Рэдкі від: таты ў дэкрэце

На пытанне пра бацькоў у дэкрэце людзі на вуліцах Тбілісі, Кішынёва, Кіева і Мінска рэагавалі са здзіўленнем. Дэкрэт для мужчын шмат хто лічыць глупствам або зусім крайняй неабходнасцю. Хаця ўсё больш і тых, хто падтрымлівае ідэю, што бацька таксама павінен удзельнічаць у выхаванні дзяцей.

Бацькі з Грузіі, Малдовы, Украіны і Беларусі, якія адважыліся ўзяць водпуск па доглядзе дзіцяці, распавялі, як гэта для мужчыны, быць у дэкрэце. Што перашкаджае бацькам сыходзіць у водпуск па доглядзе дзіцяці і чаму гэта таго варта — у праекце "Медыясеткі".

Не мужчынская справа

У Грузіі лічыцца, што ў сям'і асноўныя клопаты пра дзіця павінны класціся на плечы жанчыны, а абавязак мужчыны — быць здабытчыкам, забяспечваць сям'ю ўсім неабходным. Па даных Фонда насельніцтва ААН (UNFPA) за 2014 год, ад 30 да 42 працэнтаў тат ніколі не гатуюць ежу дзецям да шасці гадоў, ніколі не змяняюць ім пялёнкі і не купаюць.

"Многія бацькі, якія актыўна ўдзельнічаюць у выхаванні дзіцяці, не афішуюць гэта, недзе ўнутры сябе мяркуючы, што займаюцца ўсё ж не зусім мужчынскай справай", — кажа псіхолаг Кэці Таварткиладзэ.

На рашэнне першага мужчыны ў Грузіі, які скарыстаўся правам на дэкрэт, Іраклія Какабадзэ, грамадства адрэагавала негатыўна.

"Я быў уражаны гэтымі каментарыямі, — распавядае Іраклій. — Асабліва разбушаваліся жанчыны. Пісалі, што мужчыны ўжо не тыя, перараджаюцца, усё абясцэньваецца".

Гіоргій Чыкавані выйшаў у дэкрэтны водпуск пасля нараджэння дачкі Леі. На працы яго рашэнню здзівіліся, але паставіліся з разуменнем. А вось сябры жартавалі на тэму дэкрэтнага адпачынку і мужнасці Гіоргія:

"Мне прапаноўвалі ўзяць водпуск замест іх таксама. Пыталіся, ці можна будзе мяне па-ранейшаму запрашаць на прагляд матчаў па рэгбі або футболе".

Хутка, праўда, і сябрам такія жарты надакучылі.

Пра рашэнне пайсці ў дэкрэт бацькі не шкадуюць.

"За тыя месяцы я атрымаў самы важны вопыт свайго жыцця, — кажа Гіоргій. — Знаходжанне з дзіцём з першых дзён яго жыцця дазволіла ўстанавіць такія адносіны, у якіх я ніколі не бываю чужым".

Пра бацькоў, якія наважыліся пайсці ў дэкрэт у Грузіі, чытайце ў матэрыяле JAM-news "Грузіны ў дэкрэце: мужчыны, якія адважыліся на водпуск па доглядзе дзіцяці".

Мамы лепш ведаюць

Многія бацькі проста не ведаюць, як даглядаць дзіця. Прыняць больш актыўны ўдзел у доглядзе перашкаджае не столькі адсутнасць жадання, колькі стэрэатыпы, што мужчына не справіцца. Самі мамы і бабулі часта адхіляюць бацькоў ад догляду нованароджаных, сцвярджаючы, што яны лепш ведаюць, што рабіць, дзеліцца назіраннем Дзмітрый Камерзан, бацька ў дэкрэце з Малдовы.

Дзмітрый Камерзан даказвае на ўласным прыкладзе, што выдатна спраўляецца з 11-месячным сынам. Ён лічыць, што бацька можа рабіць абсалютна ўсё, што робіць маці, за выключэннем груднога кармлення.

"Мы не дзелім сямейныя абавязкі на выключна жаночыя або мужчынскія, — кажа мама хлопчыка Вольга. — Мы дапаўняем адно аднаго".

Камерзаны хочуць паказаць і іншым сем'ям, як шмат можа даць сваёй сям'і бацька, які ўзяў водпуск па доглядзе дзіцяці. Вольга і Дзмітрый распрацавалі канцэпцыю семінара для бацькоў, зацікаўленых у актыўным удзеле ў выхаванні сваіх дзяцей.

"Кожнаму бацьку важна ведаць, як даглядаць дзіця, а не разлічваць толькі на жонку, — лічыць Дзмітрый. — Нават у банальным выпадку, калі жонка захварэе, бацька застаецца сам-насам з дзіцём, і проста не ведае, што рабіць. Мы хочам дапамагчы такім бацькам, каб ім было лягчэй".

