Беражкоў: У турме кулакамі бараніў беларускамоўнага хлопца ад крымінальніка
Даведка Еўрарадыё: Уладзімір Беражкоў — журналіст, былы галоўны рэдактар газеты “Прессбол”, экс-намеснік старшыні Беларускай федэрацыі хакея. З 2015 года — галоўны менеджар і выконваючы абавязкі генеральнага дырэктара ХК “Дынама Мінск”. 13 жніўня 2015 года арыштаваны па абвінавачванні ў злоўжыванні службовым становішчам і крадзяжы. На свабоду выйшаў 6 красавіка 2016 года. з 1 чэрвеня — дырэктар Дэпартамента па маркетынгу і камунікацыях Беларускай федэрацыі футбола.
На сустрэчу Уладзімір Беражкоў запрашае да сябе ў кабінет на трэцім паверсе “Дома футбола”. Размову пачынае словамі: “Толькі давайце мы пра крымінальную справу гаварыць не будзем”. Праўда, між волі размова практычна толькі вакол гэтага і круціцца…
“За кратамі шмат людзей, якія сядзяць і пакутуюць без віны. На жаль, гэта так”
Еўрарадыё: Вы самі не хочаце размаўляць пра справу ці ў вас падпіска аб неразгалошванні?
Уладзімір Беражкоў: І адно, і другое, і шмат яшчэ якіх прычын. Я лічу, што мінулае разбурае, а тым больш — негатыўнае мінулае. Калі ўвесь час вяртацца да таго, што было, то чалавек згарае, траціць свае высілкі, сваю энергетыку, якой нам і так адмераны абмежаваны аб’ём. Вось, здарыўся ў маім жыцці такі турэмны досвед, і я яго ўспрыняў з удзячнасцю лёсу. Бо турма мяне хоць і не зрабіла іншым чалавекам, асоба і каштоўнасці засталіся, але змянілася стаўленне шмат да якіх рэчаў, якім раней я не надаваў вялікага значэння. І не так цаніў, як трэба было. Найперш, гэта сямейныя каштоўнасці, сябры, добрыя адносіны, добразычлівасць да людзей. Мне падавалася, што я добры чалавек, але ў турме апынулася, што дабрыні ўва мне недастаткова: трэба да людзей ставіцца больш добразычліва. Я ўбачыў шмат гора, пакут і што шмат каму больш дрэнна, чым табе. Шмат людзей, якія сядзяць і пакутуюць без віны. На жаль, гэта так. Я не выношу прысуд, але калі ты знаходзішся ў камеры з кімсьці працяглы час, то ведаеш пра яго лепш, за некага іншага. Бо ён заўжды навідавоку, не можа схавацца ад цябе ні на адно імгненне і ты даёш ацэнку яго паводзінам, характару, настрою. Шмат у якіх выпадках мне было шкада людзей, таму што можна было вырашыць сітуацыі інакш: больш гуманна і разумна, па-чалавечы. Такія вось высновы…
Да ўсяго, любая інфармацыя, якая сыходзіць ад мяне публічна, можа быць успрынятая, як разгалошванне таямніцы следства — справа не закрытая і магчымы нейкі яе працяг. Але галоўнае: не хачу капацца ў мінулым, а хачу глядзець у будучае. Сёння ў мяне шмат спраў, ідэй і людзей, якія ў мяне паверылі. Любое вяртанне ў мінулае — гэта капанне ў сабе, ноткі помсты, ноткі вайны. А вайна разбурае. Калі будзе рабіць так, як сказаў Канфуцый: “Сядзі спакойна на беразе ракі, і міма праплыве труп твайго ворага”, то хай будзе так. Але сёння я нават не назваў бы некага сваім ворагам — не хачу нават ужываць слоў гэтых. У мяне няма ні на каго крыўды і нават злосці — я ўсім дараваў. Я вінаваты сам у тым, што здарылася, і нікога больш у гэтым не вінавачу.
У хакейным клубе КХЛ прыбіральшчыца можа атрымліваць больш, чым генеральны дырэктар, на якім ляжыць каласальная адказнасць
Еўрарадыё: Ці азначае ваша прашэнне на імя кіраўніка краіны, што вы прызналі сваю віну?
