Колькі дзяржаўных моваў павінна быць у новай Беларусі?
Няма беларусаў, якім трэба вывучаць беларускую мову, — яе трэба толькі аднавіць, лічыць дарадца Святланы Ціханоўскай Франак Вячорка. А філолаг і перакладчык Сяргей Шупа разбурае стэрэатыпы, паводле якіх адзіная дзяржаўная беларуская мова можа з’явіцца толькі праз гвалтоўнае насаджэнне.
Гэтую размову мы падрыхтавалі адмыслова да Дня беларускай мовы.
Чаму “рускамоўнае асяроддзе” — гэта не “адмаза”
Шмат якія рускамоўныя беларусы матывуюць свой выбар мовы рускамоўным асяроддзем. Сяргей Шупа лічыць, што гэтае асяроддзе трэба ствараць праз увядзенне адзінай дзяржаўнай мовы. І калі дзяржаўныя функцыянеры, медыя, школы, садкі загавораць па-беларуску, тады і астатнім беларусам будзе прасцей пераходзіць на беларускую.
“Трэба добра разабрацца з тым, што такое дзяржаўная мова. Я чуў ад некаторых прадстаўнікоў дэмакратычных структур неразуменне. Яны кажуць: давайце не будзем засяроджваць увагу на пытаннях, якія могуць нас раздзяліць. У іх уяўленні абвясціць адзіную дзяржаўную мову — стварыць сітуацыю, пры якой людзі будуць прымушаныя цалкам на ёй гаварыць. Дома, у школе, у сям'і, на вуліцы, у краме, у дзяржаўных установах. Не, дзяржаўная мова — гэта трошкі іншае”, — кажа Шупа.
Ён тлумачыць: дзяржаўная мова — тая, на якой вядзецца дакументацыя, працуюць дзяржаўныя ўстановы. То-бок абавязаныя на ёй гаварыць толькі людзі, якія гэтую дзяржаву прадстаўляюць.
“Можна адкрыць курсы найперш для тых, каго закон абавязвае засвоіць гэтую мову. А за імі падцягнецца і ўсё насельніцтва”, — лічыць суразмоўнік Еўрарадыё.
Ён прапануе сачыць за сітуацыяй ва Украіне. Шмат у якіх гарадах людзі гавораць па-руску, хоць дзяржаўная мова — украінская.
“І ніхто іх не прымушае, ніхто іх гвалтам не гоніць. Тое самае ў Беларусі: не трэба баяцца, на якой мове жыве само грамадства, людзі — гэта ім вырашаць. І калі яны адчуюць патрэбу, яны ўвальюцца ў дзяржаўны струмень”, — разважае Шупа.
Чаму Ціханоўская яшчэ не стала беларускамоўным палітыкам
Франак Вячорка ўпэўнены, што беларускія палітыкі безальтэрнатыўна павінныя размаўляць па-беларуску. Адказваючы на пытанне Еўрарадыё пра тое, чаму Святлана Ціханоўская часцей гаворыць па-руску, ён зазначае: не, яна пераходзіць.
“І ўчора, сустракаючыся з беларусамі ў Мюнхене, размаўляла па-беларуску. І на ўсіх сустрэчах, у тым ліку з прэсай, выступае, дае інтэрв'ю, гаворыць па-беларуску. У сям'і яна гаварыла па-руску, для яе гэтая мова больш звыклая, больш камфортная. Але і большасць людзей, якія задаюць ёй пытанні, камунікуюць па-руску”.
