Бялкоўскі: Адносіны паміж Лукашэнкам і Пуціным будуць напружанымі заўжды

Еўрарадыё: Адзін “неабыякавы” маскоўскі юрыст заўважыў у словах, якія былі вамі сказаныя ў інтэрв’ю Еўрарадыё “прыкметы злачынства” — “Публічныя заклікі да ажыццяўлення экстрэмісцкай дзейнасці” і “Дзяржаўная здрада”. І падаў адпаведныя заявы ў ФСБ і Генпракуратуру Расіі. Падставай сталі вашы словы, што, каб спыніць анексію Крыма Расіяй, Пятаму Флоту ЗША трэба нанесці тактычны ядзерны ўдар па Чарнаморскім флоце РФ. Ці стала гэта для вас нечаканым і ці чакаеце нейкіх санкцый да сябе?

Станіслаў Бялкоўскі: Для мяне гэта нечаканасцю не стала — на мяне сістэматычна і перыядычна падаюць такія заявы. Нічога асаблівага я тут не бачу: ну, падалі і падалі! Што да нейкіх санкцый, то гэта ўжо ад мяне не залежыць. Я проста зыходжу з таго, што калі пра гэта пастаянна думаць, то тады ўзнікае небяспека займець хворы мозг ужо мне. А мне гэтага вельмі б не хацелася. Ёсць натоўп актывістаў, якія хочуць пасадзіць мяне ў турму. І гэта цягнецца ўжо 11 гадоў — з таго моманту, як я стаў публічнай фігурай. Пакуль у іх гэта не атрымалася, але гэта не азначае, што ў іх не атрымаецца гэта і надалей, але я не канцэнтруюся на гэтай тэме. Я не лічу яе грамадска значнай.

Еўрарадыё: Крыху раней вы заявілі пра сваё жаданне атрымаць украінскае грамадзянства. На якой стадыі гэта ваша ідэя?

Станіслаў Бялкоўскі: На стадыі абмеркавання, ці магчыма гэта ўвогуле. Я кансультуюся з украінскімі калегамі наконт таго, ці існуюць прававыя механізмы, якія б дазволілі мне атрымаць украінскае грамадзянства пры адсутнасці фармальных падстаў для такога рашэння. Калі ўкраінскія калегі палічаць, што гэта магчыма, то я яго атрымаю, калі не, то мы знойдзем нейкую апелятыўную форму ўзаемадзеяння з Украінай.

Еўрарадыё: Вы неяк казалі, што ў вас шмат нядобразычліўцаў і ва Украіне — нават зараз, пры новай уладзе?

Станіслаў Бялкоўскі: Так, бо новая улада не вельмі моцна адрозніваецца ад старой — усе гэтыя людзі выйшлі са старой улады. Але справа не ў гэтым: мне падаецца, што ва Украіне змяняецца атмасфера і Украіна імкліва ідзе ў накірунку Еўропы. Ва ўкраінцаў вочы гараць і глядзяць у бок Еўропы, а ў расіян патухлыя вочы глядзяць у бок Азіі. А гэта азначае, што асабістыя сімпатыі ці антыпатыі не будуць уплываць на прыманне такога роду рашэнняў. Рашэнне будуць прымаць паводле закону: калі ёсць падставы даваць мне грамадзянства і тады яго мне даюць, а калі няма падстаў, то не даюць. А хто мяне там любіць, хто не любіць — гэта ў дадзеным выпадку трэцяе пытанне.

Еўрарадыё: Калі вы вырашылі "завязаць з Расіяй", то чаму не абралі для жыхарства якую-небудзь еўрапейскую краіну?

