Беларус уцёк у Польшчу ад палітычных пераследаў, а цяпер яго там судзяць

12/01/2022 - 10:01

Гвалт з боку сілавікоў на пратэстах у Беларусі / AP

Гвалт з боку сілавікоў на пратэстах у Беларусі / AP

Менш за год таму Віталь (герой папрасіў не публікаваць яго прозвішча і фота) быў, як ён сам кажа, звычайным прадпрымальнікам. Усё яго жыццё перавярнулі прэзідэнцкія выбары ў жніўні 2020 года. Віталя за пратэст супраць гвалту і жорсткасці ў Беларусі аб'явілі ў крымінальны вышук: мужчыну, па яго словах, агулам пагражае каля дзесяці гадоў турмы. Нічога не заставалася, як уцякаць у Польшчу і прасіць палітычнага прыстанішча. Аднак і там яго чакаў суд. Віталь падзяліўся з Еўрарадыё сваёй гісторыяй уцёкаў з краіны праз палітычныя рэпрэсіі і расказаў, за што яго судзяць у Польшчы.

Віталь кажа, што ён не мог заставацца ўбаку і ніяк не рэагаваць на арышты і збіццё людзей, якія мірна выказвалі пратэст супраць хлусні і фальсіфікацыі выбараў.

— Гэта мяне вельмі моцна абурала. Я стараўся рабіць усё, што ў маіх сілах, каб гэтая безмеж хутчэй спынілася: удзельнічаў ва ўсіх пратэстах, арганізоўваў чаяванні, аб'ядноўваў людзей. Хоць і стараўся нідзе асабліва не свяціцца, дзейнічаў асцярожна, мяне ўсё роўна вылічылі. Аднойчы рана раніцай, гадзіне а пятай, па мяне прыйшлі. У той жа дзень прыйшлі з ператрусам і да маіх бацькоў. Прыехала ажно два нарады АМАПа. Я жыву ў прыватным доме. Яго па-сапраўднаму штурмавалі. Сілавікі ўзялі дом у ачапленне, закідвалі лесвіцы на плот. Ведаю пра гэта са слоў тых, хто бачыў, як усё адбывалася. Мяне, на шчасце, там не аказалася. Было зразумела, у якім рэчышчы развіваецца справа. Таму вырашыў колькі часу пажыць не дома, — успамінае суразмоўнік.

Белорус бежал в Польшу от политических преследований, а теперь его там судят

Мяжа Беларусі і Польшчы праходзіць у тым ліку па некалькіх рэках / ДПК

— Мне было вельмі страшна. Бо рака — гэта хуткая плынь, халодная вада. Можна было проста загінуць. Пра тое, што я збіраюся зрабіць, родным не паведамляў: за імі пільна сачылі. Напісаў толькі адной знаёмай, якая жыве ў Польшчы, што, магчыма, праз пару дзён буду ў іх краіне. Зрабіў гэта для таго, каб у выпадку чаго хоць хтосьці мог паведаміць сваякам, дзе прыблізна мяне шукаць. Таму што са мной рэальна магло здарыцца ўсё што хочаце.

Віталь успамінае, што калі ён перабраўся-такі праз раку, то апынуўся ў нейкім балоце, з якога не ведаў, як выбрацца. На шчасце, там яшчэ цягнула беларуская мабільная сувязь і ён змог адправіць сваёй знаёмай з Польшчы сваю геалакацыю.

— Я проста больш нічога не прыдумаў, таму што перасякаў мяжу сам. Мне ніхто не дапамагаў ні з беларускага, ні з польскага боку. Вакол не было ні душы. Знаёмая жыве недалёка ад мяжы. Гэта была ранняя раніца. Усе яшчэ спалі. Яна падарвалася ад маіх паведамленняў, яны з мужам апрануліся і адразу выехалі да мяне. Нам не адразу ўдалося знайсціся. Яны клікалі мяне, сігналілі. Я яшчэ хвілін 40 блукаў па балоце, а потым усё ж выйшаў да іх.

