае ўзаемадзеянне моцна сексуалізаванае.

Что общего у силовиков Беларуси и шимпанзе бонобо — разговор с психологом

Для таго каб сцвердзіць сваё вяршэнства і аўтарытэт, больш моцная або старэйшая па іерархіі малпа здзяйсняе сімвалічны палавы акт з іншай малпай, незалежна ад полу. Гэты рытуал не мае сексуальнага падтэксту, тут гаворка ідзе менавіта пра адносіны ў іерархіі.

Старэйшая дарослая малпа гвалтуе малпачку-падлетка, як бы кажучы: "Ты ў маёй уладзе, ты павінен падпарадкоўвацца мне". І гэта не пра сексуальнае ўзбуджэнне, а пра ўзбуджэнне, якое звязана з сацыяльным узаемадзеяннем і дамінаваннем.

Вядома, так робяць не толькі сілавікі. Часам, калі жанчына пачынае ў чымсьці сцвярджацца і лідзіраваць, партнёр гвалтуе яе, каб зацвердзіць сваю ўладу. Сімвалічнае дзеянне аб усталяванні падпарадкавання. На жаль, гэта распаўсюджаная мадэль.

Дакладна гэтаксама часам адбываецца і ў турмах, калі зняволеныя "апускаюць" кагосьці не для разрадкі сексуальнага напружання, а гвалцяць, і часам нават калектыўна, навапрыбылага, каб паказаць яму, хто ў камеры галоўны, а хто — "мяса".

Чаму некаторыя функцыянуюць на ўзроўні малпачак баноба і не пераходзяць на больш высокі ўзровень, дзе можна дамовіцца і высветліць адносіны, гэтае пытанне — да іх.

Белорусские силовики / Еврорадио

Обезьянки бонобо / depositphotos.com

Невысокі ўзровень развіцця і прымітыўнасць псіхікі

Калі ты развіты чалавек, ты здольны дамовіцца з іншым чалавекам, у цябе ёсць на гэта воля і маральныя сілы. Кантакт мае на ўвазе, што, калі я спрабую дамовіцца, я прызнаю права іншага боку сказаць: не, мне гэта не падабаецца, мне гэта не падыходзіць.

Выходзіць, што гэта вельмі рызыкоўнае мерапрыемства: я рызыкую недагаварыць, не дасягнуць сваіх мэтаў, стаць уразлівым, калі мне адмовяць. Гэта звязана з адчуваннем таго, што хтосьці можа быць мацнейшым.

Для таго каб змяніць мадэль паводзінаў агрэсара, патрэбная воля і магчымасць утрымлівацца ўсё-ткі ў гэтых фрустрацыях: так, я маю такі велізарны досвед расчараванняў і крыўдаў, але я пры гэтым усё роўна даю шанц новым адносінам. Я спрабую назапасіць хоць нейкі станоўчы досвед, каб, калі зноў хтосьці вырашыць мяне зняважыць, не адказваць падобным, не нападаць першым, а паспрабаваць вырашыць канфлікт цывілізаваным спосабам. Гэта магчыма, але вельмі цяжка…

З таго боку вельмі шмат людзей, якія перажываюць і эмацыйны, і фізічны гвалт на працягу жыцця. Атрымліваецца, што негатыўны досвед пераважвае пазітыўны, калі хтосьці побач быў добры, уважлівы, спрабаваў пачуць і дапамагчы.

"Пе**ік", "пі*ар" і іншыя гамафобныя настроі

У сваёй лексіцы сілавікі нярэдка ўжываюць такія словы, як "пе**ік", "пі*ар", "пед*ыла" і гэтак далей. Усё гэта паказвае на гамафобію. Тут мы вымушаныя гаварыць пра адносіны ўнутры мужчынскай супольнасці ў цэлым.

Для таго каб хлопчыку знайсці сваё месца ў мужчынскім свеце, паміж мужчынамі, як і паміж жанчынамі, павінны выбудоўвацца адносіны прыязнасці, любові і пяшчоты. Але паколькі ў мужчын у гэтым месцы вельмі шмат табу і далёка не ў кожнага мужчыны ёсць досвед, калі яго любілі тата ці дзед, якія маглі іх абдымаць, быць з імі пяшчотнымі, многія не разумеюць у прынцыпе ніякай тактыльнасці, акрамя сексуальнай.

Таму вельмі часта замест таго, каб проста абняць жанчыну, адчуўшы жаданне блізкасці, мужчына тут жа хоча заняцца сексам. Для такіх людзей — гэта адзіная магчымасць адчуць цялесны кантакт. Інакш не атрымліваецца, яны проста не разумеюць, як па-іншаму. Не было досведу.

Такія людзі часта блытаюць сексуальнае жаданне з жаданнем адчування чалавечага цяпла — проста пабыць побач, прыціснуцца да іншага, прыабняць. Мужчына, адчуўшы нешта да іншага мужчыны, тут жа пачынае палохацца: а ці не гомік я?

А быць гомікам у нашым неталерантным грамадстве — абразліва. І вось зыходзячы з гэтай праекцыі яны і пачынаюць вінаваціць іншых, маўляў, не я гомік, а ты гомік. Спрабуюць закрануць тым, што кранае іх саміх.

Жанчынам у гэтым плане прасцей. У тым, калі жанчыны абдымаюцца адна з адной, трымаюць адна адну за рукі, менш сексуальнага падтэксту. Грамадства гэта прымае.

А калі мужчына прыабняў сябра, многія тут жа пачынаюць думаць, што ў гэтым відавочна нешта не чыста.

У гэтым плане я спачуваю мужчынам, таму што зразумела, адкуль гэта ўсё бярэцца. Ці шмат дзяцей у Беларусі, да якіх таты ставяцца з цеплынёй і любоўю? Добра, калі тата ёсць наогул. У дадатак у многіх сем'ях у нашай краіне кантакт паміж бацькам і сынам зводзіцца да сумесных камп'ютарных гульняў з жорсткасцю і мардабоем.

Як рэагаваць на пагрозы гвалту і як яго ўнікнуць

Формулу, як засцерагчыся ад сексуальнага гвалту з боку сілавікоў, я падказваць не буду. Мне б не хацелася трапіць у сітуацыю, калі чалавек прачытае маю параду, убачыць праз сваю прызму, будзе кіравацца ім, а потым яго ўсё роўна згвалцяць. Атрымліваецца, што я хоць і ўскосна, але таксама буду вінаватая.

Адно магу сказаць — беражыце сябе, калі ласка! І не майце ілюзій. Часта, узіраючыся ў іншага, мы праецыруем — бачым сябе і свае якасці. Якіх там можа і не быць.