"Дыяспару будуць ірваць": інтэрв'ю намесніка загінулага кіраўніка БДУ Шышова

Гібель кіраўніка арганізацыі "Беларускі дом ва Украіне" (БДУ) Віталя Шышова спарадзіла мноства канспіралагічных версій. Радзівон Батулін — намеснік загінулага кіраўніка БДУ. Еўрарадыё звязалася з мужчынам для таго, каб даведацца з першых вуснаў пра тое, хто можа стаяць за смерцю Віталя і што цяпер адбываецца з арганізацыяй.

Што такое БДУ і чым там займаюцца, ці служылі Шышоў і Батулін у батальёне "Азоў", хто спрабуе адхапіць "смачны кавалак пірага" і пры чым тут адзін з дзеячаў "Азова" Сяргей "Боцман" Кароткіх — усё гэта ў інтэрв'ю з Радзівонам Батуліным.

Хто такі Батулін?

Радзівон Батулін — грамадзянін Беларусі, мае пастаянны від на жыхарства ў Латвіі. Ён прафесійны баец змешаных баявых мастацтваў ММА.

Еўрарадыё: Якія ў вас у БДУ службовыя абавязкі?

Радзівон Батулін: Абавязкі як такія ў БДУ не размяркоўваліся. Хто на што быў здольны, той тым і займаўся. Сегментаў працы ў нас вельмі шмат. Мы дапамагаем рэлакантам, дапамагаем беларусам, якія спрабуюць пакінуць Беларусь. Тут мы стараемся максімальна спрасціць жыццё чалавека, даць яму жыллё, адзенне, ежу. Калі чалавек застаецца ва Украіне надоўга, то стараемся знайсці яму працу, знаёмім яго з іншымі беларусамі. Карацей, максімальна суправаджаем беларусаў тут.

Паралельна мы працуем з дзяржапаратам Украіны, пішам звароты, прашэнні, патрабаванні, якія датычацца праблем беларусаў ва Украіне. Наш асноўны слоган — "Узаемадапамога".

"Калі спрачаліся з Віталём, то толькі па справе"

Еўрарадыё: Як пазнаёміліся з Віталём Шышовым?

Радзівон Батулін: З Віталікам я пазнаёміўся на "Варце Святла" ў лістападзе 2020-га. Да гэтага мы ніколі не былі знаёмыя. Не скажу, што ведаў яго вельмі добра, ён быў у дастатковай ступені інтраверт. Але ён быў вельмі мэтанакіраваны і паслядоўны. Гэта не быў той чалавек, у якога скакаў настрой, ён не мог зрабіць нешта, не ўзгадніўшы з іншымі хлопцамі. Ён быў дыпламатычны, заўсёды ўмеў знайсці патрэбныя словы.

Пра жыццё Віталіка ў Беларусі мала што было вядома. Я ведаю, што яго бацькі і бабуля, якая яго выхоўвала, загінулі. У Беларусі ў яго засталіся далёкія сваякі.

Наколькі мы былі блізкія? Мы з ім былі на адной хвалі, пастаянна былі ў працы. Калі спрачаліся, то толькі па справе, і вырашалі ўсе пытанні калегіяльна. Не было пустых вячорак з алкаголем — ні ў мяне, ні ў Віталя не было шкодных звычак. Хадзілі ў цір, на трэніроўкі, займаліся самаразвіццём. Мы як асобы былі падобныя ў сваіх мэтах.

Азоўскі след

Еўрарадыё: Кажуць пра тое, што вы служылі ў "Азове". І што нават Віталь быў да гэтага неяк датычны.

Радзівон Батулін: У "Азове" я ніколі не служыў, гэта памылковая думка. Там я лічыўся як валанцёр, "азоўцам" я па меры сіл дапамагаў, але гэта валанцёрская дзейнасць, якая ўрэгуляваная міжнароднымі нормамі і заканадаўствам Украіны. Віталік таксама не служыў ні ў "Азове", ні ў якім-небудзь іншым украінскім падраздзяленні. Ён вельмі хацеў, але мы яго не пускалі, таму што на ім было завязана вельмі шмат працы.

Еўрарадыё: Ёсць здагадкі пра тое, хто вінаваты ў смерці Віталя?

Радзівон Батулін: Складана рабіць нейкія здагадкі. Следства пакуль што маўчыць, чакаем вынікаў, якія павінны даць судмедэксперты.

