Магілёву падарылі Статут ВКЛ, які раней належаў продкам сенатара Марзалюка (фота)
Апошнім уладальнікам Статута быў расіянін, які лічыў яго падручнікам па гісторыі.
Знайшоў Статут калекцыянер Аляксандр Коган, які займаецца пошукам прадметаў з беларускай прапіскай і дапамагае іх вяртаць на радзіму. Распавядае дырэктар Музея гісторыі Магілёва Аляксей Бацюкоў:
"Чалавек, які валодаў гэтым Статутам, паказваў яго калекцыянерам, думаючы, што гэта падручнік польскай гісторыі. Такіх падручнікаў можна знайсці масу, таму ён вялікі кошт на яго не ставіў. Мы яго не пераконвалі, нават у два разы знізілі гэты кошт. Ён быў шчаслівы прадаць гэты Статут. Тут і патрэбна была дапамога Аляксандра Когана".
Грошы на Статут ахвяраваў беларус Валерый Казакоў, які зараз жыве і працуе ў Маскве. Раней у Магілёве з'явіўся Статут на старабеларускай мове, на гэты Статут ВКЛ сабралі грошы таксама з дапамогай Казакова.
"Многія багатыя людзі набываюць маёмасць за мяжой — а не рупяцца, што застанецца тут. Калі ты багаты чалавек — вязі ты сюды. Калі багаты беларус — вязі сюды, тут шмат чаго трэба адраджаць. Гэтая кніга мне не вельмі многа каштавала. Меней за тысячу долараў. Першы Статут каштаваў 45 тысяч. Я на яго грошы не даваў, у мяне такіх няма. Але ў мяне ёсць сябры, я папрасіў — і яны далі грошы. Ёсць такая кампанія — Альпары. Адзін з маіх дамачадцаў там працуе. Яны паставілі на савет і далі 30 тысяч, якіх не хапала".
Ёсць шмат рэчаў, якія, акрамя беларусаў, нікому не патрэбныя. Музей гісторыі Магілёва таксама набыў кнігу — збор твораў Георгія Каніскага, выдадзеную ў 1835 годзе. Яе сабраў духоўнік Іван Грыгаровіч.
"Кошт такой кнігі — да тысячы долараў. Але мы купілі танней, бо таксама мала хто ведаў пра яе каштоўнасць", — дадае Аляксей Бацюкоў.
Падараваны Статут ВКЛ 1588 года быў выдадзены ў Вільні ў 1744 годзе на польскай мове. Належыў ён шляхцічу з Магілёўшчыны Антонію Сабанскаму. У кнізе сабраныя тры асобныя выданні — Статут ВКЛ, Трыбунал ВКЛ і Інструктаж.
— Я літаральна 5 хвілін таму даведаўся, што гэты Статут мае дачыненне да майго мсціслаўскага роду па маці па прамой лініі, — кажа член Савета Рэспублікі Ігар Марзалюк.
— Спадар Ігар, мы вам яго не вернем, — кажа магілёўскі гісторык Ігар Пушкін.
— Я не буду выстаўляць прэтэнзіі, — адказвае Марзалюк і паказвае чарговую рэліквію, копію якой хутка вернуць у Беларусь.
Малюнак французскага шэвалье, які служыў у харугве Казіміра Льва Сапегі ў 1655 годзе. Знайшлі яго ў Берліне. На ім панарама Быхава. Цяпер пачалося аднаўленне Быхаўскага замка і ніхто не ведаў яго дакладны выгляд.
"А тут бачна, як выглядаў Быхаўскі замак, уніяцкая царква, каталіцкі касцёл, кляштар аўгустынаў і сінагога. Гэта толькі фрагмент карціны. Яна вялікая і там уся панарама Быхава".
Летам 2012 года Музей гісторыі Магілёва набыў Статут ВКЛ 1588 года на старабеларускай мове. Гэта быў адзіны асобнік у Беларусі. Яго прэзентавалі ў Магілёве ў канцы жніўня 2012 года.
Еўрарадыё прасачыла за яго гісторыяй. Аказалася, што гэты Статут ВКЛ вывез ліквідатар уніяцтва ў Беларусі.
Цяперашні Статут ВКЛ 1588 года на польскай мове. Выдадзены ў Вільні ў 1744 годзе. Да гэтага захоўваўся ў расійскай прыватнай калекцыі. Падобны асобнік Статута ёсць у Мінску. Ён складаецца з трох асобных выданняў. Акрамя Статута ВКЛ, у кнізе змешчаны Трыбунал ВКЛ і Інструктаж. Першым уладальнікам кнігі быў шляхціч з Магілёўшчыны Антоній Сабанскі.
Даведка Еўрарадыё:
Валерый Казакоў нарадзіўся ў кастрычніку 1952 года на станцыі Рэста (вёска Гарбовічы) Магілёўскай вобласці. Працаваў на Магілёўскім ліфтабудаўнічым заводзе, служыў у Эстоніі і Германіі, скончыў вышэйшае ваенна-палітычнае вучылішча, затым — Літаратурны інстытут імя А.М.Горкага. Працаваў у Расійскім Саюзе ветэранаў Афганістана, Савеце Бяспекі РФ, Адміністрацыі Прэзідэнта РФ. Палкоўнік запасу, кандыдат сацыялагічных навук.
Працаваў дзяржаўным саветнікам Расійскай Федэрацыі, у Савеце бяспекі РФ, адміністрацыі прэзідэнта Расіі. З 1998 па 2000 год — упаўнаважаны прадстаўнік прэзідэнта ў Краснаярскім краі. З 2006 года кіраўнік прадстаўніцтва Сібірскай федэральнай акругі ў Маскве.
