Украінскі артылерыст: Такога пекла я не бачыў нават у фільмах!

Даведка Еўрарадыё: Алімаў Аляксандр, салдат-кантрактнік, артылерыст-разведчык, служыць у зоне антытэрарыстычнай аперацыі на Данбасе, на пачатку жніўня яго частка здолела вырвацца з атачэння ў “сектары Д”.

Еўрарадыё: Апошнім часам шмат спрэчак наконт таго, хто насамрэч страляе з гармат і мінамётаў па жылых кварталах гарадоў, якія ў гэты момант вызваляюць сілы АТА. Вашае меркаванне як прафесіянала — хто ж вядзе стральбу па жылых дамах?

Аляксандр Алімаў: Скажу за нас — мы стралялі ў калоны расійскай тэхнікі, якая заходзіла з тэрыторыі Расіі на тэрыторыю Украіны. Ну, і па іншых аб’ектах, якія знаходзіла разведка. Шмат сепаратыстаў хавалася па закінутых шахтах ці, як гэта было ў Чырвонапартызанску, яны заселі ў жаночай калоніі. У любым выпадку, гэта не былі населеныя пункты. Падчас штурму населеных пунктаў артылерыя не выкарыстоўваецца. Гэтая тактыка гібельная, а мы не расійская армія ў Чачні, і мы ніколі так не рабілі. Не, калі мы групы сепаратыстаў ў палях знаходзілі ці на дарогах — так, мы іх знішчалі. Але такога не было, каб па дамах стралялі. Затое былі такія выпадкі, калі мы выяўлялі сепаратыстаў і па іх стралялі, а адначасова з нашымі стрэламі адбываліся выбухі ў сёлах. Па моцы выбухі былі ці то слабейшыя, ці то мацнейшыя за нашыя сістэмы, было відаць, што гэта правакацыі. А бывала і такое, што сепаратысты ў бок Расіі стралялі, а адтуль у адказ вёўся агонь. І гэта без уліку таго, што яны нас з тэрыторыі Расіі і так пастаянна абстрэльвалі. Я не магу сказаць за ўсіх, але наша батарэя дакладна не страляла па мірных людзях, па жылых кварталах, па высотках і гэтак далей.

Еўрарадыё: Расія на афіцыйным узроўні абвяргае абвінавачванні ў тым, што іх артылерыя страляе ў бок Украіны…

Аляксандр Алімаў: Я артылерыст-разведчык, і я скажу тое, што бачыў на ўласныя вочы. Нас 26 разоў накрывалі “Градам” з расійскай тэрыторыі, разы 3 накрывалі “Гваздзікі” з Расіі, накрывалі мінамёты шмат разоў. Па першым часе яны выходзілі на мяжу, на “нулявую рысу”, адтуль стралялі і сыходзілі ў Расію. А ў апошнія дні яны стралялі проста з тэрыторыі Расіі. Мы бачылі, як яны страляюць, і доказаў вельмі шмат. Ды хаця б тыя ж самыя здымкі, якія публікавала NATO, як вядзецца агонь з-пад Букава ды іншых месцаў. Гэта, дарэчы, канкрэтна па нас, па маім падраздзяленні стралялі — я па здымках мясціны пазнаваў. Ды і што тут яшчэ даказваць? Мы 22 дні сядзелі ў атачэнні, і ўсе гэтыя 22 дні нас накрывалі з Расіі кожны дзень! Сітуацыя такая: калі па нас стралялі з украінскай тэрыторыі, мы іх проста ў адказ знішчалі, а калі стралялі з Расіі, то мы нічога не маглі зрабіць — мы ж не будзем па Расіі страляць!

Еўрарадыё: Няўжо не свярбелі рукі “шмальцануць” у адказ на стрэлы з расійскай тэрыторыі?

Аляксандр Алімаў: Яшчэ як хацелася, і не адзін раз. Але што ж зробіш — палітыка! Мы не маглі нічога зрабіць. Ды і што мы маглі ўвогуле? Мы былі як гарматнае мяса: нас туды закінулі, і мы рабілі што маглі, што не маглі зрабіць — цярпелі…

"Сектар Д" на мапе прадстаўніка СНБА Украіны пазначаны чырвонымі рыскамі ля мяжы з Расіяй

Еўрарадыё: Як выжыць батарэі, калі яе штодня абстрэльваюць, за 22 дні там мала што, здаецца, засталося б?..

Аляксандр Алімаў: Дык не сядзелі ж на адным месцы, перамяшчаліся. Дзесьці з 15 ліпеня да 3-4 жніўня, калі выйшлі з атачэння, мы па ўсім гэтым сектары ў Луганскай вобласці матляліся туды-сюды, пакуль не прабілі сабе “дзірку” і не выйшлі.

Еўрарадыё: Самі здолелі прабіць “дзірку” з атачэння ці ўсё ж была дапамога і падтрымка звонку?

Аляксандр Алімаў: Не магу сказаць дакладна, але, на маю думку, і так выглядала, што мы самі прарываліся. Я не адчуваў ніякай падтрымкі звонку.