Станіслаў Бялкоўскі: Я не вырашыў “завязаць” з Расіяй — гэта няправільная трактоўка маёй пазіцыі. Я проста чакаю змены рэжыму ў Расіі і стварэння спрыяльных умоў для таго, каб я змог там працаваць. А цяперашняй Расіі я проста аб’ектыўна не патрэбны. А Украіна — гэта тая краіна, якая дазволіць мне заставацца блізка да Расіі і ў любы момант дазволіць мне вярнуцца мне да расійскіх спраў, калі для гэтага складуцца спрыяльныя ўмовы. Таму — Украіна. Да ўсяго, я нічога не чуў пра тое, што нейкая еўрапейская краіна імкнецца даць мне грамадзянства. Паводле закону ў мяне ёсць правы на атрыманне грамадзянства дзвюх краін — Латвіі і Ізраіля. Латвіі — па лініі бацькі, Ізраіля — па лініі маці. Я мог іх атрымаць 20 гадоў таму, але нават не спрабаваў гэта зрабіць. Бо мяне цалкам задавальняла маё эксклюзіўнае расійскае грамадзянства. Зараз мяне прыцягвае Украіна, бо яна размаўляе на роднай мне мове і пры гэтым становіцца еўрапейскай. Гэта эксклюзіўны тавар, і таму ён мяне так вабіць. Пытанне не ў тым, што мне трэба любымі сродкамі атрымаць пашпарт іншай краіны — не Расіі. Да ўсяго, я свабодна валодаю ўкраінскай мовай.

Еўрарадыё: Распавядаюць шмат жахлівых гісторый пра тое, што з-за крыміналу ў Кіеве жыць немагчыма, цягнікі рабуюць — вы гэтаму верыце?

Станіслаў Бялкоўскі: Пэўны ўзровень злачыннасці ў Кіеве, безумоўна, ёсць, але што горад знаходзіцца ў стане аблогі ці ва ўладзе банд марадзёраў — гэта перабольшванне.

Еўрарадыё: У інтэрв’ю Савіку Шустэру кіраўнік Беларусі ўпэўнена заявіў, што уводзіць войскі ва Украіну Пуцін не будзе. Вы падзяляеце гэтую ўпэўненасць?

Станіслаў Бялкоўскі: Сёння я згодны, што Пуцін далей ва Украіну войскі ўводзіць не будзе. Пуцін разумее, што ісці вайной на Днепрапятроўск і Харкаў — гэта перабор. Адна справа Крым, які сапраўды лічыў сябе акупаванай тэрыторыяй у складзе Украіны і ў адзіным парыве, без усялякіх фальсіфікацый, падтрымліваў далучэнне да Расіі. Іншая справа — усходнія рэгіёны Украіны, якія даўно лічаць сябе ўкраінскімі, хоць і гавораць па-руску. І там апазіцыя такой агрэсіі была б вялізнай на самых розных узроўнях. Не кажучы ўжо пра Кіеў, які нават думкі не дапускае пра тое, каб адысці пад юрысдыкцыю Расіі. Пуціну партызанская вайна ў тыле не патрэбная. Таму ў паўднёва-ўсходнія рэгіёны ён войскі не ўвядзе. Але Украіна і не з’яўляецца суб’ектам перамоў, на мой погляд. Пуцін не размаўляе пра гэта з Украінай — ён збіраецца размаўляць пра гэта з ЗША і Еўрасаюзам. Украіна — гэта не канчатковая мэта намаганняў Пуціна, якія ён прыкладае сёння. Яго мэта — выйсці на новы ўзровень узаемаадносінаў з ЗША і Еўрасаюзам і даказаць ім, што ён ім раўнапраўны партнёр, а не задні двор Еўропы.

Еўрарадыё: Гэта ўдасца зрабіць, калі G8 сёння ўжо не існуе, калі прэзідэнт ЗША называе Расію не звышдзяржавай, а ўсяго толькі рэгіянальнай краінай?

Станіслаў Бялкоўскі: Абама кажа чыстую праўду: Расія не звышдзяржава. Пуцін, мне падаецца, на большае і не прэтэндуе. Ён прэтэндуе на тое, каб Расію прызналі рэгіянальнай дзяржавай — краінай, якая мае вырашальны голас у сваім рэгіёне, на тэрыторыі былой савецкай імперыі. Гэта і ёсць канчатковая мэта высілкаў. Крах G8 не мае вялікага значэння — гэта кансультатыўны орган, клуб, які можа быць перафарматаваны як заўгодна. Але для Пуціна важна паказаць, што ён роўня Абаму, роўня Ангеле Меркель, і што на яго не трэба глядзець зверху. Гэта — уся мэта ўкраінскай аперацыі. Гэта — гульня мускуламі, а хутчэй за ўсё — сапраўдная вайна.

