Дарафееў: Я не бачу сэнсу ў сваім інтэрв’ю з Аляксандрам Лукашэнкам

Цалкам размова з Сяргеем Дарафеевым:

121204_lukashuk_darafeeu.mp3

Еўрарадыё: Вы атрымалі галоўную тэлевізійную прэмію Украіны “Тэлетрыумф-2012”. Вас пазнаюць на вуліцах Кіева, аўтографы бяруць?

Сяргей Дарафееў: Дзякуй за віншаванне, мне вельмі прыемна, што беларускія калегі пра мяне памятаюць — мы глядзім у адзін бок. Журналіст — прафесія публічная, і тыя людзі, якія ідуць у журналістыку, з’яўляюцца ў тэлеэфіры, — яны гэта робяць не дзеля таго, каб іх пазнавалі. Я да гэтага стаўлюся спакойна: калі чалавека паказваюць па тэлевізары — так, яго пазнаюць. Але гэта тыя атрыбуты прафесіі, якія мяне не забаўляюць і не з’яўляюцца галоўным у тым, што я раблю. Але, безумоўна, гэта прыемна!

Еўрарадыё: У вашай праграме "Портреты с Сергеем Дорофеевым" на “5 канале” асноўныя госці — палітыкі. Вы ўжо з украінскімі палітыкамі на “ты” ці ўсё яшчэ на “вы”?

Сяргей Дарафееў: Я і з беларускімі палітыкамі, дыпламатамі, нават з тымі, якія прымаюць рашэнні, з Міністэрства замежных спраў, да прыкладу, і з якімі мы мелі дастаткова шчыльныя стасункі, калі рыхтавалі тыя ці іншыя эфіры, заўсёды быў на “вы”. Дарэчы, у нас у МЗС дастаткова людзей адукаваных, інтэлігентных, якія адчуваюць пэўныя маральныя цяжкасці ў адпаведнасці з пасадай, што яны займаюць, і тым, што ім даводзіцца рабіць. Ва Украіне я з большасцю палітыкаў таксама на “вы”. Але ёсць людзі, з якімі я бліжэй пазнаёміўся, каму я магу патэлефанаваць, хто мне тэлефануе, з кім я магу параіцца, хто мне можа дапамагчы з аналізам тых ці іншых падзей, — з тымі я на “ты”. Украінская палітыка не падобная ні на якую іншую палітыку еўрапейскую. Тут свае традыцыі палітычных адносінаў — у чымсьці цывілізаваныя, у чымсьці — дзікія. Яна адна такая, разумець яе з-за мяжы немагчыма. Для мяне гэта вельмі добры вопыт. У першую чаргу — вопыт міжасабовых зносін. Для журналіста гэта важна. У Беларусі я б такі вопыт не атрымаў. Зараз, звонку, для мяне Беларусь крыху іншая, чым тая, якую я яе бачыў, знаходзячыся знутры. Беларускім журналістам не хапае інтэграцыі з замежнымі калегамі, якая дапамагае нам развіваць сваю прафесію і дапамагаць станаўленню сваёй дзяржавы. Тыя людзі, якія прымаюць рашэнні, у мяне такое ўражанне, гэтага не разумеюць.

Еўрарадыё: Цяжка было “ўрубіцца” ў варункі і стасункі ўкраінскай палітыкі?

Сяргей Дарафееў: Тут высокі каэфіцыент двудушнасці і здрады. Прызвычаіцца да гэтага немагчыма. Зразумець, што гэты каэфіцыент высокі і з гэтым трэба жыць далей, — вось гэта я зразумеў не на 100, але на 90% дакладна. Часам украінскія палітыкі спрачаюцца да хрыпаты ў эфіры ток-шоў, а пасля праграмы абдымаюцца і дамаўляюцца, калі пойдуць разам на рыбалку. Гэтага я не разумею да гэтага часу. Украінская палітыка — гэта канкурэнтнае асяроддзе. У гэтай сістэме неяк можна нешта прагназаваць. Хаця прычынна-выніковай сувязі ва ўкраінскай палітыцы няма дакладна гэтак жа, як і ў беларускай. Але гэтае канкурэнтнае асяроддзе дазваляе весці дыялог гульцам, дазваляе ініцыяваць заканадаўчыя прапановы. А нават пры такім высокім узроўні цынізму наяўнасць некалькіх меркаванняў і праца на парытэтнай аснове — гэта ўжо плюс.

