"Ну вы ж самі ўсё разумееце". Барацьба камунальнікаў з пратэстнымі графіці

"Ну вы ж самі ўсё разумееце", ― такі надпіс з'явіўся на сцяне ў цэнтры Мінска на месцы замазанага работнікамі камунальных служб пратэстнага сацыяльнага графіці. І такое супрацьстаянне вулічнага творчага пратэсту і камунальных служб сталіцы Беларусі працягваецца некалькі месяцаў на адной сцяне. Яна ўжо стала культавай і нават атрымала сваё ўласную назву ― сцяна імя Шчоткінай. Сваю назву "сцяна Шчоткінай" атрымала, дзякуючы першаму графіці, партрэтуа экс-міністра працы Беларусі Марыяны Шчоткінай з надпісам пра тое, што гэта яна прыдумала падатак на беспрацоўе. Калі працаўнікі ЖЭСа знішчылі гэты партрэт, на яго месцы з'явіўся той самы надпіс "Вы ж самі ўсё разумееце". І панеслася!

Пасля гэтага ў горадзе з'явіліся партрэты старшыні Савета Ресупублики Беларусі Міхаіла Мясніковіча з подпісам: "Гэта я ўвёў дарожны падатак", на "сцяне Шчоткінай" пасля таго, як партрэт Мясніковіча знішчылі, з'явілася шмат маленькіх Мясніковічаў, але ўжо без тэксту.

Сам Міхаіл Мясніковіч пазней выказаўся, што ўсё гэта яго пакрыўдзіла.

"Увогуле, я таўстаскуры, але такія рэчы чапляюць, вядома... Але нічога, і гэта таксама перажывем", ― сказаў ён.

А на сцяне пачалі з'яўляцца новыя надпісы, напрыклад, цытата Марціна Лютэра Кінга: "Ніколі не забывайце: усё, што рабіў Гітлер у Германіі, было законным".

Яна таксама была аператыўна замазаная.

Пасля гэтага з'явіўся новы тэкст, які правісеў даўжэй: "Хто дазволіў ўсім астатнім самім сабе дазваляць".

А пасля жорсткага разгону акцыі 25 сакавіка ў Мінску з'явіліся графіці з партрэтамі амапаўцаў і тэкстам: "Гэта мы з пацанамі выкрадаем людзей", "Гэта я кірую разгонамі мірных сходаў. За вашы грошы". І партрэт міністра ўнутраных спраў Беларусі Ігара Шуневіча з тэкстам: "Гэта я ганаруся формай і метадамі НКУС". І вось на гэтае графіці ўжо "пакрыўдзіўся" Шуневіч. Да таго ж, у яго ў гэты дзень быў Дзень нараджэння.

Знайсці аўтараў ніхто не змог, таму затрымалі і пасадзілі на пяць сутак Алега Ларычава, чалавека, чыя суполка Signal адной з першых паведамляла пра ўсе акцыі. За некалькі дзён да гэтага Алега ў пад'ездзе збілі невядомыя.

"Не хочацца разводзіць параною, але, думаю, што гэта помста за распаўсюджванне інфармацыі. Мне сказалі, што Мясніковіч пакрыўдзіўся [старшыня Савета Рэспублікі, экс-прэм'ер Міхаіл Мясніковіч шчыра прызнаўся, што адзін з постараў" зачапіў "яго, ― Еўрарадыё]. І таксама ёсць чуткі, што вельмі пакрыўдзіўся Шуневіч [міністр унутраных спраў, ― Еўрарадыё], бо постар з ім у форме НКВД з'явіўся як раз у яго Дзень нараджэння".

Аўтараў графіці не знайшлі, таму, па словах Ларычава, крыўдзіцца больш не было на каго, акрамя як на яго. І за гэта Ларычаву паказалі "дно" мінскага цэнтра ізаляцыі правапарушальнікаў на вуліцы Акрэсціна:

"Камера перанаселеная, без матрацаў. Я там быў сёмы, хаця яна разлічаная на чацвярых. Трое спалі проста на падлозе... Калі я зайшоў, там былі два неадэкватныя хворыя бамжы, да якіх было страшна дакранацца. Калі нас выводзілі папаліць, іншыя "сядзельцы" казалі, што пра гэту камеру ходзяць легенды".

Арыштавалі актывіста, дарэчы, за нібыта нецэнзурную лаянку ў грамадскім месцы. Але вы ж самі ўсё разумееце!

А на знакамітай "сцяне Шчоткінай" з'явіўся надпіс: "Не верым, не баімся, не маўчым. # 5 сутак". Але тут ужо ў Ларычава жалезнае алібі ― з "Акрэсьціна" яшчэ ніхто не збягаў.

Дарэчы, у Мінску да гэтага часу вісіць рэкламны банер з Алегам, на якім напісана, што ён арганізаваў у сталіцы Беларусі фестываль вулічнага мастацтва. Ларычаў спадзяецца, што з-за ўсяго гэтага адносіны з чыноўнікамі не сапсуюцца і фестываль пройдзе зноў.