Тое, што гэта забойства, ні ў блізкіх, ні ў знаёмых Віталя не выклікае сумневаў. Усе ведаюць, што за ім сачылі, нас папярэджвалі, што за ім сочаць, што магчымыя правакацыі і выкраданне. Гэтую інфармацыю мы шырока не распаўсюджвалі, каб не ўваходзіць у кампанію хлопчыкаў, якія крычаць "Ваўкі, ваўкі!".

Такіх людзей досыць шмат у асяроддзі беларускіх апазіцыянераў, і мы ведаем, што яны даволі пустыя. Гэта так званыя гаваркія галовы, якія вельмі любяць прыцягваць да сябе ўвагу. Заручацца падтрымкай сілавікоў нам таксама было не з рукі, таму што поўнага даверу спецслужбам усё роўна няма.

Віталь не ўдзельнічаў ні ў якіх украінскіх разборках, максімум браў удзел у мірных маршах, такіх як "Марш абаронцаў Украіны". Але выключаць тое, што мы былі непажаданыя для ўкраінскіх уладаў, нельга.

Еўрарадыё: Беларускія спецслужбы спрабавалі выйсці з вамі на кантакт, неяк цікавіліся абставінамі смерці Віталя?

Радзівон Батулін: Ад беларускіх сілавікоў нам ніякіх запытаў не паступала. Я думаю, яны разумеюць, які б яны атрымалі адказ. Пра супрацоўніцтва ўкраінскіх і беларускіх спецслужбаў нам таксама нічога не вядома, але я думаю, што ва ўкраінскіх кампетэнтных органах служаць годныя людзі і яны годна б адказалі так званым беларускім сілавікам.

Роля Боцмана ў БДУ

Сяргей "Боцман" Кароткіх — вядомы расійскі нацыяналіст, экс-баец "Азова". Яго падазраюць у сувязях з ФСБ і КДБ, у забойстве незалежнага журналіста Паўла Шарамета, у сувязях і заступніцтве экс-міністра МУС Украіны Арсена Авакава. У сувязі са смерцю Віталя Шышова на Боцмана зноў абрынуліся з абвінавачаннямі.

Еўрарадыё: Вы знаёмыя з Сяргеем Кароткіх. Цяпер Боцмана наўпрост абвінавачваюць у датычнасці да гібелі Віталя. І наогул, маўляў, БДУ знаходзіцца пад яго патранажам. Што скажаце з гэтай нагоды?

Радзівон Батулін: З Боцманам мяне звязвае тое, што я з ім пазнаёміўся яшчэ ў 2015 годзе. Боцман стаяў ля вытокаў стварэння "Азова". Паколькі я з "Азовам" даволі шчыльна кантактаваў, то і з Боцманам мы таксама перасякаліся. У нейкіх меркаваннях мы з ім сыходзіліся, у нейкіх не. Але, як бачыце, я дагэтуль жывы.

Усе гэтыя чуткі і ўкіды пра датычнасць Сяргея, якія распаўсюджваюцца сумнеўнымі ангажаванымі крыніцамі, паказваюць на тое, што гэта спланаваная акцыя ад ФСБ. Магчыма, ажыццяўляецца ціск на Боцмана, а праз Боцмана на нас.

Але трэба разумець, што няма ніякай непасрэднай сувязі паміж ім і нашай арганізацыяй. Боцман сапраўды на першым часе дапамагаў БДУ: напрыклад, у тэхнічных момантах у час нясення намі "Варты Святла". Скончылася гэта ўсё ўсталяваннем крыжа "Ахвярам рэжыму Лукашэнкі" насупраць амбасады Беларусі. Мы зрабілі мемарыял, які немагчыма знішчыць.

Тое, што Сяргей Кароткіх датычны да забойства Віталіка, — адна з самых актыўна распаўсюджваных цяпер канспіралагічных версій. Гэта поўная лухта, таму што Боцману апошнім часам не было ніякай справы да таго, як развіваўся БДУ. Калі на першым часе я прасіў яго дапамагчы, то ўжо потым мы самаарганізаваліся. Было дастаткова актывістаў, і беларусам ужо дапамагалі іншыя беларусы, у такога кшталту дапамозе мы ўжо не мелі патрэбы.