Уладзімір Беражкоў: Сказаць так — прасцей за ўсё. І схематычна, магчыма, гэта так і выглядае. Але маё хадайніцтва ў Адміністрацыю прэзідэнта аб вызваленні ад крымінальнай адказнасці нельга назваць прашэннем. У тым хадайніцтве дакладна выкладзеная мая пазіцыя адносна ўсяго, што са мной здарылася. Там няма такога, што я прызнаю сваю віну, і кропка. Там сцісла, але дастаткова падрабязна апісаная тая сітуацыя, што змяшчаецца ў шматлікіх тамах крымінальнай справы. Там ёсць фраза пра тое, што няведанне законаў не вызваляе ад адказнасці. Я дапускаю, што да некаторых рэчаў, якія сёння трактуе следства, як парушэнне закона, я ставіўся занадта легкадумна. І калі ўся праваахоўная сістэма прыходзіць да адназначнай высновы, што я парушаў закон — я гатовы з гэтым пагадзіцца. Прызнаю сваю віну і шчыра раскайваюся. Але я там жа напісаў, што ў мяне не было злых намераў і мэты скрасці грошы. Я спрабаваў працаваць эфектыўна ва ўмовах, некамфорных з пункту гледжання заканадаўства.
Еўрарадыё: Да прыкладу?
Уладзімір Беражкоў: Ёсць шэраг момантаў, якія, на жаль, да гэтага часу не вырашаныя ў спартовых клубах. Да прыкладу, нізкі заробак генеральнага дырэктара ў параўнанні з персаналам, які ён набірае.
Паводле заканадаўства, у хакейным клубе КХЛ прыбіральшчыца можа атрымліваць больш, чым генеральны дырэктар, на якім ляжыць каласальная адказнасць. І тое, што генеральны дырэктар клуба да гэтага часу знаходзіцца за кратамі — таму пацвярджэнне. Прыбіральшчыцу ніхто не пасадзіць, а дырэктара — могуць. І ён сядзіць.
Я не апраўдваю яго дзеянняў, а кажу толькі з таго пункту гледжання, што чалавек, які можа патрапіць у турму, павінен мець больш высокі статус, чым статус у прыбіральшчыцы. А яшчэ такі момант, што клуб можа набываць медыкаменты ў фармаце велааптэчкі: ёд, бінт, перакіс вадароду, і ўсё. На большае патрэбныя спецыяльныя ліцэнзіі, дазволы, цэлая купа бюракратычных рашэнняў, каб набываць элементарныя аднаўленчыя сродкі. Ні для каго не сакрэт, што шмат якія рэчы ў клубах вырашаюцца праз кэш. Я лічыў, што была створаная не ідэальная, але, прынамсі, не зладзейская схема, якая спрыяла вынікам клуба, развіццю і аднаўленню справядлівасці ў гэтай сітуацыі… Але я прызнаў тое, што я памыляўся і цяпер я гэтую сітуацыю не дапушчу ні ў якім выпадку.
Было шмат інфармацыі, вядомай мне аднаму, і гэтая інфармацыя проста разрывала мозг на часткі
Еўрарадыё: Ініцыятыва ў нас па-ранейшаму караецца?
Уладзімір Беражкоў: Не я сказаў, але: “Сёння ў кожнага кіраўніка прадпрыемства галоўная кніга — Крымінальны кодэкс”. Мне падаецца, надзвычайная жорсткасць пакарання і падыходаў у сучасных эканамічных умовах не вельмі добра ўплывае на інвестыцыйны клімат, бізнес-клімат, на ініцыятыву ўвогуле. Так, нельга парушаць закон. Але калі закон недасканалы, то да яго парушальнікаў можна падыходзіць не так жорстка, як падыходзяць сёння. Бо сёння ў большасці кіраўнікоў падыход: “Як бы нічога не рабіць”. Маўляў, лепш я буду ціха сядзець, нічога не буду рабіць і мне за тое нічога не будзе. У горшым выпадку выпруць па заканчэнні кантракта. А калі я буду праяўляць ініцыятыву, пераадольваць бар’еры, то гэта можа скончыцца Валадаркай. І калі браць сістэму мераў і вагаў, то сям’я — гэта галоўнае. А як бачым тут, у нас не цырымоняцца: ёсць дзеці ці няма — усё адно гэта не з’яўляецца фактарам, які змякчае віну. Сям’я — галоўнае, і чалавек перастрахоўваецца: “Лепш я нічога рабіць не буду”. Так большасць кіраўнікоў і сядзіць: альбо сядзіць і нічога не робіць, альбо — там сядзіць.
Еўрарадыё: “Адчуў, што дабрыні ўва мне не дастаткова”… Пасля турмы вы сталі дабрэйшым? А здраду прабачыць можаце?
