"Дайце нам дом ля мора і без гаспадароў": крык душы пра ўкраінскіх уцекачоў

З пачатку вайны Украіну пакінула больш за 5 мільёнаў чалавек. Многія з іх паехалі ў Заходнюю Еўропу — спадзеючыся перачакаць вайну ў лепшых умовах, чым гэта можна зрабіць у "перапоўненай" уцекачамі Польшчы ці беднай Малдове.

Hromadske публікуе калонку блогеркі Таццяны Каваленка, якая дапамагае ў рэгістрацыйным цэнтры ўкраінцаў у Бельгіі ў якасці перакладчыка. Пра тое, што ў цэнтры практычна не гучыць украінская гаворка, як паводзяць сябе ўкраінцы ў сітуацыі, якая склалася, і чаму блогерка рэдка адчувае сябе сярод сваіх — далей у тэксце.

"Не магу маўчаць.

За апошнія тыдні я вывучыла гутарковую рускую.

Вам на ўкраінскай або рускай перакладаць? Кожны дзень я стаўлю класічнае пытанне на сваёй працы "перакладчыка" ў рэгістрацыйным цэнтры ўкраінцаў у Бельгіі. Па-ўкраінску пытаюся. І большасць просіць на рускай.

На рускай тут пішуцца ўсе аб'явы. Па-руску гаворыць большасць перакладчыкаў. Але адчуванне, што я сярод сваіх, адсутнічае не праз мову.

Некаторым мужчынам з заходніх абласцей я перакладала з цяжкасцю. Яны гавораць толькі на румынскай або венгерскай з рэшткамі рускай.

Сёння за маім сталом рэгістрацыі больш за ўсё людзей было з Чарнавіцкай вобласці. А таксама з Чаркаскай. Я нават не заікаюся, што я таксама адтуль родам і менавіта ў Чаркаскую вобласць уцяклі мае бацькі з Ірпеня. На гэтым тыдні саджаюць там гароды бабулям.

Учора два 30-гадовыя хлопцы з Палесціны пераконвалі мяне, што ў Адэсе страшная вайна, таму яны тут без дакументаў і пашпартоў — шукаюць дапамогі.

Я маўчу, што ў Адэсе ў мяне цётка, дзядзька і стрыечны брат. І ўсе яны раніцай ідуць на працу, а ўначы робяць супрацьтанкавыя вожыкі. Маўчу, таму што я перакладчык. І наўрад ці яны ведаюць, што я ўкраінка. З ірпенскай прапіскай.

Працоўныя мігранты — мабыць, ладная траціна рэгістраваных. Хто ўжо даўно працаваў дзесьці ў Бельгіі, Польшчы, Румыніі, а цяпер спрабуе зрабіць часовыя дакументы на год. Той, хто перасек мяжу пасля лістапада 2021-га, мае штамп і ўкраінскі пашпарт і, у цэлым, мае права.

Гэта добра, што людзі нарэшце легалізуюцца. Хоць бы на найбліжэйшы год. Але ад большасці гэтых мужчын патыхае такім перагарам, што нават у масцы знаходзіцца побач цяжка.

Дапамога ўсіх пад адзін грэбень. З аднаго боку, гэта гуманна. Але з іншага — несправядліва. Яшчэ паўдня я перакладаю ў цэнтры атрымання прыстанішча. Месцаў для ўкраінцаў там няма. Арганізацыя дапамагае з рассяленнем у мясцовых сем'ях.

Але ўкраінцаў там ціха недалюбліваюць. Сірыйцы, азербайджанцы дый іншыя пасляваенныя ахвяры, якія калісьці ўцяклі са сваёй краіны ў Бельгію, але да гэтага часу не атрымалі тут дакументаў. Такія ж мамы з дзецьмі ўжо некалькі гадоў жывуць у прытулках і чакаюць. У іх іншы артыкул аб уцекачах. Без вяртання дадому. Украінцам даюць часовую абарону. З той умовай, што кожны павінен вярнуцца ў любы час, як толькі сціхне вайна. Але даюць дакументы ўжо праз некалькі тыдняў.

Выходзіць, што для бюракратычнай машыны ўкраінская мама лепшая за сірыйскую, дом якой гэтаксама разбомблены расіянамі? Лепшая таму, што еўрапейка? Ну, так яны пытаюцца. Без злосці. Але з пачуццём несправядлівасці. Для ўкраінцаў несправядліва, што рэгіён Украіны не грае ролі.

Таму я перакладаю ўжо сёння для сем'яў з Чарнаўцоў. Для гіганцкіх сем'яў ромаў, малдаван, у якіх таксама ўкраінскія пашпарты і своечасова пастаўленыя на мяжы штампы. І падаю ад стомы.

Ёсць наіўныя сем'і, якія шчыра просяць у Бельгіі дом ля мора, пажадана без гаспадароў, і пытаюцца, як потым ануляваць гэтую рэгістрацыю, калі яны будуць падарожнічаць далей. Таму што ў планах яшчэ рухавік-парыж. І я перакладаю. Максімальна не выдаючы ім сваёй ламанай рускай, што таксама ўкраінка.

Паліцэйскія ў шоку. Пасля рэгістрацыі яны прыходзяць праверыць, як жывецца абяздоленым украінцам дома ў бельгійцаў. І ўсё больш выпадкаў, калі павінны забіраць украінскія сем'і з сабой. Ужо ёсць бельгійцы, якія спачатку лагодна прынялі ўкраінскіх гасцей дома, а ўжо праз тыдзень іх смела выганяюць.

Учора ўвечары мяне літаральна атакавала жанчына са Львова, таму што іх з сябрам выгналі ўжо з другога дома. "Зрабіце што-небудзь для нас! Паклічце шэфа!"

Я маўчу, што мая траюрадная сястра з Кіева ў найбліжэйшы час, хутчэй за ўсё, будзе нараджаць у Львове. І блізкія сябры там таксама з дзецьмі. І што сем'і бельгійцаў сапраўды хочуць дапамагчы. Але, мабыць, не адчуваюць, што дапамагаюць, калі госці такія вымагальнікі.

А зараз пра галоўнае! Бывае, я адчуваю сябе тут сярод сваіх. Да дрыжыкаў у сэрцы.

Дзве сястрычкі з Бучы. Самі. Прысесці на крэслы не могуць. Стрэс не дае сядзець.

Мама з малым дзіцем з Дняпра. Папрасіла гаварыць з ёй на ўкраінскай. Аднак ледзь падбірае словы, каб што-небудзь спытаць.

"Гаварыце па-руску, калі Вам зручней".

"Мне сорамна гаварыць на той мове", — адказвае.

Сям'я людзей з ДЦП з Харкаўскай вобласці. Валанцёры прывезлі. Ім тут нават выклікалі таксі ў спецсховішча. Бо як яны самі даедуць?

А ёсць гэтыя вельмі родныя вочы, якія проста дзякуюць. Іх, дзякуй Богу, яшчэ шмат. Нічога не просяць. Шмат хто пытаецца, яшчэ больш дзякуе. Дзеля іх я на нагах з раніцы да ночы з рэшткамі голасу ў канцы дня. І гэта для іх тут усё працуе. І ўсе гэтыя людзі аддаюць свой час, жыллё, грошы і харчаванне.

Людзі, будзьце людзьмі. І памятайце, што самая вялікая каштоўнасць — гэта тыя, хто ва Украіне. Хто не з'ехаў і кожны па-свойму трымае гэты вельмі важны фронт".