Пратон і ледзяная вайна: нестыкоўкі ў версіі Лукашэнкі пра пасадку борта Ryanair

26 траўня Аляксандр Лукашэнка расказаў у парламенце Беларусі сваю версію пасадкі лайнера Ryanair у Мінску. Прагучала некалькі дзіўных пасажаў, нестыковак і разыходжанняў з тым, што праўладныя беларускія СМІ паведамлялі раней. Разбіраемся, адкуль яны ўзяліся і што мог мець на ўвазе Лукашэнка.

Хто развярнуў самалёт Ryanair

Сёння Лукашэнка нібы здымае з сябе адказнасць за сітуацыю. Пра распараджэнне пасадзіць самалёт ён гаворыць ва ўмоўным ладзе:

"Была бомба ці не, але, калі б мне далажылі аб тым, што ў самалёце тэрарыст, я б неадкладна аддаў загад пасадзіць самалёт", — цытуе яго адзін з праўладных тг-каналаў.

А вось што неўзабаве пасля пасадкі "боінга" ў Мінску пісаў тг-канал "Пул Первого", звязаны з прэс-службай Лукашэнкі:

"Тут жа аб сітуацыі было даложана прэзідэнту. Лукашэнка даў безагаворачную каманду: самалёт разварочваць і прымаць".

Дык было даложана або не? Даў каманду ці аддаў бы? Выглядае на тое, прэс-служба Лукашэнкі, спяшаючыся прыпісаць яму лаўры "збаўцы Еўропы", дазволіла сабе сказаць лішняга.

Швейцарскі след

"У выпадку з рэйсам Афіны — Вільнюс сігнал пра мініраванне самалёта быў атрыманы з-за мяжы — са Швейцарыі. Прытым паведамленне паступіла ў аэрапорты Афін, Вільні і Мінска адначасова", — кажа Лукашэнка 26 траўня.

Адразу дзве заўвагі. Калі верыць Дэпартаменту па авіяцыі, ліст пра бомбу прыйшоў з паштовай скрыні, зарэгістраванай на protonmail.com. Гэта сэрвіс абароненай электроннай пошты, чые серверы і штаб-кватэра знаходзяцца ў Швейцарыі. Усе лісты, адпраўленыя праз гэту паштовую службу, будуць мець "швейцарскі след", але ці можна пры такім раскладзе сцвярджаць, што лжэмінёр знаходзіўся менавіта ў Швейцарыі? Вядома, не.

І другое. Чаму Лукашэнка так упэўнена кажа, што паведамленне адначасова паступіла ў тры аэрапорты? Афіцыйна ні Афіны, ні Вільня не заяўлялі, што атрымлівалі лісты ад ХАМАС. Дыспетчары з гэтых краін не спрабавалі зрабіць нейкія захады.

А хто можа дакладна ведаць, куды былі адпраўленыя паведамленні?

Разварот ля БелАЭС

"У раёне палётаў размешчана БелАЭС. Паблізу яе і адбыўся разварот гэтага самалёта. Рэч не толькі і не столькі ў гэтым знішчальніку, які быў узняты абсалютна па ўсіх правілах", — кажа Лукашэнка. І дадае, што па яго распараджэнні сістэмы абароны атамнай станцыі, у тым ліку проціпаветраная абарона, былі пераведзеныя ў рэжым поўнай баявой гатоўнасці.

Тут незразумела наогул усё. Па-першае, калі ты клапоцішся пра бяспеку людзей — навошта разварочваць самалёт, на борце якога, як мяркуецца, знаходзіцца бомба, побач з атамнай электрастанцыяй? Ад месца, дзе борт Ryanair пачаў разварот у бок Мінска, да БелАЭС было каля 110 км.

Па-другое, МіГ-29, паводле версіі беларускіх вайскоўцаў, быў узняты ў паветра нашмат пазней, калі лайнер ужо знаходзіўся за Мінскам. А раз так, то самалёт да абароны Беларускай АЭС не меў ніякага дачынення і быў узняты ў паветра выходзячы з іншых меркаванняў.

"Выбралі" для пасадкі Мінск, а не Вільню

Лукашэнка: "У экіпажа быў час, каб прыняць рашэнне. Ён раіўся з гаспадарамі самалёта і аэрапортам у Вільні, але прыняў рашэнне прызямліцца ў Мінску. Манеўр з разваротам выглядае нелагічна, да Вільні было 70 км, але пытанне: чаму іншыя аэрапорты не прынялі самалёт?"

Згодна з расшыфроўкай перамоў з экіпажам самалёта Ryanair, мінскі дыспетчар неаднаразова "рэкамендаваў" прызямліцца менавіта ў сталіцы Беларусі, пры гэтым даючы блытаныя тлумачэнні пра тое, хто атрымаў лісты пра бомбу: то служба бяспекі, то спецслужбы, то адразу тры аэрапорты.

Ні Афіны, ні Вільня не пацвярджаюць, што адмовілі борту Ryanair у пасадцы.

Захад зліўся

Лукашэнка сцвярджае, што на Захадзе адмовіліся ад расследавання сітуацыі з пасадкай "боінга" Ryanair у Мінску. Тым часам генпракуратуры Літвы і Польшчы ўжо цяпер праводзяць дасудовае расследаванне па факце захопу лайнера і абыходжання з пасажырамі, забароненага міжнародным правам.

Савет НАТА падтрымлівае прызыў правесці незалежнае міжнароднае расследаванне інцыдэнту, у тым ліку расследаванне ў рамках Міжнароднай арганізацыі грамадзянскай авіяцыі (ICAO). Тая заявіла, што чакае больш інфармацыі пра тое, што адбылося.

Што за "ледзяная вайна", якая халаднейшая за халодную вайну

"Мы апынуліся на перадавой новай не халоднай, ужо ледзяной вайны", — кажа Лукашэнка. "Ледзяную вайну" ён згадвае не першы раз.

А першы быў яшчэ ў 2018 годзе. Выглядае на тое, што Лукашэнка пазычыў гэты выраз у кіраўніка МЗС Сербіі Івіца Дачыча, які загаварыў пра "ледзяную вайну" пасля высылкі расійскіх дыпламатаў праз атручванне экс-палкоўніка ГРУ Сяргея Скрыпаля. У Лукашэнкі добрыя стасункі з сербамі — пра гэта можна меркаваць хоць бы па размаху, з якім тыя вядуць будаўніцтва ў Мінску. Так што выкарыстанне "сербскай" метафары — зусім не выпадковасць.

Раман Пратасевіч забіваў людзей?

"Хай заходнія абаронцы адкажуць: на якія спецслужбы працавалі двое затрыманых? Хто плаціў падонку, які забіваў людзей у братэрскай Украіне?" — цытуе Лукашэнку праўладны тг-канал.

"Двое затрыманых" — гэта, як відаць, журналіст Раман Пратасевіч і яго сяброўка, грамадзянка Расіі Сафія Сапега. Пратасевіч некалькі гадоў таму сапраўды ездзіў у раён баявых дзеянняў на паўднёвым усходзе Украіны, але не як салдат-найміт, а як журналіст-фрылансер. Ягоны бацька расказаў Еўрарадыё, што Раман людзей не забіваў.

Хочаце дапамагчы незалежнай журналістыцы? Станьце падпісчыкам на Patreon