Як будуць працаваць санкцыі ЗША: многае незразумела, але можа быць балюча

Как будут работать санкции США: многое непонятно, но может быть болезненно

19 красавіка ЗША прынялі рашэнне "размарозіць" санкцыі супраць "Белнафтахіма" і яшчэ васьмі беларускіх прадпрыемстваў. Гэтыя санкцыі, уведзеныя яшчэ пасля прэзідэнцкіх выбараў 2006 года, з 2015 года прыпыняліся. Амерыканцы рэгулярна падаўжалі прыпыненне — апошняе дзейнічала да 26 красавіка бягучага года.

Цяпер ужо дакладна вядома, што наступнага падаўжэння прыпынення не будзе. Санкцыі зноў набудуць моц 3 чэрвеня — праз 45 дзён, якія даюцца суб'ектам гаспадарання на перабудову эканамічных адносін.

21 красавіка Кангрэс ЗША прыняў рэзалюцыю ў падтрымку народа Беларусі. У ёй ёсць і заклік да пашырэння санкцый. Але пакуль што іх сутнасць застаецца ранейшай — забарона беларускім кампаніям з блэкліста працаваць у юрысдыкцыі ЗША і заключаць здзелкі з кампаніямі і грамадзянамі ЗША, а таксама замарозка актываў.

Как будут работать санкции США: многое непонятно, но может быть болезненно
Капітолій, дзе засядае Кангрэс ЗША / Reuters

Паколькі санкцыі не новыя, ужо цяпер можна сказаць, што для работы прадпрыемстваў з "чорнага спіса" яны не вельмі балючыя. Амерыканскі рынак для іх не прыярытэтны. Пасля 2006 года яны працягнулі працаваць без вялікіх страт. І магчыма, разлічваюць на гэта і цяпер.

Зрэшты, ёсць і супрацьлеглае меркаванне — пра тое, што цяперашнія санкцыі нашмат больш сур'ёзныя, чым папярэднія. Маўляў, "другасныя" санкцыі, пры якіх замежныя банкі могуць адмаўляцца праводзіць доларавыя транзакцыі беларускіх кампаній, а контрагенты пачнуць згортваць супрацоўніцтва, нашмат больш небяспечныя. Еўрарадыё разабралася, на чым грунтуецца гэта меркаванне, што ў амерыканскіх санкцыях самае страшнае, ад чаго будзе залежаць іх эфект і ці будзе ён наогул.

 

На тыдзень раней

На думку дырэктара Савета па міжнародных адносінах "Мінскі дыялог" Яўгена Прэйгермана, у аднаўленні санкцый 19, а не 26 красавіка можа быць бюракратычны момант. Хоць у беларускага МЗС паспешлівае аднаўленне санкцый "выклікае сур'ёзныя пытанні".

— Яны ж усё роўна набываюць моц праз 45 дзён пасля апублікавання. З іншага боку, калі б былі палітычныя перадумовы чакаць, то пачакалі б. Але ўжо некалькі тыдняў таму ўсё было зразумела. Мінску было зразумела, што гэтыя санкцыі будуць адноўленыя, а Вашынгтону — што Мінск не будзе ісці на вызваленне ўсіх палітвязняў.

Как будут работать санкции США: многое непонятно, но может быть болезненно
26 красавіка ў Беларусі ўжо 357 палітвязняў / Еўрарадыё

Тое, што Кангрэс ЗША прыняў рэзалюцыю неўзабаве пасля аднаўлення санкцый, хутчэй фіксуе яго палітычную пазіцыю, чым павялічвае магчымасць новых санкцый, лічыць эксперт.

— Гэта частка такой амерыканскай традыцыі: калі не ведаеш, што рабіць, то падвышай націск. Не выключаю пашырэння санкцый, проста пазіцыя заканадаўчага органа гэта не нешта новае, — кажа Яўген Прэйгерман. — У рэзалюцыі ёсць моманты, звязаныя з дапамогай грамадзянскай супольнасці Беларусі. Гэта выканаўчая ўлада ЗША так ці інакш павінна будзе ўлічваць, вярстаючы бюджэты. У гэтым плане рэзалюцыя важнейшая.

 

Як павядуць сябе контрагенты — пытанне адкрытае

Яўген Прэйгерман адзначае, што для таго, каб другасныя санкцыі запрацавалі, ЗША не абавязкова прымаць асобныя дакументы.

— Роля ЗША абсалютна цэнтральная ў сусветнай фінансавай сістэме, і роля долара ў прыватнасці. Праз фінансавыя пляцоўкі ЗША ў кожным разе праходзіць вялікі аб'ём здзелак па ўсім свеце. Нават без прыняцця канкрэтызаванай забароны на ўзаемадзеянне з трэцімі краінамі — гэта ўжо праблема для Беларусі. У 2006–2008 гадах былі выпадкі, калі некаторыя контрагенты беларускіх прадпрыемстваў у трэціх краінах, у тым ліку ў Расіі, абмяжоўвалі сваё ўзаемадзеянне пасля прыняцця амерыканскіх санкцый.

У гэтым асноўная праблема экстэрытарыяльнасці для Беларусі: ніхто не хоча страціць грошы праз таксічных партнёраў.