Ёсць у Мінску яшчэ адна знакамітая сцяна. Гэта сцяна шматпавярховага дома, дзе месціцца мурал пад назвай "Мінск ― Масква". На ім намаляваная дзяўчынка (Масква) і хлопчык (Мінск). Не доўга ён праіснаваў у такім выглядзе, неўзабаве хлопчыку на букеце і дзяўчынцы ў вянку на галаве дамалявалі калючы дрот, што дадало муралу больш глыбокі сэнс. Аўтара не знайшлі, штраф заплаціў ўсё той жа Ларычаў. Ну вы ж самі ўсё разумееце!

А "калючка" праіснавала даволі доўга, пакуль яе не замазалі. Потым на мурале з'явіўся надпіс "Я тваю Маскву хістаў і Крэмль трос", якую неўзабаве, як вы разумееце, замазалі камунальнікі. Але пазней надпіс з'явіўя зноў. Ён нават стаў мемам і яе прыпісалі вялікаму князю літоўскаму Альгерду, які ў 1368 годзе трымаў у аблозе Масквы, што істотна аслабіла ўплыў Маскоўскага княства. Але гэта, вядома ж, няпраўда.

Дарэчы, графіці на "сцяне Шчоткінай" замазвае адна і тая ж супрацоўніца ЖЭСа.

"Нам нельга, каб тут такое было", ― проста тлумачыць яна. А калі ёй тлумачаць, што надпісы і папярэдняе графіці прысвечаныя "дэкрэту аб дармаедах", паціскае плячыма: "Я ж не дармаед".

На іншых сценах у Мінску з'яўлялася міністр інфармацыі Лілія Ананіч у вобразе Тэлепузіка і з подпісам: "Гэта я спрабую закрыць тыя СМІ, дзе вы чытаеце навіны", на сцяне, уздоўж праспекта Пераможцаў, дзе ездзіць Аляксандр Лукашэнка, хтосьці напісаў: "Ідзі, Саша, па шашы!", а на некалькіх сценах размаляваных пейжаамі, з'явіліся “зялёныя чалавечкі" з аўтаматамі.

Пакуль менавіта за графіці нікога не судзілі. У апошні раз у Беларусі заводзілі крымінальную справу за надпісы "Беларусь павінна быць беларускай" і "Рэвалюцыя свядомасці, яна ўжо ідзе". Тром графіцістаў пагражалі турэмныя тэрміны, але яны абышліся штрафамі, праўда, немалымі ― прыкладна 1300 долараў на траіх. Грошы ім сабралі праз краудфандинг. Графіці, натуральна, аператыўна зафарбавалі.

Наогул, зафарбоўваць розныя графіці гэта такая ўжо беларуская фішка. Фатограф Сяргей Гудзілін нават рабіў выставу зафарбаваных работнікамі ЖЭСаў графіці. На адным з фота была намаляваная супрацоўніца, якая зафарбоўвае надпіс і бел-чырвона-белы сцяг (ён у Беларусі лічыцца гістарычным, Лукашэнка пасля прыходу да ўлады замяніў яго на савецкі чырвона-зялёны). Так з'явілася фатаграфія, на якой супрацоўніца Нацыянальнага мастацкага музея зафарбоўвае сцяг на фатаграфіі, дзе яго зафарбоўвае супрацоўніца ЖЭСа. Ну, увогуле, вы ўжо самі ўсё разумееце!

Першы малюнак на сцяне ў цэнтры Мінска з'явілася ў пачатку сакавіка 2017 года, як раз калі пачалі нарастаць пратэсты супраць дэкрэта Лукашэнкі "пра дармаедаў". За надпісы на сцяне нікога не прыцягвалі да адказнасці і спраў не заводзілі.

За дамаляваны калючы дрот на Муралёў "Мінск ― Масква" пачынаў праверку Следчы камітэт, але крымінальнаго складу ў правапарушэнні не знайшоў і накіраваў справу ў міліцыю. Знайсці аўтара не ўдалося, таму аштрафавалі двух "памагатых".

Адзін з іх сказаў, што ў час, калі "дапрацоўваўся" мурал, яго не было ў Мінску.

"Я лічу абсурдным спаганяць з мяне штраф за правапарушэнне, якое адбываецца ў момант, калі мяне фізічна не магло быць на месцы, як і з іншага "падазраванага", бо ён ніколі ў жыцці і балончык з фарбай не трымаў, і амаль выпадкова на месцы быў".

Крымінальную справа за графіці ў Беларусі заводзілі на трох чалавек за надпіс "Беларусь павінна быць беларускай". Але і тут абышлося без тэрміну, Максім Пякарскі, Вячаслаў Касінераў і Вадзім Жаромскі атрымалі штрафы.