У Беларусі гэтага няма. Часта пытаюцца: “З якой краіны неабходна браць прыклад беларускаму палітыку?” Найперш неабходна, каб мянялася палітычная культура. Нешта, безумоўна, трэба браць і з Украіны. Але не хацелася б, каб бралі адсюль выключна двудушнасць і здраду.

Еўрарадыё: У межах сваёй аўтарскай праграмы з кім з беларускіх палітыкаў вы б хацелі зрабіць інтэрв’ю? Ці ёсць такое жаданне ўвогуле?

Сяргей Дарафееў: Ёсць. Але я прыхільнік глыбокай прапрацоўкі тэм і людзей. Калі б я рабіў цыкл інтэрв’ю з беларускімі палітыкамі — з праграм дзесяці, каб там было меркаванне абсалютна розных людзей. У кожнага — свой бэкграўнд, свой вопыт, свой погляд. Давер беларусаў да кожнага з гэтых людзей — розны. Даўно думаў запрасіць кагосьці з беларускіх палітыкаў у сваю праграму ці самому прыехаць у Беларусь і запісаць інтэрв’ю. Калі я буду ўпэўнены, што ў мяне будзе дзесяць праграм і мне дадуць згоду самыя розныя людзі — гэта зраблю. Але я думаю, што калі дадуць згоду адны беларускія палітыкі, то мне ніколі ў жыцці не дадуць гэтай згоды іншыя палітыкі. А зрабіць цыкл праграм, дзе будзе адлюстраваны толькі адзін фланг — гэта не мой стыль.

Еўрарадыё: Дзе запісалі б у план гэтага цыклу інтэрв’ю з Лукашэнкам?

Сяргей Дарафееў: У Аляксандра Рыгоравіча апошнім часам так часта і так шмат журналістаў рабілі інтэрв’ю, што я, шчыра кажучы, нават не ведаю, якія б пытанні я яму задаў. Напэўна, я б у пытаннях паўтарыўся, і беларуская аўдыторыя з майго інтэрв’ю не даведалася б нічога новага. Таму я не бачу сэнсу ў сваім інтэрв’ю з Аляксандрам Лукашэнкам. Мы б нічога новага не даведаліся. А пачуць тыя ж словы і атрымаць тыя ж дзеянні… Сэнсу няма ў такім інтэрв’ю.

Еўрарадыё: Па сённяшнім дні — якія ў вас пачуцці да тых людзей, з-за якіх вы вымушаныя былі сысці з АНТ і з’ехаць ва Украіну?

Сяргей Дарафееў: Ніколі не азіраўся. А што датычна тых людзей, якія мне перашкаджалі, то ім бы я параіў змяніць тактыку і працаваць для людзей.

Еўрарадыё: Ці можна сказаць пасля атрымання гэтай узнагароды, што вы дасягнулі пэўнага піку журналісцкай кар’еры? Якія зараз планы, праекты?

Сяргей Дарафееў: “Партрэты” — гэта і ёсць мой праект. Новыя праграмы, безумоўна, будуць. Калі цябе адзначаюць такой узнагародай, гэта азначае, што ты ў правільным накірунку ідзеш. Паказвае, як ты бачыш сябе на медыя-рынку, як рынак бачыць цябе. Так склалася жыццё і абставіны, што рэалізаваць ва Украіне свае планы лягчэй, чым у Беларусі. Але хоць мае бацькі з Украіны і тут мая другая бацькаўшчына — нарадзіўся я ў Мінску. Зараз я ўкраінскі журналіст, бо працую для ўкраінскай аўдыторыі. Але ніколі не пазбаўлюся адчування, што я беларускі грамадзянін і што я — беларускі журналіст.

Еўрарадыё: Вы вядзеце праграму па-руску, а ваш напарнік — па-ўкраінску. Няма дыскамфорту і ад самога гэтага двухмоўя ў вядзенні, і ад негатыўнага стаўлення пэўнай часткі ўкраінскіх палітыкаў да вас, рускамоўнага журналіста?

