Кепска, але бывала і горш: беларусы лепш ацэньваюць сваё эканамічнае становішча

14/12/2022 - 08:40

На ежы эканомяць 38% апытаных / Getty Images/Bloomberg/Andrey Rudakov

На ежы эканомяць 38% апытаных / Getty Images/Bloomberg/Andrey Rudakov

Эканамічныя адчуванні беларусаў негатыўныя, але лепш, чым у красавіку 2022 года. Падзенне даходаў стала некрытычнае, напрыклад, людзі радзей адкладаюць абавязковыя плацяжы па крэдытах або за камуналку. Пры гэтым многія адчуваюць падзенне даходаў і ўсё яшчэ вымушаныя эканоміць на ежы.

Такія вынікі чарговай хвалі анлайн-апытання BEROC сярод гарадскіх жыхароў ад 18 да 65 гадоў. Выбарка рэпрэзентатыўная па полу, рэгіёне і ўзросце. Колькасць рэспандэнтаў — 992 чалавекі.

“Падзенне даходаў стабілізавалася”

Сярод апытаных 43% скардзяцца на падзенне даходаў у апошні месяц. BEROC удакладняе, ці адбывалася зніжэнне прыбыткаў праз змену курсаў валют і цэн. Калі адкінуць гэтыя фактары, то са скарачэннем даходаў сутыкаюцца 29% апытаных. Асноўнай прычынай яны называюць памяншэнне попыту.

— Мабыць, іх даходы прывязаныя да колькасці выпрацоўкі, заказаў і гэтак далей, — кажа акадэмічны дырэктар BEROC Кацярына Барнукова. — У асноўным гэтыя скарачэнні адбываюцца ў прыватным сектары. Гэта ў першую чаргу фінансы, будаўніцтва і, як ні дзіўна, сельская гаспадарка. Па макрастатыстыцы ў сельскай гаспадарцы ў нас усё добра, чаго не скажаш пра будаўніцтва.

Пры гэтым вынікі лістападаўскага апытання не самыя кепскія. У красавіку 2022 года пра зніжэнне даходаў казалі 52% апытаных.

— Падзенне даходаў стабілізавалася ў нейкім сэнсе.

Ёсць пазітыўныя змены і ў тым, як людзі спраўляюцца са скарачэннем даходаў. Адсотак тых, хто пратэрміноўвае абавязковыя плацяжы, зніжаецца. У канцы лістапада такіх людзей было 6% ад тых, хто сутыкнуўся са скарачэннем даходаў (у красавіку — 10%).

Аднак застаецца высокім адсотак тых, хто эканоміць на ежы — 38% супраць 41% у красавіку. Кацярына Барнукова тлумачыць гэта тым, што сутыкаюцца з такой праблемай тыя хатнія гаспадаркі, у якіх ежа — асноўны артыкул расходаў.

— Гэта не дзівіць, калі улічваць рост коштаў на прадукты, які мы пастаянна назіраем за выключэннем жніўня.

У астатнім людзі рэагуюць цалкам звычайна — эканомяць на вольным часе, выбіраюць вопратку больш танную і адкладаюць дарагія пакупкі.

Звальненняў стала больш

Стала крыху больш тых, хто паведаміў пра звальненне з працы ў апошнія тыдні. У лістападаўскім апытанні такіх аказалася 4,6%. У красавіку — 4,2%, у жніўні — 3,4%.

— Гэта не самы высокі паказальнік з таго, што мы бачылі, пакуль вялі назіранні з красавіка 2020 года. Але гэта дастаткова высокі паказальнік для 2022 года. Магчыма, гэта пачатак трэнду на тое, што нарэшце рэцэсія пачынае адбівацца на рынку працы. Можа быць, гэта часовая з'ява, звязаная з ростам цэн і закрыццём часткі бізнесаў з-за гэтай новай пастановы [па рэгуляванні цэн. - Еўрарадыё].

У будучыню глядзяць менш песімістычна

Людзі сталі пазітыўней ацэньваць свае перспектывы на наступны год. Пры гэтым негатыў ўсё яшчэ дамінуе. У лістападзе пра чаканне паляпшэння эканамічнага становішча казалі 21% (у красавіку — 15%). Пагаршэнняў чакалі 30% (у красавіку — 40%). Яшчэ 31% заявілі, што нічога не зменіцца (у красавіку — 25%). Астатнія не здолелі даць адказ.

Плохо, но бывало и хуже: белорусы лучше оценивают своё экономическое положение

Як беларусы ацэньваюць эканамічную сітуацыю ў краіне і ў сям'і / BEROC

Традыцыйна найбольш аптымістычнай з'яўляецца моладзь, работнікі сельскай гаспадаркі і чамусьці жыхары Магілёўскай вобласці. Песімістычна глядзяць на становішча спраў айцішнікі і фінансісты і жыхары Мінска, кажа Кацярына Барнукова.

Што тычыцца спачатку замарозкі, а потым ўзмоцненага кантролю за цэнамі, то больш 63,1% рэспандэнтаў лічаць такое рашэнне правільным. Асабліва падтрымліваюць яго людзі з нізкімі даходамі або фіксаванымі даходамі, якія залежаць ад дзяржавы. Напрыклад, пенсіянеры, дэкрэтніцы. Таксама часцей за такое рашэнне людзі з нізкім узроўнем адукацыі і аўдыторыя дзяржСМІ.

— Калі мы паглядзім на аўдыторыю незалежных СМІ, там падтрымка будзе значна ніжэйшай — усяго толькі 40 адсоткаў. Сярод аўдыторыі дзяржСМІ падтрымка будзе ўжо 74 адсоткі, гэта значыць значна вышэй.

Стаўленне беларусаў да рэгулявання цэн / BEROC

Пры гэтым людзі сталі заўважаць негатыўныя эфекты ад кантролю цэн. Амаль палова апытаных заўважыла, што тавараў стала менш. 23% сказалі, што невялікія кампаніі зачыняюцца праз кантроль цэн. Прыкладна 36,2% заявілі, што цэны на тавары і паслугі працягваюць расці. І 32,3% гаварылі пра спыненне росту цэн на тавары і паслугі.

Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.

Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.