Пра тое, як сям'я Камерзан змагаецца са стэрэатыпамі, чытайце ў матэрыяле Ziarul de Garda "Мужчынскі дэкрэт: пра малдаўскія сем'і, у якіх водпуск па доглядзе дзіцяці бярэ не толькі мама".

Выбар: чыю зарплату губляць

"Я не вельмі веру ў прапаганду адказнага бацькоўства. Яна мала што дасць без структурных змен, — кажа ўкраінскі сацыёлаг Аксана Дутчак. — Паколькі жанчыны ў сярэднім зарабляюць менш мужоў (ва Украіне жанчыны атрымліваюць 77% ад заробку мужчын), а водпуск па доглядзе фактычна не аплачваецца, сем'і стаяць перад простым эканамічным выбарам — чыю зарплату яны будуць губляць ў бліжэйшыя гады".

Вадзім Яненка, тата 11-месячнай Захарыі, змог пайсці ў дэкрэт замест жонкі — у іх сям'і жанчына зарабляе больш. Да таго ж Вадзім лічыць, што жонцы пасля цяжарнасці, родаў і некалькіх месяцаў дэкрэта неабходная змена становішча.

"Гэта рэшткі саўковага мінулага. Таму што там было ўсё дакладна — мама ў дэкрэце, тата працуе. Тата зарабляе для сям'і, а мама нярэдка пасля першага дзіцяці нараджае другое, трэцяе, яна ўвесь час сядзіць у дэкрэце. Хоць, напрыклад, у заходняй Еўропе мужчын стымулююць да таго, каб яны сыходзілі ў дэкрэт".

Адна з самых прагрэсіўных краін у гэтым пытанні — Швецыя. Там з 480 дзён водпуску па доглядзе дзіцяці 60 павінен узяць бацька. Мужчына не можа перадаць маме дні, якія выдзеленыя для яго. Ён можа не браць гэты адпачынак, але ў такім выпадку выплаты (прыкладна 80% ад заробку) за гэтыя дні губляюцца.

Пра сітуацыю з дэкрэтным водпускам для мужчын ва Украіне, чытайце ў матэрыяле "Громадского" "Што перашкаджае мужчынам ва Украіне часцей браць адпачынак па доглядзе дзіцяці".

Лішнія складанасці

Па законе ў Беларусі ў адпачынак па доглядзе дзіцяці могуць сыходзіць як маці, так і бацька — яны знаходзяцца ў роўных умовах. Але ў рэальнасці тат у дэкрэце ўсяго адзін працэнт. Адна з прычын у працадаўцах, якія ствараюць складанасці пры спробе сысці ў дэкрэт.

"Мы збіралі гісторыі людзей, якія сутыкнуліся з нейкай няроўнасцю на рынку працы, — кажа спецыяліст па гендэрнай роўнасці Ірына Альхоўка. — Некалькі мужчын распавялі, што ў іх былі праблемы з афармленнем водпуску па доглядзе дзіцяці. У адным выпадку працадаўца абураўся, маўляў, няхай ідзе жонка, з якой нагоды я буду даваць табе адпачынак. Гэта абсалютна незаконна. Таксама некаторыя бацькі сутыкнуліся з насмешкамі ўнутры калектыву... Ствараўся невыносны клімат".

Цяпер Палата прадстаўнікоў Беларусі разглядае варыянт увядзення для ўсіх бацькоў 14-дзённага неаплачанага адпачынку, які можна ўзяць на працягу паўгода пасля нараджэння дзіцяці, проста каб дапамагчы жонцы і правесці трохі часу з немаўлём. Мужчыны будуць браць гэты адпачынак добраахвотна, і не даць яго працадаўца не зможа.

Алесь Лагвінец — палітык і перакладчык, працуе як фрылансер. Адпрошвацца ў дэкрэт ў працадаўцы ў яго не было неабходнасці, і ён змог узяць догляд за сынам на сябе. Цяпер палітык разумее, што догляд дзіцяці — складаная праца, якую трэба паважаць.

"Я лічу, што, незалежна ад таго, як складваюцца адносіны, магчымасці зарабляць, вельмі важна, каб мужчыны прайшлі гэта хоць тыдзень, хоць два. Каб яны пакаштавалі і гэты хлеб. Тады, думаю, будзе большае разуменне таго, што сям'я — гэта сумесныя інвестыцыі, сумесныя намаганні. І, можа быць, будзе менш узаемных прэтэнзій".

Пра беларускіх мужчын у водпуску па доглядзе дзіцяці чытайце ў матэрыяле Еўрарадыё "Дэкрэтны бацька".

Для "Медыясеткі" над праектам працавалі: Дзімітрый Аваліані, Кацярына Аляксандр, Надзія Апенька, Вольга Булат, Марыя Вайтовіч, Хація Гогаберыдзэ, Ігар Іанэска, Святлана Казлова, Марыя Калеснікава, Крысціна Карнеску, Андрэй Мамай, Ніно Меманішвілі, Ксенія Савоскіна, Ліза Сівец, Павел Хадынскі.