Сяргей Дарафееў: Няма. Мае бабулі з дзядулямі з Украіны, тут я праводзіў дзяцінства і пасля часта сюды прыязджаў. Украінская мова для мяне не чужая — я яе вельмі добра разумею. Я зараз займаюся ўкраінскай мовай, але сказаць, што я лёгка вазьму і пачну размаўляць па-ўкраінску — не. Беларуская і ўкраінская мовы падобныя, але журналіст — гэта тая прафесія, дзе мова павінна быць хуткая і дакладная. Не павінен марнавацца час на пошук слоў і выказванняў. Для гэтага неабходна думаць на гэтай мове. Пакуль я па-ўкраінску не думаю. Я пачну размаўляць на ўкраінскай мове тады, калі буду лепш ведаць яе гісторыю, культуру, літаратуру. Мне для гэтага неабходны час. Што тычыцца незадаволенасці некаторых палітыкаў мовай… Калі гэта тыя палітыкі, якія называюць сябе палітыкамі новай еўрапейскай фармацыі — гэтыя людзі будуць з павагай і разуменнем ставіцца да мяне, маёй гісторыі, таго, што са мной здарылася і як я апынуўся ва Украіне, і чаму я тут працую. Калі гэта людзі, у якіх нацыянальны змест пачынае дамінаваць над логікай і здаровым сэнсам, то гэта не патрыёт, а псеўдапатрыёт. Я з такімі таксама перыядычна сустракаюся. Але гледачы ўсё бачаць самі. Тых людзей, якія лічаць, што калі ты размаўляеш па-ўкраінску і апранаеш вышыванку, то ты ўжо ўкраінец, а самі гандлююць сваім партфелем, бяруць хабар і здраджваюць — мне такіх людзей шчыра шкада.

Еўрарадыё: Ці не плануеце вы змяніць грамадзянства і пайсці ў палітыку?

Сяргей Дарафееў: У палітыку я не збіраюся пакуль ісці. На гэтым этапе мне палітыка цікавая з пункту гледжання тэхналогій, як журналісту. Я ніколі не думаў, што з’еду з Беларусі, але з’ехаў. Таму казаць, што ніколі не пайду ва ўкраінскую палітыку, будзе не правільна. Пакуль такой цікавасці няма і я сумняваюся, што яна з’явіцца ў будучыні. Але як павернецца жыццё?.. Мяняць беларускі пашпарт пакуль не думаю, хоць і былі ўжо прапановы займець украінскае грамадзянства. Пакуль адмовіўся.

Еўрарадыё: Дарэчы, вы па-ранейшаму застаецеся зайздросным жаніхом?

Сяргей Дарафееў: Жаніхом застаюся, а вось наколькі зайздросным — не ведаю.

Еўрарадыё: А сваё бытавое жыццё вы ўжо ўладкавалі?

Сяргей Дарафееў: Усё добра. Але калі б мне сказалі, калі я з’язджаў з Мінска, што ўсё будзе так складана, я б дваццаты раз падумаў — ехаць ці не. Хаця ўсё складалася так, што ў мяне проста не заставалася выбару.

Еўрарадыё: Вам цяжка жыць аднаму? Ці нязвыкла клапаціцца пра сябе самому?

Сяргей Дарафееў: Адзін украінскі палітык сказаў: “Прычына таго, што беларусы і ўкраінцы такія розныя, — у нашай геаграфічнай блізкасці”. З сабой у мяне былі пэўныя веды, вопыт і жаданне працаваць — усё астатняе пачалося з нуля. Мне было складана напачатку, складана і зараз. Але год працы ва ўкраінскім тэлеэфіры і паўтара года жыцця ў Кіеве шмат чаму навучылі.

Еўрарадыё: Калі б вам зараз патэлефанавалі з прапановай вярнуцца працаваць у Беларусь — як бы вы да гэтага паставіліся і на якіх умовах вярнуліся б?

