Выбары ў Германіі: сэлфі з кабінак для галасавання забароненыя

Непрыемна не сумныя выбары

Немцы любяць лічбы. Менавіта таму ўсе журналісты і рэдактары, расказваючы мне пра сваю працу на выбарах 2017 года ў Бундестаг і тэмы, якія яны найперш распрацоўвалі, былі на дзіва аднастайнымі: дадзеныя сацыялагічных апытанняў, аналіз гэтых даддзеных, абмеркаванне дадзеных і аналізу з экспертамі, прагнозы экспертаў — колькі якая партыя атрымае мандатаў.

— Сумна вам, відаць, працаваць падчас выбачай кампаніі? — спачуваю рэдактару радыёстанцыі RBB Ёргу Альбінскі.

— Мы б хацелі, каб было сумна, мы не любім розных скандалаў, але, на жаль, гэтым разам нам аж занадта нясумна працаваць, — адказвае рэдактар.

Для пачатку, чаканай нечаканасцю стаў рост папулярнасці ультраправай партыі “Альтэрнатыва для Германіі”. Калі на выбарах у 2013 годзе партыя не здолела пераадолець 5% бар’ер, то ўжо праз два гады мела рэйтынгі амаль 18%. Акурат у разгар міграцыйнага крызісу ў Еўропе, выступаючы найперш супраць міграцыйнай палітыкі ЕС. Праўда, з часам рэйтынгі апусціліся да 7%, але тыдзень таму апытанні далі партыі ўжо 12%.

Партыя апроч тэмы міграцыі актыўна піярыцца на тэмах традыцыйных сямейных каштоўнасцяў, чысціні нацыі, антыглабалізму і гэтак далей. Узначальваюць партыйны спіс АДГ (Alternative für Deutschland) два кандыдаты — Аляксандзер Гаўланд (Alexander Gauland), Аліс Вайдэль (Alice Weidel). І начакана высветлілася, што эфектная бландынка Аліс — лесбіянка, якая жыве з партнёршай-азіяткай і выхоўвае яе дзіця.

У адказ на крытыку і заўвагі пра несупадзенне партыйнай праграмы і яе асабістага жыцця, фраў Вайдэль кажа: “Так, я выступаю за традыцыйныя сямейныя каштоўнасці. Сама іх не прытрымліваюся, але не бярыце з мяне прыклад”. (Нікога не нагадвае?)

Другі скандал звязаны з сябрам партыі дзеючага канцлера Ангелы Меркель ХДС (Christlich Demokratische Union Deutschlands). Днямі стала вядома, што кандыдат у дэпутаты ад гэтай партыі Карын Штрэнц (Karin Strenz) атрымала ад уладаў Азербайджана, па звестках розных СМІ, ад 7500 да 15 тысяч еўра “палітычнага хабару”.

Як, за каго і навошта галасуюць на выбарах у Бундэсатаг

Да выбараў немцы ставяцца вельмі адказна. Доказам гэтай адказнасці з’яўляецца яўка. У 2013 годзе на парламенцкіх выбарах у Германіі прагаласавала 71,5% выбаршчыкаў, у 2009 годзе — крыху больш за 70%, а ў 2005 — 77,7% ад 61,5 мільёнаў выбаршчыкаў.

— І ўсе гэтыя людзі ідуць свядома ці ёсць такія, каму палітыка абыякавая і ён проста ідзе выканаць свой грамадскі абавязак? — цікаўлюся ў доктара Ульрыкі Бутмалою.

— Хто палітыкай не цікавіцца, то проста на выбары не ходзіць, — адказвае яна. — Але ў нас ёй цікавяцца практычна ўсе. Нават калі я ведаю, што мая партыя не мае ніякіх шансаў, я ўсё адно пайду і адддам ёй свой голас.

Палітыку ў Германіі робяць партыі. Але нюанс нямецкіх выбараў у тым, што ў кожнага выбаршчыка два галасы. А ў бюлетэні для галасавання — два слупкі. Адным голасам у перым слупку выбаршчык галасуе за канкрэтнага кандыдата, які ідзе па іх акрузе, а другім галасуе за партыю. Партыйная прыналежнасць кандыдата, зя кога вы прагаласавалі, можа не супадаць з партыяй, якой аддалі свой голас. “Партыйнае” галасаванне будзе ўлічанае пазней, калі будзе фармавацца дэпутацкі склад Бундэстага. Як? Дэпутатамі становяцца ўсе 299 кандыдатаў, якія перамаглі ў сваіх акругах. А яшчэ 299 месцаў у парламенце партыі дзеляць паміж сабой у залежнасці ад набраных галасоў у другім слупку бюлетэняў і колькасці сябраў сваіх партый, якія перамаглі ў сваіх акругах. Схема такая хітрая, што ў выніку сення ў Бундестагу… 631 дэпутат. Эксперты упэўненыя, што і пасля гэтых выбараў іх будзе больш, чым 598.

Але ж гэта павялічвае расходу бюджэту, няўжо немцаў такая сітуацыя задавальняе? — пытаю ў Герда Дыленброка, былога кіраўніка Сталічнай студыі канала АРД, які шмат гадоў працаваў “парламенцкім аглядальнікам”.