Віталь расказвае, што недалёка ад месца сустрэчы яго знаёмыя бачылі машыну польскіх памежнікаў, але яна была пустая.

— Я, змерзлы, сеў да знаёмых у машыну, і мы паехалі да найбліжэйшага памежнага пункта. Мне трэба было заявіць пра сябе і запоўніць анкету на атрыманне статусу ўцекача. То-бок у мяне не было мэты хавацца. Пры сабе ў мяне быў пакет з дакументамі, якія мне ўдалося забраць, каб я мог даказаць, што я ўцёк з Беларусі праз пераслед па палітычных матывах, — кажа мужчына. — Мы крыху праехалі і ўбачылі, што насустрач едзе машына з памежнікамі. Я паспрабаваў растлумачыць, што мы і ехалі да іх. Аднак слухаць нас асабліва не сталі, затрымалі і павезлі ў памежны пункт.

Як кажа Віталь, памежнікі пратрымалі яго 11 гадзін без ежы і вады. Яго дапытвалі. Да вечара гэтага дня ён наогул не ведаў, што з ім будзе. Ніхто нават не казаў, ці дэпартуюць яго назад у Беларусь.

— Мяне звазілі да пракурора, якая прапанавала мне прызнаць віну, маўляў, я незаконна перасёк мяжу, і атрымаць умоўна год. Выходзіць, я ўцякаў ад тэрміну, каб мне зноў далі тэрмін? Мы доўга размаўлялі. Сышліся на тым, што мяне будуць судзіць і я буду разбірацца з гэтым усім са сваім адвакатам. Пасля гэтага мяне зноў адвезлі ў памежны пункт і дазволілі запоўніць анкету на атрыманне палітычнага прыстанішча.

Потым беларуса адправілі ў гатэль на каранцін. Віталь чакаў суда. Ішоў працэс яго легалізацыі ў краіне.

— Правільную назву артыкула Крымінальнага кодэкса не скажу, але мяне павінны былі судзіць за незаконнае арганізаванае перасячэнне мяжы. Дасталася і маім знаёмым: іх абвінавацілі ў арганізацыі ўсяго гэтага, хоць яны ніякага дачынення да гэтага не мелі і толькі дапамагалі мне дабрацца да памежнікаў. Самае цікавае, што суд па гэтай справе адбыўся раптоўна і без нас. Але, як аказалася, у Польшчы па законе так можна. Нас траіх прызналі вінаватымі.

Ужо пасля Віталь паглядзеў матэрыялы справы і высветліў, што ў іх не ўлічаныя многія абставіны, якія даказваюць, што ніякай арганізацыі незаконнага перасячэння мяжы не было. А ён сапраўды пераплыў раку, ратуючыся ад турмы.

— Нашы тэлефоны ў самым пачатку былі арыштаваныя для таго, каб вывучыць маю перапіску са знаёмай і даведацца, ці сапраўды мне дапамагалі перасекчы мяжу. Дык вось, перапіска наша не была прыкладзеная да справы. З яе дакладна было відаць, што мы не змаўляліся і памочнікаў у мяне не было, — адзначае Віталь. — Магчыма, перапіску не ўставілі праз тое, што па ёй было зразумела, што на мяжы мы сустрэлі пустую машыну без памежнікаў, чаго быць не павінна. Што чалавек 40 хвілін хадзіў па балоце, яму крычалі і сігналілі, а яго ніхто не затрымаў. Акрамя таго, у справе было напісана, што мае прыяцелі высылалі мне геалакацыю, куды я павінен перабірацца праз раку. Гэта хлусня, такога не было. Я зайшоў у свой тэлеграм з іншай прылады і скапіяваў усю перапіску. Спадзяюся, што на апеляцыйным судзе яе прымуць пад увагу. Ён адбудзецца 14 студзеня.