Сяргей Дарафееў: Вяртацца можна тады, калі ты дакладна будзеш ведаць, што можаш нешта змяніць. Калі ты зможаш падзяліць тыя прынцыпы, якія лётаюць у паветры беларускага грамадства. Але ў Беларусі гэтыя прынцыпы генеруе дзяржава. Пакуль прынцыпы ў мяне і беларускай дзяржавы вельмі розныя, каб я мог вярнуцца і якасна нешта рабіць. Калі зменіцца смак, колер і пах гэтага паветра, калі прынцыпы будуць падобныя да маіх, тады я змагу казаць, што дакладна вярнуся. Пакуль я кажу, што вярнуся, але без слова “дакладна”. Калі мне зараз патэлефануюць і прапануюць вярнуцца, я падзякую, але — мы надта розныя з тымі, хто мне можа патэлефанаваць.

Еўрарадыё: Як вы ставіцеся да люстрацыі ў медыя-сферы?

Сяргей Дарафееў: Ва Украіне таксама часта гучыць слова “люстрацыя”. Датычна і палітыкаў, і журналістаў. Але я заўсёды пытаюся: “А хто будзе праводзіць гэтую люстрацыю? На падставе чаго?” У слове “люстрацыя” назіраецца праява суб’ектыўнага погляду, суб’ектыўных задач. Хто рызыкне сказаць, што ёсць аб’ектыўны падыход да падзелу на дрэнных і добрых? І як іх падзяліць? Людзі самі вырашаць: хто чаго варты. Нехта апынецца на ўзбоччы гісторыі грамадскага і палітычнага жыцця. А нехта — у яе цэнтры, каб змяняць сваю краіну. Якія рычагі абраць для люстрацыйнага працэсу, хоць я і не лічу яго панацэяй, якія механізмы — хай вырашаць людзі. У кожнай краіне свая ментальнасць, свае каштоўнасці, і таму будзе свой люстратыўны працэс. Калі да гэтага дойдзе. Але калі пачалі размовы пра люстрацыю, то гэта чарговы, вельмі пагрозлівы сігнал уладзе. Іншая справа — ці пажадае ўлада гэты сігнал пачуць.

Еўрарадыё: Чакаецца, што калі 30% супрацоўнікаў дзяржаўнага тэлебачання трапіць пад скарачэнне, незайздросны лёс чакае газетчыкаў, якіх будуць аб’ядноўваць у медыя-холдынг. Што вы параіце скарочаным беларускім дзяржжурналістам, куды падацца?

Сяргей Дарафееў: Нічога я нікому раіць не буду. Што тычыцца магчымага скарачэння ў беларускіх мас-медыя — не з таго боку мы заходзім, гэта не тыя дзверы. Ну, скароцяць з дзесяці журналістаў трох, застанецца іх сем — і што? Што зменіцца ад таго, што тое ж самае, што казалі дзесяць журналістаў, будуць казаць сем? Давер да гэтых мас-медыя ў гледача-слухача-чытача не з’явіцца, нават калі мы пакінем двух! Павінны быць іншыя ўмовы для медыя. Ведаеце, з раніцы мне тэлефануюць і шлюць віншавальныя смс беларускія калегі. Людзі таленавітыя, актыўныя, якія хочуць працаваць. А яны сядзяць зараз на пасадах, якія ім не цікавыя, якія не дазваляюць ім сябе развіць. Але няма выбару. Вось яны і працуюць так, як працуюць. Добра працуюць на сваім месцы, але ўсе чакаюць нейкіх змен.

Еўрарадыё: Выбар ёсць ва ўсіх і заўсёды — вы таму прыклад!

Сяргей Дарафееў: Выбар-то, можа, і ёсць… Вось, у мяне няма сям’і і пяцярых дзяцей. А ў такім выпадку я не ведаю, наколькі я быў бы лёгкі на пад’ём. У кожнага свая гісторыя і магчымасці — аб’ектыўныя і суб’ектыўныя. Калі чалавек не можа ісці далей, то, значыцца, ёсць нейкі стрымліваючы фактар. Для кагосьці сям’я, клопат пра бацькоў. У мяне свая гісторыя, у іншых яна іншая.

Фота: telekritika.ua