Радзівон Батулін: Калі я меў зносіны з Боцманам на беларускую тэматыку, ён казаў, што трэба было рабіць рэвалюцыю ў жніўні, а цяпер гэта [БДУ] зацяжны і малаэфектыўны праект. Маўляў, вы б'яцеся галавой аб сцяну і наўрад ці чагосьці даможацеся. Таму ўкіды збоку могуць і будуць адбывацца для таго, каб ачарніць БДУ з дапамогай уплыву на Боцмана і на паказанне нейкай сувязі. Пачасціліся выпадкі ананімных пагроз, фэйкавых укідаў, нас спрабуюць псіхалагічна тэрарызаваць. Але мы былі гатовыя да гэтага. Мы разумелі, што нас па галоўцы ніхто не пагладзіць за нашу дзейнасць.

Разборкі ўнутры апазіцыі і ціск звонку

Еўрарадыё: Вы пастаянна абвінавачваеце нейкую "апазіцыю" ў ціску на БДУ. А ёсць нейкія канкрэтныя фігуры?

Радзівон Батулін: Растлумачу, чаму гэтая інфармацыйная атака адбываецца: мы былі косткай у горле для многіх прадстаўнікоў беларускага пратэставага руху, такіх як Вячаслаў Сіўчык і Алёна Талстая. Яны — прадстаўнікі старой апазіцыі і прывыклі проста паразітаваць на пратэставым руху.

27 гадоў яны займаліся толькі тым, што "пілавалі" грошы, якія ім вылучаліся, але воз і цяпер там — людзей усё гэтаксама рэпрэсуюць і прыгнятаюць. Цяпер вырасла новае пакаленне, якое паўстала, а старыя хочуць зноў усё гэта асядлаць, пілаваць свае грошыкі, ствараць бачнасць працы і працягваць паразітаваць. Яны хочуць існаваць так, як яны прывыклі гэта рабіць дзесяцігоддзямі.

Нас ва ўсім гэтым абвінаваціць не атрымаецца: БДУ некамерцыйная арганізацыя, у нас ёсць аўдыт рахункаў, справаздачу па якіх мы заўсёды паказваем "пад нуль". Наша дзейнасць відаць усім, і вынікі гавораць самі за сябе.

Еўрарадыё: Па вашых словах, на БДУ цяпер таксама аказваецца ціск звонку. Чаму і каму гэта выгадна?

Радзівон Батулін: Тая актыўнасць, якую разгарнулі супраць нас, тлумачыцца тым, што мы нязручныя, мы непадкантрольныя. Ніхто не разумее, як можна на нас уплываць. А на нас уплываць немагчыма, адпаведна, немагчыма і ўплываць на дыяспару беларусаў.

Цяпер, калі Віталь забіты, а мяне не пускаюць ва Украіну, пачынаюцца рознага кшталту правакацыі. Прыходзяць прадстаўнікі леварадыкальных арганізацый са сваімі сцягамі, у той час як усімі беларусамі была дасягнутая дамоўленасць пра тое, што палітычныя погляды ніхто не выказвае, што ёсць толькі нацыянальныя сімвалы — БЧБ-сцяг, "Пагоня" і жоўта-сіні ўкраінскі сцяг з трызубам [анархісты, якія паспрабавалі ўклініцца са сваёй сімволікай на "Марш салідарнасці з беларусамі" 8 жніўня 2021 года, былі атакаваныя нацыяналістамі. — Еўрарадыё]. Ніхто не рэкламаваў сваіх поглядаў. Прыходзілі левыя, правыя, анархісты, лібертарыянцы, дэмакраты, памяркоўныя — і заўсёды знаходзілі адно з адным агульную мову.

Радзівон Батулін: Але для кагосьці гэта аказалася нязручна, таму што незразумела, каму плаціць грошы, каб былі лідары, якія накіроўваюць пратэст. Мы ж не накіроўвалі пратэст, мы яго арганізоўвалі. Цяпер нас спрабуюць ціснуць усе — як старая апазіцыя, так і сегменты розных радыкальных супольнасцяў, якім хочацца быць "ля кармушкі", якія хочуць стаяць па перыметры ў балаклавах з палкамі і вырашаць, што будзе і чаго не будзе на беларускім пратэсце.