Еўрарадыё: Пра сітуацыю ў падраздзяленнях украінскай арміі, што трапілі ў атачэнне, шмат жудаснага пісалі: і што з голаду елі яшчарак ды мышэй, і што вар’яцелі… Як было насамрэч?

Аляксандр Алімаў: Нейкія моманты былі нашмат страшнейшыя, чым пра тое пісалі, — іх проста трэба было перажыць. А іншыя, натуральна, перагібалі. Я не скажу, што мы там галадалі: зразумела, не жылі ў раскошы, але жывыя хаця б!

Еўрарадыё: Які быў самы страшны дзень з гэтых 22-х у атачэнні?

Аляксандр Алімаў: Кожны быў страшны! Але па шчырасці, самым страшным быў адзін з апошніх дзён у атачэнні. Калі нас бесперапынку абстрэльвалі, здаецца, гадзін 6 — як у 2 гадзіны дня пачалі, так да самага вечара і абстрэльвалі. Не зусім бесперапынна, з паўзамі: хвіліна, паўза — стрэл, хвіліна, паўза — залп. І вось так цэлы дзень. І мы цэлы дзень сядзелі ў акопах у адных трусах, бо спёка. І ні табе паесці, ні да прыбіральні схадзіць. Менавіта пасля таго абстрэлу было прынятае рашэнне вырывацца, і праз тры дні вырваліся.

Допісы на старонцы Аляксандра Алімава ў сацсетках:

7 жніўня: “Ми вирвались”

8 жніўня ўдакладненне: “Вийшли таки. Куди далі ніхто не каже. Але не додому. Знову їб…ий цинізм начальства. Прорив опишу пізніше, бо там багато літер треба. Але такого пекла не бачив навіть у фільмах”.

9 жніўня прачнуліся эмоцыі: “Відпустки не буде. Ми будем проходити реабілітацію на мелітопольському аеродромі, отримувати техніку і аж тоді, можливо, по 30% сходить на 10 днів додому, враховуючи 3-4 доби дороги. І в бій. І ще маленький ньюанс-грошей на зарплату нема. Поговорили з міністром оборони. Людина нічого не вирішує, судячи з його слів. Комбриг взагалі не виходить до нас. Нах… мені захищати цю країну? Донбас не наш і нашим не буде, після всіх тих боїв і руйнувань”.

10 жніўня эмоцыі трохі сціхлі: “Я жива людина, у мене є емоції. Але все одно прошу пробачення за вчорашню істерику. Ясна річ, що я повернусь на фронт і буду далі робити все необхідне для очищення Донбасу. Але знайте і те, що дуже і дуже багато людей не повернеться. Не вам їх судити, і навіть не нам”.

Еўрарадыё: Чытаў вашыя допісы ў сацсетках — у вас шмат прэтэнзій і да кіраўніцтва АТА, і да кіраўніцтва краіны…

Аляксандр Алімаў: Я потым напісаў, што тое было на эмоцыях, але насамрэч пытанняў шмат. Узяць хаця б тое, што мы вось ужо два дні не можам у адпачынак выехаць! А нам на яго далі толькі 10 дзён. Мы пяць месяцаў “балота мясілі”, а нам даюць толькі 10 дзён адпачынку. І мы яшчэ павінныя знайсці за свой кошт аўтобус, нам не аплачваецца дарога да дому. Ну, стаўленне… непрыемнае — хацелася б больш да сябе ўвагі нейкай, чалавечага стаўлення.

Еўрарадыё: Ёсць такое меркаванне, што ва ўсім, што цяпер адбываецца ва Украіне — анексія Крыма, вайна на Данбасе, — вінаваты Майдан. А як вам гэта бачыцца?

Аляксандр Алімаў: А прычым тут Майдан? Не, вядома, Майдан шмат на што паўплываў, але… Ёсць такі чалавек — прэзідэнт суседняй краіны, дык я яго ва ўсім гэтым абвінавачваю. А Майдан… Калі быў Майдан, то я, можна сказаць, падтрымліваў яго, мой брат на Майдане амаль увесь час быў. Хаця цяпер… Ну, да прыкладу, у арміі я вельмі мала бачыў майданаўцаў. Не, яны ёсць, і гэта вельмі годныя людзі, але іх не больш за 1%. Калі браць нашу брыгаду, то іх у нас набярэцца ўсяго чалавек 20 на 5 тысяч. А вось астатнія са сваіх майданаў перабраліся на канапы і адтуль нам расказваюць, што нам рабіць, пішуць мне ў асабістых паведамленнях, што я “ануча”, яшчэ нешта… І цяпер, шчыра скажу, у мяне стаўленне негатыўнае. Я разумею, што пэўныя змены былі неабходныя, але цяпер усё гэта ператвараецца ў нейкі тэатр абсурду. Бо рэальна ніякіх зменаў не адбываецца. Ніякай люстрацыі не адбываецца, стаўленне да людзей у той самай арміі не змяніліся. У мяне няма пазіцыі агрэсіўнай ці радыкальнай. Скажам так, я расчараваны.

