Адкуль у падлетках бярэцца нянавісць да бацькоў — каментарый псіхатэрапеўта

26/11/2018 - 10:46

Фота: pixabay.com

У трагедыі ў сям'і Цімашковых, дзе 14-гадовы сын напаў на бацьку з нажом, па-ранейшаму няма яснасці. Следчы камітэт абмежаваўся скупым прэс-рэлізам, у якім распавёў, што падлетак не знаходзіўся ў стане афекту, а канфлікт паміж ім і бацькам доўжыўся некалькі гадоў. Еўрарадыё папрасіла псіхатэрапеўта Алену Гурыну распавесці, чаму дзеці нападаюць на бацькоў, як не дапусціць гэтага і што здараецца з дзіцём, калі агрэсію падзець няма куды.

Откуда в подростках берётся ненависть к родителям — комментарий психотерапевта

Чаму падлетак хацеў забіць бацьку?

Тут пакуль што можна толькі фантазіраваць. У першую чаргу, гэтаму падлетку відавочна паказаная псіхалагічная дапамога, кансультаванне, дыягностыка. Што ім кіруе? Трэба разбірацца з самім дзіцём. Тут, хутчэй, можна казаць пра напал нейкіх перажыванняў, якія трансфармаваліся ў нянавісць і агрэсію.

Як з падлетка "выходзіць" нянавісць

Калі падлетак не можа задаволіць патрэбнасць у прыняцці, увазе, цяпле і падтрымцы, гэта выклікае ў яго пачуцці адзіноты, крыўды і злосці. Пры хранічнай сітуацыі адрынутасці яны перарастаюць у пастаяннае напружанне.

Гэты эмацыйны зарад у любым выпадку куды-небудзь будзе накіраваны. Калі яго немагчыма накіраваць на суб'ект, які выклікае перажыванні, ён можа знайсці выражэнне ў асацыяльных дзеяннях: агрэсіі ў школе, бойках на вуліцах, грубасці і жорсткасці ў дачыненні да людзей і жывёл.

Больш сацыяльна прымальны варыянт — "барацьба за справядлівасць". Малады чалавек становіцца вельмі адчувальным да любых праяў несправядлівасці і імкнецца адваяваць яе не толькі для сябе, але і для навакольных. Як быццам несвядома імкнецца аднавіць справядлівасць і абараніць сябе ў мінулым.

Алкаголь і наркотыкі

Досыць традыцыйны спосаб зняць напружанне — гэта алкаголь і наркотыкі. Па маім вопыце працы з залежнымі людзьмі, часта цікавасць да псіхаактыўных рэчываў нараджаецца ў тым ліку з-за вялікага напружання ў сям'і падлетка. Ён проста не ведае, як з ім справіцца інакш.

Псіхаактывы хутка супакойваюць, здымаюць напружанне, таму ў сітуацыях вялікага напалу пачуццяў і немагчымасці, няўмення спраўляцца з імі здаровым спосабам чалавек пачынае спраўляцца праз ўжыванне — наркатычнае або алкагольнае.

Псіхасаматыка і жаданне пашкодзіць сябе

Яшчэ адзін варыянт рэакцыі — калі эмацыйнае напружанне абарочваецца ўнутр сябе, на самога падлетка. Гэта можа трансфармавацца ў самапашкоджанне (парэзы свайго цела) або парушэнне харчовых паводзінаў (анарэксія/булімія), ці гульнявую залежнасць як спосаб зняць напружанне і сысці ў іншую гульнявую рэальнасць.

Таксама магчымае развіццё псіхасаматычных захворванняў: на вельмі высокае эмацыйнае напружанне можа адрэагаваць цела. Псіхасаматозы — гэта ўсё што заўгодна: і ціск, і мігрэні, і сардэчныя хваробы. Звычайна нерэалізаванае напружанне імкнецца да канчатковай рэалізацыі, паслаблення.

Як пазбегнуць падлеткавай агрэсіі

Калі мы гаворым пра сямейную сітуацыю, то вялікая адказнасць знаходзіцца на бацьках. Прамы абавязак дарослага — клапаціцца як пра фізічны стан свайго дзіцяці, так і пра эмацыйны. Часта бацькі не вельмі разумеюць, як яму самім быць у складаных, крытычных сітуацыях, таму патрэбная псіхалагічная адукацыя для бацькоў, каб яны ведалі, як ім быць у складаных сітуацыях. Калі нешта адбываецца, і дзіця знаходзіцца ў цяжкай сітуацыі, то тады аднаму з бацькоў самому трэба ісці і звяртацца па дапамогу кудысьці.

Паколькі дзеці часта аддадзеныя самі сабе, можа быць шмат сораму, віны, з-за якіх ім сорамна звяртацца па дапамогу. Але дзіця само не можа справіцца. Калі да бацькоў не можа пайсці, яно павінна звярнуцца, напрыклад, да іншага сваяка, настаўніка — гэта значыць, шукаць дапамогі з боку, не застаючыся ў адзіноце ў сваёй сям'і.

Рэакцыя на трагедыю ў сям'і Цімашковых

Першае пачуццё, якое ўзнікае пасля гэтай гісторыі, — гэта страх, трывога за хлопчыка-падлетка. Наступнае — гэта спачуванне і суперажыванне ўсім членам сям'і. Каб інтэрпрэтаваць сітуацыю, трэба размаўляць непасрэдна з удзельнікамі гісторыі. Але складана сабе ўявіць, што гэтая рэакцыя ўзнікла раптам, нечакана, з ніадкуль. Я магу сказаць, што звычайна такія рэакцыі агрэсіі падлеткаў ўзнікаюць на фоне працяглых дысфункцыйных адносін у сям'і. Першапачаткова прысутнічае некаторае напружанне, якое потым рэалізуецца ў агрэсіўных дзеяннях.

Гэтае напружанне звычайна звязанае з адсутнасцю задавальнення патрэб падлеткаў у прыняцці, суперажыванні, увазе, клопаце. Магчыма, гэта звязана з нейкімі агрэсіўнымі паводзінамі з боку дарослых. Падобныя сітуацыі здараюцца, калі падлетак працяглы час адчувае сябе ў небяспецы альбо ў сітуацыі пакінутасці.