Еўрачыноўнік растлумачыў сутнасць фінансавых санкцый у дачыненні да Беларусі

З увядзеннем чацвёртага пакета санкцый ЕС банкаўская сістэма Беларусі страчвае магчымасць папаўняць рэсурсы, якіх і так не хапае. Сітуацыя будзе пагаршацца і праз рэакцыю кліентаў і партнёраў унутры краіны: яны могуць забраць уклады і згарнуць супрацоўніцтва.

Еўрарадыё паразмаўляла з еўрачыноўнікам і беларускім эканамістам Дзмітрыем Крукам, каб даведацца, на які эфект разлічаны фінансавыя санкцыі і што з гэтага можа атрымацца.

Замарожаны самы запатрабаваны інструмент

Гаворка ідзе пра забарону арганізацыям ЕС інвеставаць, купляць, прадаваць, дапамагаць выпускаць каштоўныя паперы або працаваць з іншымі фінансавымі інструментамі, разлічанымі на тэрмін больш за 90 дзён, якімі карыстаюцца беларускі ўрад, дзяржарганізацыі або арганізацыі, дзе доля дзяржавы складае больш за 50%.

Таксама Еўрапейскі інвестыцыйны банк прыпыняе фінансаванне дзяржсектара Беларусі нават па наяўных кантрактах і пагадненнях.

Аднак супрацоўніцтва ў фінансавай сферы з ЕС усё ж магчымае, але толькі на кароткія тэрміны. Прадстаўнік ЕС адзначае, што тут шмат агульнага з антырасійскімі санкцыямі. Пры гэтым у дачыненні да Беларусі Еўрасаюз пайшоў яшчэ далей.

— Забароненыя такія аперацыі не толькі ў дачыненні да дзяржаўных банкаў або арганізацый, але і непасрэдна ў дачыненні да Рэспублікі Беларусь, яе ўрада і дзяржаўных органаў.

Акрамя таго, у фінансавым сектары таксама існуе забарона на аказанне страхавых і перастраховачных паслуг ураду Беларусі, яго дзяржаўным органам або агенцтвам і асобам, якія дзейнічаюць ад іх імя.

Гэту меру нельга знайсці ў санкцыях супраць Расіі, і яна паказвае, што ЕС таксама хацеў зрабіць яшчэ адзін крок. Іх можна знайсці ў некалькіх іншых рэжымах санкцый, напрыклад у сірыйскім.

Па звестках Нацбанка, у пачатку 2021 года знешні доўг беларускіх банкаў складаў $5,2 млрд. З іх 59% — гэта доўгатэрміновыя пазыкі. Гэта значыць, з тэрмінам пагашэння больш за 1 год.

Санкцыі ў дачыненні да страхавання і перастрахавання азначаюць, што, калі хто-небудзь захоча, напрыклад, застрахаваць крэдыт або праект, звязаны з Беларуссю, зрабіць гэта ў Еўропе не атрымаецца.

Рызыкі для банкаў — зніжэнне заробку і ліквіднасці

Ідэя санкцый заключаецца ў тым, каб змяніць паводзіны беларускіх уладаў, адзначае чыноўнік ЕС.

— Мы спрабуем дасягнуць дзвюх мэт: пераканацца, што ЕС ніякім чынам не падтрымлівае практыку рэпрэсій, і абмежаваць крыніцы фінансавання рэжыму і ізаляваць яго фінансава, — кажа прадстаўнік ЕС.

На думку старшага навуковага супрацоўніка BEROC Дзмітрыя Крука, забарона на выдаванне запазычанняў беларускім банкам паўплывае на банкаўскую сістэму па чатырох кірунках.

Перш за ўсё, паменшацца пасівы і ліквіднасць банкаў у замежнай валюце.

— Аднак такое ўздзеянне, хутчэй за ўсё, будзе расцягнутае ў часе, паколькі ўмовы ўвядзення санкцый дазваляюць працягваць выкананне раней заключаных кантрактаў.

Шмат залежыць і ад таго, як менеджары банкаў адрэагуюць на санкцыі. Напрыклад, яны могуць пайсці на змяншэнне крэдытных партфеляў ці пойдуць на стварэнне больш выгадных умоў для кліентаў.

— Гэта можа прывесці да зніжэння рэнтабельнасці і павышэння ўзроўню схільнасці да іншых рызык, — лічыць Дзмітрый Крук. — Яшчэ адным эфектам будзе выпушчаная выгада, звязаная са скарачэннем супрацоўніцтва з ЕС.

Хутчэй за ўсё банкі могуць адчуць на сабе такое наступства санкцый, як інфармацыйны шок, кажа эксперт. Гэта адно з найбольш важных наступстваў.

— Калі кліенты і контрагенты банкаў павераць у тое, што санкцыі прывядуць да пагаршэння стану названых банкаў, гэта можа прывесці да адтоку сродкаў з іх, абмежавання супрацоўніцтва з падсанкцыйнымі банкамі і/або пагаршэння для іх умоў такога супрацоўніцтва.

Гэта прывядзе да дадатковых рызык і страт для банкаўскага сектара. Па звестках Нацбанка, з траўня падае індэкс эканамічных настрояў. Ён павялічваўся з канца мінулага года.

Расійскім партнёрам санкцыі не пагражаюць

У той жа час беларускія ўлады спадзяюцца замяніць еўрапейскі фінансавы рынак расійскім. Ужо вырашана размясціць там аблігацыі на 100 млрд расійскіх рублёў. Цікавімся ў еўрачыноўніка, ці не прадугледжаныя санкцыі для расійскіх контрагентаў за супрацоўніцтва з Беларуссю?

— Расійскія банкі не звязаныя санкцыямі ЕС, таму яны могуць свабодна купляць такія беларускія аблігацыі. Аднак банкі ЕС не змогуць купляць іх наўпрост ці праз расійскіх пасярэднікаў, — расказвае суразмоўца.

Афіцыйная асоба ЕС таксама адзначае, што эканамічныя захады застаюцца вельмі рэдкай з'явай у рэжымах санкцый ЕС.

— Санкцыі, накіраваныя на гандаль або якія ўводзяць фінансавыя абмежаванні, вельмі рэдкія. У цяперашні час у ЕС дзейнічае 22 аўтаномныя рэжымы санкцый, і такія сектаральныя меры дзейнічаюць толькі ў дачыненні да Расіі, Сірыі і цяпер Беларусі.

На заканчэнне суразмоўца падкрэслівае, што ЕС ніколі не ўжывае поўнае эмбарга, а заўсёды нацэлены на канкрэтныя сектары.

— Мы спрабуем выбраць тыя сектары, якія могуць аказаць максімальны ўплыў на беларускі рэжым і яго прыхільнікаў, а таксама на яго эканамічную базу, абараняючы пры гэтым інтарэсы беларускага народа.