Не стаць Пазняком: чаму Ціханоўская не крытыкуе Расію больш жорстка

12/04/2022 - 16:19

Святлана Ціханоўская / Офіс палітыка

Беларускія дэмакратычныя сілы адразу ж асудзілі ўварванне Расіі ва Украіну, а Святлана Ціханоўская назвала Пуціна злачынцам. Але на яе адрас усё роўна можна пачуць крытыку: маўляў, яе рыторыка мякчэйшая, чым у некаторых заходніх палітыкаў. З чым гэта звязана і чаму Ціханоўская не дазваляе сабе больш жорсткіх выказванняў пра Расію? Вось што на гэты конт думае палітычны аглядальнік Арцём Шрайбман:

— Гэта канфлікт інтарэсаў з пункту гледжання таго, што беларускае грамадства падзеленае на гэтую тэму, і апытанні грамадскай думкі гэта паказваюць. Ёсць вельмі шмат людзей, якія сімпатызуюць Расіі.

Ціханоўская і так ужо заняла пазіцыю. Я не ведаю, ці можа яна неяк яшчэ больш паглыбіць сваю антыкрамлёўскую пазіцыю: мне здаецца, яна ўжо не верне прарасійскі беларускі электарат. Прынамсі, у найбліжэйшай будучыні. Але я думаю, яна не хоча яшчэ далей успрымацца нейкай заходняй марыянеткай. Мне здаецца, яна хоча захаваць нейкую сувязь з сярэдзінным нейтральным беларусам, які, нягледзячы на асуджэнне вайны, ставіцца да Расіі не тое каб вельмі па-русафобску і па-антыкрамлёўску.

Эфір з Арцёмам Шрайбманам

"Войска ў выгнанні"?

Бываюць і пытанні пра тое, чаму Ціханоўская не акажа "большую падтрымку" (што б гэта ні значыла) беларускім добраахвотнікам, якія ваююць ва Украіне. Бо яны ж потым могуць "пайсці вызваляць Беларусь" — дарэчы, пра падобнае выказваўся ў эфіры Еўрарадыё і адзін з удзельнікаў батальёна Каліноўскага.

— Я думаю, тут ідзе спроба абапірацца на беларускую антываенную большасць, якая антываенная "ва ўсе бакі". Давайце будзем сумленныя: у Беларусі адсутнічае запыт на вырашэнне палітычнага крызісу ваенным шляхам, на пераход вызваленчага батальёна Каліноўскага, які зрыне беларускі рэжым. Такое фіксуюць усе апытанні, якія паказваюць, што беларусы бачаць самым лепшым шляхам выхаду з крызісу — перамовы, кансэнсусы і гэтак далей.

Сама Ціханоўская выступала нядаўна ў такім ключы. А цяпер перайсці да "я кіраўніца ўрада ў выгнанні, я кіраўніца войска ў выгнанні, мы будзем штурмаваць беларускую мяжу з чатырох бакоў" — гэта таксама абсурд, таму што, па-першае, гэта звузіць яе базу да вельмі вузкай колькасці самых заўзятых апанентаў Лукашэнкі, а па-другое, гэта адарвана ад рэальнасці, таму што няма ніякага войска.

Гаварыць пра "войска ў выгнанні" дастаткова гучна, таму што, адзначае Шрайбман, людзей там не так шмат. Акрамя таго, яны першапачаткова ставяцца да Ціханоўскай неадназначна і часцей падтрымліваюць больш радыкальны спектр апазіцыі.

— І на каго абапірацца: на дзвесце чалавек ці на мільёны выбаршчыкаў, якія, мяркуючы па ўсім, за яе прагаласавалі? Выбар для мяне абсалютна відавочны.

Яшчэ адно важнае пытанне — у публічным пазіцыянаванні Ціханоўскай як палітыка.

— Святлана Ціханоўская заўсёды пазіцыянавала сябе, у адрозненне, напрыклад, ад Паўла Латушкі, як палітык дыялогавага тыпу. Як палітык, які за інклюзіўнасць, за ўключэнне, за дабрыню. Яна спрабуе гэтым адрознівацца ад Лукашэнкі, — разважае Шрайбман. — І я магу зразумець, чаму яна не хоча пераключацца ў стан "жалезнай лэдзі", якая кудысьці пасылае свае адсутныя войскі.

У нас ёсць даследаванні, той жа Chatham House, пра тое, які людзі бачаць ідэальнае выйсце з палітычнага крызісу. І звязаныя з перамовамі варыянты набіраюць абсалютную большасць. Нават з тых, хто выходзіў на акцыі пратэсту, толькі вельмі невялікая меншасць падтрымлівае нейкія сцэнары перавароту, рэвалюцыі. Усе выступаюць за нейкі варыянт дамоўленасцяў. Гэта звесткі сацыялогіі.