Тым не менш Пуцін не хоча вялікай крыві, а ўварванне ва ўсходнюю Украіну — гэта не толькі вялікая кроў, але яшчэ і гарантаваныя жорсткія санкцыі, якія закрануць бліжэйшых сяброў з атачэння Уладзіміра Уладзіміравіча. Таму тут вялікі элемент блефу ў тым, што войскі сцягваюцца да мяжы. Не, канешне, пры пэўных умовах яны могуць уварвацца на тэрыторыю Украіны, але для гэтага неабходна, каб Захад нечым Пуціна моцна пакрыўдзіў. Калі Захад зойме максімальна дэструцыйную пазіцыю ў адносінах да Пуціна і ўвядзе жорсткія санкцыі супраць яго атачэння ўжо зараз, то тады ўварванне войскаў магчымае. Але — як мера ціску, а не як канчатковая мэта высілкаў Пуціна на ўкраінскім фронце. Нягледзячы на тое, што я вам сказаў, я незадаволены ўсім, што адбываецца, як грамадзянін Расіі. Я лічу, што ў выніку знешнепалітычных поспехаў Уладзіміра Пуціна, з якімі яго можна павіншаваць, замацоўваецца пуцінскі рэжым унутры Расіі, гэты цукровы Крэмль, які мы маем. А гэта дрэнна: я не хачу жыць у цукровым Крамлі, а хачу ў еўрапейскай краіне.

Еўрарадыё: У інтэрв’ю Еўрарадыё сын Мікіты Хрушчова Сяргей выказаў упэўненасць, што Пуцін быў вымушаны пагадзіцца на далучэнне Крыма да Расіі пад уціскам шараговых расіян — яны ўсе віталі гэта. Маўляў, не пагадзіўся б — страціў бы пасаду. А калі зараз такім жа чынам усходнія рэгіёны правядуць рэферэндум, папросяцца ў Расію і расіяне іх падтрымаюць — што ён будзе рабіць?

Станіслаў Бялкоўскі: Пры ўсёй павазе, але мне падаецца, што Сяргей Мікітавіч Хрушчоў памыляецца. Крым папрасіўся ў Расію таму, што Пуцін так сказаў. Як сказаў Пушкін у “Барысе Гадунове”: “Я знаю дух народа моего — ему священ пример царя его”. І калі Пуцін сказаў, што ён гатовы падтрымаць Крым, то імгненна расійскі народ у адзіным парыве аб’яднаўся вакол рашэння свайго цара. Калі б Пуцін заўтра заклікаў да легалізацыі гомасексуальных шлюбаў і сказаў, што гэта неабходна для самазацвярджэння расійскай дзяржаўнасці, то я вас упэўніваю, папулярнасць гомасексуальных шлюбаў у Расіі пачала бы расці не па днях, а па гадзінах. Так што, гэта не народ Пуціна, а Пуцін папрасіў свой народ зрабіць так, а не інакш. Што ж тычыцца ўсходу і поўдня Украіны, то нешта я не бачу там сур’ёзных элітных сіл, якія б дазволілі такому сцэнару рэалізавацца. Дый Пуцін гэтага не хоча, а проста выкарыстоўвае сітуацыю як рычаг уціску. Прычым — не на Украіну, а для перамоў з ЗША і Еўропай, з Украінай Пуцін не хоча ні пра што гаварыць, не лічыць яе роўнай сабе.

Еўрарадыё: Як можа паўплываць на ўзаемаадносіны Крамля і афіцыйнага Мінска тое, што Беларусь не хоча прызнаваць далучэнне Крыма да Расіі дэ-юрэ?

Станіслаў Бялкоўскі: Ніяк. Мінск гэтак жа не прызнае Абхазію і Паўднёвую Асецію, якія прызнаныя Расіяй. І гэта не перашкаджае Расіі і Беларусі знаходзіцца ў Мытным саюзе. Адносіны паміж Лукашэнкам і Пуціным заўжды былі напружанымі, яны такімі застануцца і надалей, да канца знаходжання гэтых палітыкаў ва ўладзе. Лукашэнка не хоча станавіцца васалам Расіі, дый Расія разумее, што ён яе васалам не стане. Мяркую, Пуціна такая пазіцыя Лукашэнкі задавальняе — яна адпавядае яго ўяўленням пра ўзровень іх узаемаадносінаў з беларускім лідарам. Пуцін ужо мільён разоў крыўдзіўся на Лукашэнку, а Лукашэнка — на Пуціна. Ніякіх новых прычын для крыўды, якая была б мацней за былыя, і зараз не ўзнікла.

Фота: svpressa.ru, slon.ru, Еўрарадыё