Уладзімір Беражкоў: Ува мне стала больш талерантнасці, стаў больш паважліва ставіцца да чужых звычак і з большым спачуваннем да чужых недахопаў. Я проста стаў людзям спачуваць. Зразумеў, што часам адмоўныя рысы характару чалавека — рэч набытая. А калі нават і ўроджаная, то ён у гэтым не вінаваты. І трэба больш прабачаць і больш старацца ўздзейнічаць. Калі ты проста пачынаеш з чалавекам вайну, стараешся яго зламаць, перамагчы, як я гэта рабіў, зусім не задумваючыся раней, то ты, можа, і атрымліваеш лакальную перамогу, пацешыш сваё самалюбства, але чалавека не пераробіш — ён застаецца тым, кім і быў. Ён толькі злейшым становіцца, у ім гарыць крыўда. Яго эмоцыі яго даядаюць і ён ператвараецца ў попел. Гэта разуменне прыйшло да мяне ад таго, што я бачыў там побач з сабой вельмі шмат гора. І ад таго, што ў мяне было дастаткова часу на тое, каб прачытаць тыя кнігі, якія не паспеў прачытаць раней. Хоць і павінен быў іх прачытаць. Ці па-новаму зразумеў перачытанага там Дастаеўскага. У любым выпадку, я магу сказаць: калі раней я дзяліў жыццё на да 50 гадоў і пасля, то цяпер дзялю на да Валадаркі і пасля яе. Цяпер я іншы чалавек: можа, я і не стаў дабрэйшым, але цяпер ува мне менш злосці дакладна.
Еўрарадыё: Першая думка падчас арышту: “За што?” ці “Гэтага трэба было чакаць”?
Уладзімір Беражкоў: Я такога абсалютна не чакаў. Я ведаў, што ў мяне ёсць праблема, якая, магчыма, увойдзе ў супярэчнасць з Крымінальным кодэксам, але мне падавалася, што гэта “сакрэт палішынеля”, што гэтая сітуацыя… лаяльная з пункту гледжання кіраўніцтва. І яна была да таго часу ліквідаваная. І тады, у першы дзень, я закіпеў. Не хачу ўнікаць у падрабязнасці, але ў мяне выбудаваўся цэлы канспіралагічны ланцужок, чаму гэта адбылося. Было шмат інфармацыі, якая была вядомая мне аднаму, і гэтая інфармацыя проста разрывала мне мозг на часткі. У першы дзень, 13 жніўня, я сядзеў у Следчым камітэце, і ў маёй галаве круціліся суцэльныя трылеры. Я спрабаваў супрацьдзейнічаць, прадбачыць матыў, чаму гэта адбываецца. Але ў выніку, калі я заблытаўся, занадта шмат інфармацыі было і фармальных прычын для майго затрымання, то проста сам сабе ноччу, у “стакане” Партызанскага РУУС, сказаў: “Ну, і дзякуй Богу! Калі так, то я адпачну”. Бо праца ў апошнія месяцы была вельмі цяжкай, было шмат праблем і задач, якія я быў вымушаны вырашаць, як генеральны менеджар каманды — агенты, хакеісты, начальства, заробкі, зборы... А я ж тады і абавязкі генеральнага дырэктара выконваў, бо Суботкіна ўжо арыштавалі. З-за недахопу часу я не мог надаваць адпаведную увагу галоўнай камандзе, і там пачалі ўзнікаць розныя праблемы і канфлікты. Гэта ўсё мяне так прыгнятала, што калі я апынуўся за кратамі, я ўздыхнуў з палёгкай і падумаў: цяпер у мяне ёсць усе маральныя падставы напляваць. Калі вы са мной так паступілі, то і мне пляваць: хай яно само сабой гарыць. Так я змог сябе ўгаварыць на тое, каб быць у згодзе з сабой.
У турме асоба чалавека пад выпрабаваннямі вагаецца — там ветры вельмі моцныя!
Еўрарадыё: На першым пасля вызвалення фота вы вельмі худы і змучаны…
Уладзімір Беражкоў: Я б не назваў сябе хворым… Я выйшаў такі, але я проста не звяртаў на сябе ўвагі: у турме ты ў люстэрка практычна не глядзішся. Там ты проста стараешся заставацца чалавекам. Гэты выхад для мяне быў нечаканы, я да яго не рыхтаваўся. Гэта стала для мяне сюрпрызам.
Еўрарадыё: Там рэальная пагроза не застацца чалавекам?
Уладзімір Беражкоў: Натуральна! Любая экстрэмальная сітуацыя — выпрабаванне асобы. Устойлівасць асобы пастаянна падвяргаецца сумневу, а чалавек цягам усяго жыцця падвяргаецца выпрабаванням, не важна, сядзіш ты ў турме ці на волі трапляеш у канфліктную сітуацыю, ці здарылася ў тваіх блізкіх бяда, а ты не прыйшоў на дапамогу. Альбо здзейсніў нешта, што супярэчыць каштоўнасцям, якія ты паважаеш. Гэта называецца “завагалася асоба”. А ў турме як асоба вагаецца — там ветры вельмі моцныя! Абстаноўка спрыяе таму, каб ты паддаваўся нейкім негатыўным момантам. Бо ты там не адзін, і побач з табой не ўсе праведнікі, не ўсе людзі добрыя. Злодзеяў і зла — не мерана. Ці можаш ты змагацца? І фізічна таксама. Але галоўнае — маральна. Маральна там вельмі цяжка проста захоўваць сваю ментальнасць, сваё права жыць так, як ты прывык, у адпаведнасці са сваімі каштоўнасцямі.
