"Ніякай выгады няма, але ёсць... гонар". Першы дзень Керчы з "Крымскім мостам"

Іван Жылін, "Новая газета"

15 таўня ў Керчы ўрачыста адкрылі Крымскі мост. Прэзідэнт Расіі Уладзімір Пуцін сеў за руль КамАЗа і праехаў 19 кіламетраў над Керчанскім пралівам. На наступны дзень, 16 траўня, рух па мосце адкрылі для ўсіх. Для курортнага Крыма — Кактэбеля, Ялты, Еўпаторыі — гэта падзея стала безумоўным святам: тут чакаюць першага з украінскіх часоў паспяховага курортнага сезону. А вось у Керчы не ўсе задаволеныя вынікамі будоўлі.

Мост пад аховай Тузіка

Аўтамабілі на пад'ездах да Крымскага моста збіраюцца з ночы. Да чатырох раніцы — каля 30 аўто і дзясятак байкераў. Пад'язджаюць бясконцай чарадой. Адкрыццё прызначана на 5.30.

— Чувак, я ўсю ноч не спаў. Заплюшчу вочы — і адразу мост бачу, уяўляю, як еду, — два мужчыны ў чорных куртках перагаворваюцца, абапёршыся на дах "Лады". — Думаў, першым буду. А тут вунь!

Перад мужчынамі — чарга з аўтамабіляў.

— Касцян, забі, — аджартоўваецца яго суразмоўца. — Першым усё роўна быў Пуцін (смяюцца).

— Але мы ж з табой два гады чакалі.

Нарэшце вырашаюся падысці.

— А чаго вы чакаеце ад моста? — пытаюся ў Касцяна. Ён на секунду задумваецца:

— Пытанне складанае. Мне асабіста ад моста ніякай выгады няма. Але ёсць, ведаеш... у душы нешта такое. Вось увесь свет супраць нас, а мы ўзялі і мост пабудавалі. Гонар, ці што.

Каля моста ў гэты час збіраюцца першыя разявакі — сабакары. Іх няшмат — усяго пяць чалавек. Калі калона з трапяткімі сцягамі і бесперапынным гудзеннем рушыць да моста, разявакі вітаюць яе, размахваючы рукамі. Асабліва вылучаецца пажылая жанчына з кветкамі і сцягам Расіі.

Людміла Гапшэнка жыве ў мікрараёне Ніжні Сонечны, проста ля моста.

— У мяне хоць прозвішча і заканчваецца на "ка", але я заўсёды была за Расію! — перакрыквае Людміла свайго сабаку Тузіка.

— (працягвае) ​​І мост для мяне — гэта сімвал таго, што Расія нас цяпер нікуды не адпусціць. Я часта гляджу перадачу "Час пакажа". І там бываюць украінскія эксперты. І яны спачатку казалі, што ніякага моста наогул не будуецца, потым — што ён разваліцца. А цяпер кажуць: "Ну добра, вам спатрэбіцца, каб пайсці". Не! Нікуды Расія адсюль не сыдзе. Так, Тузік? Ахоўвай мост, Тузік, ахоўвай мост!

Аналізуючы дарогу

Развітаўшыся з Людмілай, вырашаю сам праехацца па мосце. Знайсці спадарожніка нялёгка: у кагосьці няма свабодных месцаў, хтосьці хоча ехаць у адзіноце. Затое таксі адклікаецца ўмомант.

— Во! На мосце яшчэ не быў, — усміхаецца таксіст Юрый. — Самому цікава, што пабудавалі.

У Юрыя ад моста чаканні цалкам практычныя.

— Нарэшце можна будзе на Кубань за прадуктамі ездзіць. Там кошты на 20-30% ніжэй, чым у нас.

— (працягвае) ​​Да дачкі ў Маскву адпраўлюся: раней з-за пераправы не ездзіў, а зараз дакладна з жонкай збяромся. Для падарожжаў мост вельмі зручны: можна квіткі купляць з аэрапорта Анапы, а не з Сімферопаля: да Анапы тут бліжэй, і дарога туды лепш. Але толькі вось кажуць, што мост хутка платным зробяць (такі слых сапраўды ходзіць. — І.Ж.). Гэта, вядома, будзе крыўдна.

Калі мы заязджаем на мост, Юрый дзеліцца ўражаннямі: "Пакуль асфальт ідэальны. Зразумела — першы дзень. Але вось калі вялікагрузы пойдуць... А глядзі, як стыкі зрабілі (увесь крымскі мост падзелены на сектары, паміж якімі маюцца рухомыя металічныя стыкі. — І. Ж.) — гэта таму што сейсманебяспечная зона, землятрусы ў нас тут бываюць. Калі б не было стыкаў і ад землятрусу мост разваліўся — яго ўвесь бы прыйшлося перарабляць. А так — толькі асобныя сектары".