— Вядома, не! Але гэта задавальняе партыі, бо дае ім больш мандатаў, больш кіруючых пасадаў, больш уплыву. Тыя партыі, за якія мы самі галасуем, таму і пагаджаемся.

Немцы бясконца вераць у сумленнасць сваіх выбараў. Пытанне пра давер сябрам выбарчых камісій і дакладнасці ў падліку галасоў выклікае ў нямецкіх суразмоўцаў шчырае здзіўленне. Як і пытанне пра празрыстыя скрыні для галасавання.

Галоўнае, каб там была шчыліна, куды можна прасунуць складзены ўдвая бюлетэнь, — смяецца Герд Дыленброк.

У выбарах бяруць удзел 42 партыі. Рэальна прэтэндуюць на значную колькасць месцаў у парламенце па меркаванні экспертаў і паводле апытанняў сацыёлагаў, толькі 6: альянс ХДС/ХСС (Christlich Demokratische Union Deutschlands / Christlich-Soziale Union in Bayern), які ўзначальвае Ангела Меркель. Ён і цяпер у лідарах — звыш 30% апытаных гатовыя аддаць альянсу свае галасы. Сацыял-дэмакратычная партыя Германіі (Sozialdemokratische Partei Deutschlands), якую ўзначальвае Марцін Шульц (Martin Schulz) з 20% падтрымкі. Альтэрнатыва для Германіі (Alternative für Deutschland) — з 12%. Далей ідуць Партыя левых (Die Linke), Зялёныя (Bündnis 90/Die Grünen) і Свабодная дэмакратычная партыя (Freie Demokratische Partei).

Адметнасці выбарчай кампаніі

Нямецкія выбары дарагія і, нягледзячы на асобныя скандальныя гісторыі, спакойныя. Выбарчых плакатаў і кандыдатаў, і партый у горадзе безліч. Часцяком побач вісяць выявы двух галоўных канкурэнтаў на пасаду канцлера — Ангелы Меркель і Марціна Шульца.

Грошы на выбарчую кампанію у партыйны фонд можа пералічыць любы жадаючы. Да прыкладу, у партыі Марціна Шульца выбарчы бюджэт перавышае 20 мільёнаў еўра. Мільёны на два бюджэт меншы ў ХДС/ХСС. Усе звесткі адкрытыя — на сайце Бундестага. Цікава, што, да прыкладу, канцэрн BMW дае грошы і партыі Меркель, і партыі Шульца. А партыю Зялёных спансуе… гігант металургічнай прамысловасці Германіі.

Але апроч плакатаў і тэледэбатаў, пра выбары і сур’ёзную палітычную барацьбу ў краіне мала што сведчыць. Мітынгі ў сваю падтрымку ў Берліне за чатыры апошнія дні правялі толькі Альтэрнатыва для Германіі і Сацыял-дэмакратычная партыя Германіі. Ну, яшчэ ўлёткі раздаюць валанцёры на вуліцы. Мне вось урычылі сёння ўлётку з прыклеенай шакаладкай кандыдата ад СПДГ Ціма Рэнера (Tim Renner).

— А гэта не лічыцца подкупам выбаршчыка? — паказваю на шакаладку

— Падарунак коштам да 5 еўра подкупам не з’яўляецца, — супакойваюць мяне.

Ніякіх асаблівых мер бяспекі ў горадзе не відаць. Хаця… У чацьверг, 21 верасня мы наведвалі рэдакцыю тэлеканала АРД. На ўваходзе праверылі пашпарты і выдалі гасцявыя бэйджы.

“Выбачайце за гэтыя надзвычайныя меры бяспекі, — прабачаецца Герд Дыленброк. — Проста зараз у нас тут Меркель у студыі адказвае на пытанні ў жывым эфіры…”

Ага, заплечнікі нават не праверылі!

Ну, і яшчэ адна цікавостка — забаронена рабіць сэлфі з кабінкі для галасавання, на якіх бачна, як паставілі галачку ў бюлетэні. Голас тых, хто выкладзе такое фота ў сацсеткі, не будзе ўлічаны. Але можна сэлфіцца, калі вы кідаеце свой складзены ўдвая бюлетэнь у скрыню для галасавання.

Чаго чакаць 24 верасня

Усе эксперты і сацыёлагі сыходзяць на тым, што чакаць варта перамогі ХДС/ХСС, яны і абяруць канцлера. Ангела Меркель кіруюе Германіяй 12 гадоў. Калі прагнозы спраўдзяцца, пойдзе на 16 гадоў. Сацыёлагі кажуць, што немцы ўжо троху ад Меркель стаміліся, але аддаць перавагу ёй. Аматары стабільнасці і прадказальнай палітыкі — усё проста.

"Я спыталася ў фраў Меркель, не будзе супярэчыць прынцыпам дэмакратыі яе абранне канцлерам у чацьвёрты раз? Яна адказала проста: “Не”", — расказвае галоўны рэдактар Сталічнай Студыі Дойчэ Веле Дагмар Анхель.