З Беларусі ва Украіну можна прыйсці пешшу. Падрабязнасці аднаго такога падарожжа

22/01/2024 - 14:31

З пачатку вайны ва Украіну праз беларускую мяжу вярнуліся каля 6 тысяч чалавек

З пачатку вайны ва Украіну праз беларускую мяжу вярнуліся каля 6 тысяч чалавек / rv.suspilne.media

Нядаўна Марыя прыйшла з Беларусі ва Украіну пешшу. Што?

На ўкраінска-беларускай мяжы адных толькі процітанкавых мін — паўмільёна. Мяжа непраходная — але... Гэтае "але" — гуманітарны пагранпераход недалёка ад Брэста.

Зараз праз гэты пераход могуць прайсці толькі ўкраінцы — і толькі пешшу. Ён адкрыты для тых, хто не можа вярнуцца дадому праз межы Украіны з ЕС, бо мае праблемы з дакументамі. У кагосьці няма замежнага пашпарта, а ў кагосьці, як у Марыі, наогул не было пашпарта Украіны.

Калі яе Крым анексавала Расія, дзяўчыне было 15 гадоў — атрымаць украінскія дакументы яна не паспела. А потым акупацыйныя ўлады выдалі ёй чырвоны расійскі пашпарт.

Марыя жыла ў Крыме да 2022 года — але неўзабаве пасля пачатку вайны выехала ў Арменію. А нядаўна вырашыла прыехаць ва Украіну, каб пазбавіцца расійскага пашпарта і, нарэшце, атрымаць свае першыя ўкраінскія дакументы.

Яна расказала нам пра сваё падарожжа дадому, пытанні ад КДБ і СБУ і пра тое, як упершыню за шмат гадоў зноў убачыла Кіеў. Іншы.

Для чаго патрэбны гэты калідор?

Гэты калідор створаны для таго, каб людзі з часова акупаваных тэрыторый маглі выехаць з тэрыторыі Расіі праз Беларусь. Але ў асноўным ім карыстаюцца людзі, у якіх ёсць праблемы з дакументамі — тыя, у каго пашпарт пратэрмінаваны, у каго няма замежнага пашпарта ці няма ніякага пашпарта наогул. Таму што калі з дакументамі ўсё ў парадку, то прасцей ехаць праз Еўропу — Польшчу, Латвію, Малдову.

Па звестках Украіны, з 24 лютага 2022 года праз калідор "Макраны — Даманава" мяжу ў бок Украіны перасеклі каля 6 тысяч чалавек, з іх больш за тысячу — дзеці. Цяпер там плануюць уладкаваць месцы, дзе людзі змогуць часова жыць, піша Hromadske.

"Дзе вы былі 9 гадоў"

Марыя чула, што прайсці абедзве мяжы зойме ў яе да 12 гадзін, але ёй пашанцавала. Апоўдні яе самалёт прызямліўся ў Мінску — а ўжо а 6-й вечара яна апынулася ва Украіне.

— Вельмі хутка — бо акрамя мяне і яшчэ адной жанчыны з украінскім пашпартам, якая ехала да дачкі, на пераходзе больш нікога не было. Беларусаў прайшлі зусім хутка — прыкладна за гадзіну, а на ўкраінскай праз допыт затрымалася прыкладна на 2,5 гадзіны, — расказвае Марыя.

"Што? Допыт на мяжы? Гэта што — як у Беларусі?" — выгукнуць чытачы Еўрарадыё. Не, не так. Сама Марыя кажа, што да "сумоўя" з СБУ была гатовая. Яе краіна ваюе, і ёй лёгка ўявіць, чаму чалавек з расійскім пашпартам, які шмат гадоў пражыў у Крыме і не прыязджаў на падкантрольную Украіне тэрыторыю, можа выклікаць падазрэнне.

— Дзе я была 9 гадоў? Я магла выехаць з акупаванага Крыма ў Херсон і зрабіць дакументы. Так зрабілі мае сябры, але ў мяне па асабістых прычынах такой магчымасці не было.

І ясна, што ва ўкраінскіх памежнікаў я магу выклікаць пытанні. Я для іх патэнцыйна магу ўяўляць пагрозу. А раптам я сепаратыст? Шпіён? І я была гатовая да таго, што яны будуць задаваць пытанні.

Марыя кажа, што ў цэлым і кдбшнікі на беларускім баку, і сбушнікі на ўкраінскім да яе ставіліся добразычліва. Але доўгая дарога без сну (дзяўчына ляцела ў Беларусь з Арменіі) і падарожжа ў адзіноце плывалі на эмацыйны фон.