Пакуль мы едзем па мосце, адзначаю, што рух на ім да сярэдзіны дня стабілізавалася: за 13 хвілін нашай паездкі я налічыў ужо не сотні, а некалькі дзясяткаў аўтамабіляў, якія едуць насустрач.

Праехаўшы па мосце, Юрый робіць высновы: пабудавалі добра, бянтэжыць толькі, што адбойнік від на мора закрывае.

Яшчэ адна прэтэнзія таксіста да моста — Керч ён закранае толькі па датычнай.

— Мост на ўскраіне горада, а дарога ад яго выходзіць на трасу "Таўрыда" за 9 кіламетраў ад Керчы. Атрымліваецца, што турысты зноў будуць аб'язджаць нас бокам. Мы як былі на наводшыбе, так і засталіся. А турыст, не толькі для мяне, — гэта праца, гэта грошы.

Турысты або прамысловасць?

Сіці-менеджар Керчы Сяргей Бароздзін з ходу адкідае сцвярджэнне, што горад застаўся "наводшыбе", і нават называе гэта плюсам.

— Па-першае, турыстам, якія захочуць наведаць Керч, зрабіць гэта будзе нескладана. Развярнуцца на трасе і праехаць пяць кіламетраў на аўтамабілі ў бок горада — глупства. Па-другое, да нас перастануць ездзіць вялікагрузы. Значыць — больш захаваныя будуць дарогі, значыць — мы зможам вылучыць больш грошай на іншыя праекты. А работы, акрамя дарог, у нас шмат: камунікацыі, інфраструктура.

На думку Бароздзіна, Керч пасля адкрыцця моста стане вельмі прывабнай для інвестыцый.

— Крым — свабодная эканамічная зона. А мы цяпер — першы горад Крыма на шляху ў вялікую Расію. Гэта значыць можна рэгістраваць кампаніі ў нас, карыстацца падатковымі прэферэнцыямі, наладжваць тут вытворчасць, а прадукцыю ўмомант пастаўляць на мацярык. Ужо ёсць інвестар, які прапануе адкрыць тут завод па вытворчасці марожанага, ёсць прапанова адкрыць абутковую фабрыку, ёсць цікавасць з боку хімічнай прамысловасці.

— А што наконт турыстаў? — пытаюся я.

Бароздзін не губляецца.

— Чакаем двухразовы рост. З 340 000 чалавек у год да 700 000. Мы разумеем, што Керч для турыста — горад на тры дні. І распрацоўваем адпаведныя праграмы.

У піку сіці-менеджару выступае турагент Кацярына Булыгіна.

— Вы кажаце, хімічная прамысловасць? Тады які турызм?! Па праўдзе кажучы, Керч і так моцна прайграе Ялце або Алушце ў плане прывабнасці для турыстаў. Сэрвісу няма. Проста не даводзіцца пра яго гаварыць. Асноўныя пляжы — за горадам. А калі дадаць яшчэ і хімічную прамысловасць... Так, у нас турызм гістарычны. Гэта трэба папулярызаваць. Керч — самы старажытны горад Расіі. 26 стагоддзяў! У нас антычныя гарады, у нас Аджымушкайскія каменяломні, у нас гара Мітрыдат. Але калі мы хочам турызм не на два дні, калі мы хочам утрымаць турыста ў сябе — патрэбныя пляжы, патрэбна інфраструктура: дэльфінарыі, аквапаркі — вось гэта. І, вядома, патрэбна экалогія.

Булыгіна, як і таксіст Юрый, перажывае, што дарога з Крымскага моста праходзіць Керч па датычнай.

— Калі вам кіраўнік адміністрацыі казаў, што развяруцца на трасе і паехаць на Керч — не праблема, ён, вядома, хітраваў. Ён сам перажывае з-за гэтага: нас збіраў, казаў, што трэба нешта зрабіць, каб прыцягваць турыстаў у такіх умовах. На самай справе праблема сур'ёзная. Мы страцім, на маю думку, палову патэнцыйных турыстаў. Таму што яны будуць разважаць так пры ўездзе ў Крым: "Керч? Паглядзім на зваротным шляху, траса на Феадосію вядзе — так і паедзем". А на зваротным шляху людзі будуць спяшацца дадому і ў Керч ізноў не заедуць. Я б так і зрабіла.

Жыхары Керчы аб Крымскім масце кажуць мала. На маё пытанне, чаго яны чакаюць ад моста, большасць адказвала агульнымі фразамі: "Гэта вялікі праект", "Добра, што пабудавалі". Два чалавекі сказалі, што чакаюць зніжэння коштаў на прадукты: усё ж такі ў хуткім часе, з 1 кастрычніка, іх будуць дастаўляць сюды наземным транспартам, а не на пароме, як гэта было апошнія два гады. Падобна на тое, керчанцы пакуль і самі не ведаюць, чаго чакаць ад моста. Можа быць, таму, што засталіся наводшыбе?