Напрыклад, са мной у камеры сядзеў чалавек, які з нянавісцю ставіўся да беларускай мовы. Гэта быў кончаны злодзей. І калі ў камеры патрапіў чалавек, які размаўляў па-беларуску, ён пачаў з яго здзекавацца. Я зразумеў, што мушу ўмяшацца ў сітуацыю — бараніць не толькі сябе, але і сябра з суседняй “шконкі”. Мне давялося пайсці на канфлікт, дайшло да бойкі.
І гэта толькі адзін са шматлікіх эпізодаў. Я не кажу, што там даводзілася штодня біцца на кулаках, але маральна біцца даводзілася пастаянна за свой суверэнітэт.
Крумкачы — чэрці яшчэ тыя!
Еўрарадыё: Чаму пасля турмы вырашылі зноў вярнуцца ў крэсла спартовага чыноўніка?
Уладзімір Беражкоў: Цяпер у мяне ёсць вопыт, і былых памылак я не паўтару. Я працую ў Федэрацыі футбола чацвёрты дзень, а мне галавы няма калі ўзняць — столькі перада мной праблем і задач, якія я ведаю, як вырашаць. І мне гэта цікава. Больш за ўсё не люблю быць не на сваім месцы, у ролі нейкага шарлатана, якому б толькі час свой на чынавенскім крэсле адбываць. Калі Сяргей Румас (старшыня Федэрацыі футбола, — Еўрарадыё) абмаляваў мне мае задачы і я іх прыкінуў на сябе, то зразумеў, што пры наяўнасці аўтаноміі, а аўтаномію мне далі, у мяне можа атрымацца шмат цікавага. У мяне ўжо быў шэраг сустрэч з нефармальнымі і фармальнымі аб’яднаннямі, ужо прыходзілі сюды хлопцы з “Крумкачоў”. Мы з імі шмат размаўляем і перапісваемся, я да іх ужо і на матч у мінулую суботу схадзіў.
Еўрарадыё: І што вы пра іх скажаце, якія ўражанні?
Уладзімір Беражкоў: Чэрці яшчэ тыя! Мы ў 90-я гады ў “Прэсболе” былі такімі ж — энтузіязму хваля. Жаданне змяніць свет — гэта так важна, так рэдка сёння. І Федэрацыя футбола, нягледзячы на ўсю яе бюракратыю, да “Крумкачоў” няроўна дыхае — яна ім дапамагае так, як не дапамагала б ні адна структура на іх месцы. І гэта вельмі добра. Хаця б таму, што “Крумкачы” на сваім прыкладзе ўсім паказваюць, як рабіць футбол без грошай. Калі гэтую ініцыятыву не падтрымаць, не даць магчымасці росту, то хутка ўсё згасне. “Крумкачы” цяпер у трэндзе, і гэта добра. Магчыма, у іншых каманд да іх ёсць нейкая рэўнасць, і гэта добра. Будзе стымул і іншым для развіцця.
Еўрарадыё: Нібыта, укладаецца дзяржава ў развіццё тых жа хакея і футбола, а выніку вялікага міжнароднага няма. У чым прычына, што зрабіць, каб вынік з’явіўся?
Уладзімір Беражкоў: Не толькі наша дзяржава ўкладаецца ў развіццё нацыянальнага хакея ці футбола — і іншыя гэта робяць. Але ёсць розныя эканомікі і розныя бізнес-мадэлі. І больш моцныя эканомікі, як і больш паспяховыя бізнес-мадэлі развіваюць футбол ці хакей лепш за нас. Футбол вырастае з дзіцячых штаноў: як дзяцей вучаць, якія навыкі закладаюць з самага маленства. Галоўная задача — расціць дзяцей для спорту. А дзеці не вырастуць на асфальце ці на дрэнным лёдзе, пры дрэннай форме і нізкіх заробках трэнераў.
Еўрарадыё: Вы цяпер добра ведаеце, якія законы і як трэба змяняць, каб яны не перашкаджалі дзейнасці спартовых клубаў, іх кіраўнікоў — можа, дэпутатам у парламент?
Уладзімір Беражкоў: Той жа Вадзім Дзевятоўскі, на мой погляд, на сваім месцы і ў парламенце, і на пасадзе старшыні Федэрацыі лёгкай атлетыкі. Але я так бы не змог. Не праз палітыку нешта спрабаваць зрабіць. Я бачу ў сабе магчымасці і здольнасці кіраўніка. Як мне падаецца, я магу кіраваць людзьмі, магу выпрацаваць нейкія ідэі, накірункі, быць крэатарам.
Фота і відэа Змітра Лукашука