Еўрарадыё: Пасля таго, як па вас стралялі вашы расійскія “браты па зброі”, якое ў вас стаўленне да расійскіх салдат?

Аляксандр Алімаў: А што тыя расійскія салдаты? Калі яны заходзяць на нашу зямлю, то мы іх проста забіваем. А калі яны сядзяць на сваёй зямлі, то што можна рабіць — ну, тролім іх па рацыях. Што яшчэ я магу сказаць? Салдат ёсць салдат: прыходзіць сюды — памірае і едзе на радзіму ў рэфрыжэратары, якое яшчэ да іх стаўленне? Нейкай агрэсіі ў дачыненні да іх у мяне няма: прыйшоў сюды з аўтаматам — атрымай кулю ў сэрца і ўсе пытанні.

Еўрарадыё: А да таго, што, маўляў, падзеі ў Крыме і на Данбасе пасварылі ўкраінцаў і расіян, што яны доўга цяпер не змогуць быць “братэрскімі народамі”…

Аляксандр Алімаў: А я да тых расіян і раней не вельмі добра ставіўся, таму не магу сказаць, што ў мяне нейкая там планка апусцілася. Мне хапіла для такога стаўлення сустрэч з расіянамі падчас адпачынку ў Крыме ў мінулыя гады, сустрэчы з імі ў іншых сітуацыях. Не, магчыма, мне проста не трапляліся нармальныя расіяне, а чамусьці толькі хамло і незразумелыя мажоры. У маладосці ў мяне былі добрыя адносіны з дзяўчатамі ды хлопцамі з Расіі, але такое адчуванне, што на іх з часам нейкая пляма падае і яны ператвараюцца ў нешта непрыемнае. Замбаваныя яны цяпер нейкія сталі: я ім расказваю тое, што бачыў на ўласныя вочы, фотаздымкі паказваю, а яны ўсё адно сваё даказваюць!

Еўрарадыё: Вашыя адчуванні пасля перажытых 22 дзён атачэння і ўсяго, што вы пабачылі, — колькі ўкраінскай арміі трэба часу, каб справіцца з тэрарыстамі на Данбасе?

Аляксандр Алімаў: Калі Расія перастане падтрымліваць іх агнём са сваёй тэрыторыі, то за месяц мы гэтае пытанне вырашым. А калі сюды не будуць прыходзіць наёмнікі з Расіі і яна перастане пастаўляць ім узбраенне, то з сепаратыстамі ў нас праблем увогуле не будзе.

Сітуацыю ў "сектары Д" журналістам тлумачыць прадстаўнік СНБА Украіны Андрэй Лысенка

Еўрарадыё: А як вы ацэньваеце салдацкае майстэрства расійскіх “добраахвотнікаў”, якія ваююць за сепаратыстаў? Выказваліся меркаванні, што іх Масква адмыслова сюды “злівае”, каб украінская армія іх тут “перамалола”…

Аляксандр Алімаў: У нас таксама была такая думка. Але магу сказаць, што кіраўніцтва ў іх, на ўзроўні рот ды батальёнаў, вартае. Прынамсі мяркуючы з таго, што мы чулі з іх радыёперамоў, гэта даволі сур’ёзныя людзі. А вось выканаўцы ў іх... Я нават скажу так: некалі я сам служыў на “Градах”, і тое, як мы стралялі на палігонах, і як стралялі па нас расіяне — тут нават узровень непараўнальны. Мы маглі з “Града” ў дрэва патрапіць адным снарадам, а яны залпам па нас дзяўблі амаль 20 дзён, і мы практычна без стратаў адтуль выйшлі.

Еўрарадыё: Цяпер вядуцца вялікія спрэчкі наконт таго, ці можна дазваляць добраахвотнікам з-за мяжы ваяваць за Украіну. Як вы ставіцеся да тых жа беларусаў, якія хочуць прыехаць да вас ваяваць?

Аляксандр Алімаў: Я не супраць. Я ведаю, што гэтыя людзі едуць сюды добраахвотна, не за грошы. Яшчэ калі я быў у “Нацыянальным альянсе”, у нас такія лагеры праводзіліся, у якія заўжды прыязджала шмат беларусаў. Выдатныя людзі. Вось беларусаў я заўсёды адчуваў як братэрскі народ. З імі было і адносіны мець прыемна, і ўвогуле вельмі прыемныя людзі. Таму гэта іх выбар. Іншая рэч, што на вайне рознае бывае, і не дай Бог, яны трапяць у палон. Што гэта будзе для расійскай прапаганды, які падарунак, вы самі разумееце: найміты, фашысты, карнікі і гэтак далей.

Еўрарадыё: А вам не даводзілася цяпер сустракацца з беларусамі?

Аляксандр Алімаў: На жаль, не. У нас іх няма, а з батальёнамі добраахвотнікаў, дзе беларусы, як я ведаю, ёсць, мы не перасякаліся.

Фота: Змітра Лукашука і з архіва Аляксандра Алімава