Чуткі супраць нас не маюць за сабой ніякіх фактаў. Але рэтрансляцыя ўсіх гэтых фээсбэшных укідаў працягваецца для таго, каб нас максімальна ўтапіць і перафарматаваць пратэст з народнага ў падкантрольны групам асоб, якія маюць фінансавы ўплыў і ўплыў у палітыцы. Цяпер беларускую дыяспару ва Украіне будуць ірваць на часткі. Мы, зразумелая рэч, будзем старацца гэтага не дапусціць.

Еўрарадыё: Па чутках, пасля смерці Віталя Шышова ў БДУ пачаўся раздрай і дзяльба ўлады.

Радзівон Батулін: Няма ніякага раздзялення. Каманда БДУ бачыць, што адбываецца, і працягвае працу. З'явілася яшчэ больш хлопцаў, якія праяўляюць актыўнасць і хочуць дапамагчы.

Дзіўныя паводзіны СБУ

Даведаўшыся пра смерць паплечніка, Батулін, які знаходзіўся ў той момант за мяжой, выехаў ва Украіну. На мяжы яму адмовілі ва ўездзе з падачы Службы бяспекі Украіны.

Еўрарадыё: Чаму вас не пусцілі ва Украіну?

Радзівон Батулін: СБУ аргументуе гэта тым, што я магу ўяўляць пагрозу бяспецы ўкраінскай дзяржавы. Але калі б гэта было так, то, магчыма, ім варта было б пагутарыць са мной, калі я яшчэ быў ва Украіне, або пусціць мяне назад для высвятлення адносін. Складваецца ўражанне, што гэта ідзе спецыяльная праца па развале БДУ, і яна, магчыма, ідзе ад некалькіх крыніц, заказчыкаў, якія сышліся ў агульных інтарэсах — разбурыць "Беларускі дом ва Украіне".

Еўрарадыё: Выпадак, калі замежных валанцёраў і былых байцоў АТА не пускаюць ва Украіну, не адзіны. Ці значыць гэта, што Украіна не шануе тых, хто за яе ваяваў?

Радзівон Батулін: Хлопцы, якія едуць бараніць Украіну, робяць гэта не для славы і золата, і таму наўрад ці яны задумваюцца, шануе іх Украіна ці не. Звычайны ўкраінскі народ, вядома ж, гэта шануе. Сама ўкраінская нацыя вельмі шчырая, яна суперажывае не толькі абаронцам Украіны, але і ўсім тым, хто бяжыць ад дыктатарска-чэкісцкіх постсавецкіх рэжымаў.

Іншая рэч, што ўкраінцы якраз праз сваю шчырасць і сумленнасць часцяком наступаюць на адны і тыя граблі, выбіраюць тых, хто не апраўдвае іх чаканняў. Ці шануюць "народныя абраннікі" добраахвотнікаў і валанцёраў з АТА? Я лічу, што яны не шануюць нават сваю нацыю. Па сутнасці, усе мы для іх ёсць недарагім рэсурсам для дасягнення нейкіх сваіх меркантыльных мэт, каб утрымацца на пасадах. Для іх гэта бізнес-план, але, як паказвае практыка, недаўгавечны.

Еўрарадыё: Хто цяпер кіраўнік БДУ?

Радзівон Батулін: Пакуль што фармальна ніхто, але ўжо хутка адбудзецца пераафармленне і кіраўніком арганізацыі стане Бажэна Жолудзь, грамадзянская жонка Віталя Шышова. Хто будзе намеснікам — таксама вырашаецца калегіяльна. Магчыма, што я пакіну гэту пасаду, каб не пладзіць канспіралагічныя тэорыі.

Здаваць пазіцыі мы, вядома ж, не збіраемся. Варта разумець, што перамены, якія будуць пасля скідання Лукашэнкі, будуць доўгатэрміновыя, і да іх трэба рыхтавацца. І мы да гэтага рыхтуемся.

Мы разумеем, што ў Беларусі будзе праблем не менш, чым цяпер. Важна, каб той апазіцыйны сегмент, які ёсць цяпер, не выпрацаваў стратэгію, калі яны будуць глушыць усіх непажаданых у сваім інфаполі і выберуць новага, аднаго-адзінюткага "Лукашэнку 2.0", якога такім чынам захочуць працягнуць да ўлады.

Нам патрэбныя па-сапраўднаму дэмакратычныя выбары, плюралізм меркаванняў, кожнае слова павінна быць пачута. Людзі павінны выбіраць па справах, а не колькасці інфаўкідаў.