— Контрагенты трэціх краін могуць пачаць дзьмуць на ваду і, нягледзячы на адсутнасць беспасярэдняй забароны з боку ЗША, на ўсялякі выпадак перарываць супрацоўніцтва. Як будуць дзейнічаць іншыя неамерыканскія контрагенты, ці не пачнуць неамерыканскія банкі адмаўляць у транзакцыях — гэта па-ранейшаму пытанне адкрытае, — дадае старшы аналітык "Альпары Еўразія" Вадзім Іосуб.

Как будут работать санкции США: многое непонятно, но может быть болезненно
Частка беларускага дзярждоўгу намінаваная ў доларах, таму краіне важна зарабляць валюту / Reuters

Да таго ж у дакуменце Мінфіна ЗША ад 19 красавіка гаворыцца, што забараняюцца транзакцыі не толькі з санкцыйнымі кампаніямі, але і з прадпрыемствамі, у якіх доля кампаній з блэкліста складае 50% і больш. Прычым гаворыцца пра "валоданне прамое і ўскоснае". Што значыць "ускоснае" — не ўдакладняецца.
 

Давядзецца выдумляць схемы і плаціць даражэй

Калі кампаніі і банкі трэціх краін ніяк не адрэагуюць ці ЗША не стануць пашыраць санкцыі, то наступствы для забаненых прадпрыемстваў не стануць непад'ёмнымі. Бо яны ўжо працавалі ў падобным рэжыме пасля 2006 года. У адваротным выпадку перарвуцца пастаўкі прадукцыі, закупкі сыравіны або абсталявання на Захадзе.

— Але застанецца супрацоўніцтва з Расіяй. Можа быць, будуць выбудоўвацца схемы паставак і прадукцыі на захад, і закупкі абсталявання пры неабходнасці праз расійскіх пасярэднікаў. Але нават калі атрымаецца гэтыя схемы выбудаваць, гэта будзе азначаць зніжэнне маржы і прыбытку, рост транзакцыйных і лагістычных выдаткаў, — кажа Вадзім Іосуб.

У кожным разе застаецца незразумелай сітуацыя з "Белнафтахімам". Бо ў канцэрн уваходзяць флагманы беларускай прамысловасці і ён мае вялікую тавараправодную сетку за мяжой.

— Па сутнасці, ён нават не прадпрыемства ў тым сэнсе, што ён нічога не вырабляе. Гаворка ідзе канкрэтна пра прадпрыемствы, пералічаныя ў спісе, і пра прадпрыемствы, у якіх пералічаныя прадпрыемствы ёсць заснавальнікамі не менш чым на 50%.

Как будут работать санкции США: многое непонятно, но может быть болезненно
Санкцыі для "Белнафтахіма" былі страшнейшыя, калі ў холдынг уваходзіў "Беларуськалій" / Еўрарадыё

Гэта значыць, прыналежнасць кампаніі да канцэрна яшчэ не азначае, што яна трапіць пад санкцыі.

— У нас жа канцэрн можа кіраваць, распараджацца, але юрыдычна не быць уласнікам або заснавальнікам. У гэтым выпадку не адбываецца прымяненне санкцый, хоць тэарэтычна амерыканскія ўлады могуць заняцца нейкім пашыраным тлумачэннем.

У чым тады сутнасць санкцый супраць "Белнафтахіма"?

— Напэўна, сутнасць трэба шукаць у 2006 годзе. Тады было прынята рашэнне, што гэта найбольш балюча. Тады "Беларуськалій" уваходзіў у "Белнафтахім". З тых часоў "Беларуськалій" быў юрыдычна выведзены з уладанняў "Белнафтахіма". А цяпер ЗША проста не сталі вынаходзіць нічога новага і выкарысталі санкцыйны закон, прыняты 15 гадоў таму, — працягвае Вадзім Іосуб.

Усё ж у дакуменце Мінфіна ЗША гаворыцца таксама пра ўскоснае валоданне. Таму Еўрарадыё накіравала ліст Мінфіну ЗША з просьбай удакладніць, ці трапяць пад санкцыі кампаніі, якія ўваходзяць у канцэрн, і ці не прадугледжваецца накласці санкцыі на "Беларуськалій", які ўрад зрабіў самастойным у 2014 годзе. Адказу рэдакцыя пакуль не атрымала.

 

А што з дыялогам?

Яўген Прэйгерман адзначае, што пасля абвяшчэння пра "размарозку" санкцый сітуацыя з "дыялогам на вуліцы" і вызваленнем палітвязняў не палепшылася.

— Ёсць абсалютна відавочная ўстаноўка з боку Лукашэнкі на ўсе санкцыі адказваць, як яны гэта называюць, сіметрычнымі дзеяннямі. Гэта значыць, не проста нават сядзець маўчаць, але і адказваць. Прычым паралельна падкрэсліваецца, што афіцыйны Мінск застаецца зацікаўленым у развіцці адносін, у тым ліку з ЗША.

Усякія саступкі ў вызваленні палітвязняў рэжым будзе ўспрымаць як страту аблічча.

— На гэта ніхто не пойдзе, тым больш ёсць поўная падтрымка з боку Расіі. І гэта падтрымка будзе працягвацца. Мы бачым рост канфрантацыі паміж Расіяй і ЗША, Расіяй і Захадам, — робіць выснову эксперт.

Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.

Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.

Апошнія навіны

Галоўнае

Выбар рэдакцыі