Таму, калі падчас "гутаркі" на беларускім баку мяжы яе пачалі ледзь не ўгаворваць вярнуцца назад, гэта крыху выбіла з каляіны.

— Кдбшнік убачыў мае расійскія пашпарты, звычайны і замежны, і кажа, што хутчэй за ўсё украінцы мяне не прапусцяць па адным толькі пасведчанні аб нараджэнні. Маўляў, занадта шмат гадоў прайшло, я ўжо даўно магла атрымаць украінскія дакументы, але не зрабіла гэтага.

А што рабіць, калі не прапусцяць? А ці пусцяць мяне назад у Беларусь? А калі не? Што я буду рабіць, начаваць у нейтральнай зоне? Увогуле, ён быццам спрабаваў зрабіць так, каб я перадумала ехаць ва Украіну. Ёсць у мяне расійскія дакументы — ну і жыві па іх.

Яшчэ казаў, маўляў, украінцы нас цяпер лічаць ворагамі, а мы іх ворагамі не лічым. А я ў гэты час сама сабе думаю пра ракеты, якія ляцелі з боку Беларусі. Але ўрэшце прапусцілі.

На беларускім баку ў Марыі перагледзелі рэчы і праверылі сумачку з медыкаментамі. "Прабілі" назвы антыдэпрэсантаў, якія дзяўчына везла з сабой, пераканаліся, што нічога забароненага ў сумачцы няма. Прапусцілі.

З украінскага боку рэчы разглядалі ўжо не так уважліва. А калі ўбачылі сумачку з таблеткамі, проста спыталі: "Беларусы правяралі? Тады закрывайце". Дзе беларускі мытнік наркотыкаў не знайшоў, там украінскаму шукаць няма чаго.

Пехатой праз лес

Ад беларускага пункта пропуску "Макраны" да ўкраінскага "Даманава" ісці давялося пешшу. Справа і злева — замінаваныя лясы. Пасярод — асфальтаваная дарога, па якой калісьці аўтобусы на беларускіх нумарах вазілі адпускнікоў у адпачынкі на Чорнае мора.

Калі праз гэты пагранпераход вырашаць ісці пажылыя людзі ці людзі з інваліднасцю без суправаджэння, ім прыйдзецца нялёгка. Шлях па нейтральнай паласе — крыху больш за кіламетр, дапамагчы — няма каму.

— Ні беларускі, ні ўкраінскі бок ніякага суправаджэння вам, вядома, не прапануе.

Але наогул ісці нядоўга — хвілін дваццаць, і дарога асфальтаваная, па ёй калісьці ездзілі машыны. Ёсць іншы гуманітарны калідор у Калацілаўцы — ён знаходзіцца на мяжы з Расіяй. І там дарогі няма наогул. Сябры праходзілі там мяжу, а калі дабраліся да Украіны, валіза ўжо засталася без колцаў.

А ўжо на ўкраінскім баку падарожнікаў сустрэнуць. У групе, дзе абмяркоўваюць гэты гуманітарны калідор, перыядычна з'яўляюцца аб'явы, у якіх мясцовыя прапануюць падвезці ад пункта пропуску да бліжэйшага буйнога горада Украіны — Ковеля. Дапамагчы купіць сімку і білет на цягнік.

Границу Беларуси и Украины можно прийти пешком. Подробности такого путешествия

Скрыншот з чата "Даманава" — "Макраны" / Euroradio

Там Марыя купіла білет да Кіева.

— Да гэтага ў Кіеве я была ў 2013 годзе — перад акупацыяй Крыма. Потым — Майдан, ну а потым вы ведаеце, што адбылося (анексія Крыма ў 2014 годзе. — Еўрарадыё).

Як змяніўся Кіеў? Ты кожны дзень чуеш паветраныя трывогі. Кіеў пастаянна атакуюць "шахеды". Ты жывеш пры каменданцкай гадзіне. Так, рэстараны і бары працуюць, але ёсць рэгламент: таму ўсе ўстановы зачыняюцца ў 22-23 гадзіны вечара.

Мая краіна заўсёды была вясёлай. Мы заўсёды атрымлівалі асалоду ад жыцця. Свята больш няма — толькі дзень сурка, калі ты штодзень раніцай думаеш: божа, не хачу сёння памерці.

Каб сачыць за галоўнымі навінамі, падпішыцеся на канал Еўрарадыё ў Telegram.

Мы штодня публікуем відэа пра жыццё ў Беларусі на Youtube-канале. Падпісацца можна тут.