Лявон Вольскі: Шоў-біз і хрысціянскія законы мала сумяшчальныя

120113 volski 1.mp3

Спачатку пра набалелае

Еўрарадыё: 11 лютага мусіў адбыцца важны канцэрт і для "Крамбамбулі", і для ўсяго беларускага року, таму што ўсе чакалі адлігі і станоўчых зменаў у галіне “забаронаў”. Але гэтага не адбылося. Як вы паставіліся да такога ходу падзей?

Лявон Вольскі: Па-філасофску, па-першае, па-другое, па-байцоўску. Таму што гэта не забарона, а нейкія ўплывы, можа быць, наогул барацьба кланаў, як ні дзіўна. Ёсць розныя кланы, якія ўплываюць на нейкія канцэрты ў клубах... Як такое здарылася, для мяне гэта сакрэт, бо ў нас з пункту гледжання афіцыйнай дакументацыі, паводле права і закона ўсё было, як ніколі, да літары выверана. І тое, што дырэктар клуба зараз у аднабаковым парадку перарывае кантракт — гэта таксама незаконна, таму яшчэ не факт, што канцэрт не адбудзецца. Можа быць, ён будзе перанесены. Тое, што дырэктар гаворыць у масмедыя, што ён не адменены, а перанесены — што гэта ён за нас адказвае? Можа мы хочам менавіта ў гэтым клубе гэта правесці!? І пакуль што рана казаць, што там не адбудзецца канцэрта, але вы самі разумееце сумную тэндэнцыю... Паскудна яшчэ тое, што былі такія адмены — хтосьці тэлефануе. Тут, вядома, Вайцюшкевіч больш пацярпеў, у гэтым рэчышчы. Але рэальна былі аднекуль тэлефанаванні, адмянялася, гэта, можа быць, дае падставы для спекуляцый розных сапраўды кланаў, розных груповак, у тым ліку, музычных і г.д. Таму давайце мы паваюем, то бок, не паваюем, а пазмагаемся, а тады будзем ужо глядзець.

Еўрарадыё: Вы маеце намер разбіраць паводзіны клуба ў судзе? Што тут гаварыць пра музыку, калі людзі ні за што сядзяць

Лявон Вольскі: Я такія таямніцы не буду зараз раскрываць, але калі давядзецца дайсці да суду, мы, безумоўна, не баімся гэтага, таму што ў нас усё абсалютна чыста перад Богам і людзьмі (смяецца), з дакументамі ў нас як ніколі нармальна. Уладзімір Барысавіч Шаблінскі — вельмі спрактыкаваны чалавек, уваходзіць спакойна ў розныя калідоры, мае некаторыя ўплывы. Ён ведае, як гэта робіцца, ён усё зрабіў паводле канцэртнага заканадаўства проста бездакорна. Таму, калі дырэкцыя клуба хоча падставіцца — няхай падстаўляецца. Няхай будзе такі прэцэдэнт. Таму што ў нас звычайна музыканты і дырэкцыя музычных фармацый ставяцца да падобных сітуацый па-хрысціянску: “ну добра”. З аднаго боку, гэта добра, а з іншага, які ні які, прабачце мне гэтае слова, але гэта шоў-бізнес. Ну беларускі, безумоўна, з нечалавечым тварам, але ўсё роўна тут хрысціянскія законы не вельмі прыймальныя. То бок, табе кажуць: “Усё, не будзе канцэрту, ідзі адсюль!”. А ты: “Добра, пайшлі, пайшлі вып’ем тады”.

Еўрарадыё: У дзень, калі стала вядома пра адмену канцэрта "Крамбамбулі", у Сеціве з’явілася афіша іншага канцэрта. Калі б, напрыклад, так атрымалася, што адмяніўся канцэрт Akute па незразумелых прычынах і прапанавалі замест яго выступіць "Крамбамбулі", ці пагадзіліся б вы? І ўвогуле, як павінны паводзіць сябе музыкі ў такіх сітуацыях?

Лявон Вольскі: Кожны адказвае за сябе. Кожная музычная фармацыя паводзіць сябе згодна са сваім статутам — агульначалавечым, музычным, любым, які ў яе ёсць. Я думаю, што Akute можа быць не ведалі, што яны заменяць сваіх калег з "Крамбамбулі" на гэтай сцэне... Каб я ведаў, што кагосьці забаранілі — з любой фармацыі і любога ўзросту, і што нам прапануюць заняць гэтае месца, мы, вядома, ніколі б у жыцці не згадзіліся б на такія рэчы. Бо ні тое, каб заўсёды, але мусіць быць музычная салідарнасць, тым больш, калі гэта нешта набліжанае да рок-музыкі. У Беларусі наогул мала салідарнасці, і мала інтэграцыі і ўнутры краіны і ў людзей розных накірункаў дзейнасці. І нават аднаго накірунку дзейнасці. Гэта паказвае, што мы зусім дэзынтэграваныя... Нічога страшнага. Гэта ж так, такія часы.

Пра забароны

Еўрарадыё: Лявон, вы ўжо трэці раз у забароне. Як паўплывалі на вас, як на музыку, гэтыя забароны? І на ваш погляд, калі б іх не было, ці былі б вы тым жа Лявонам Вольскім, ці, можа, спакойна спявалі ў філармоніі, як, часам, Анатоль Ярмоленка?

Лявон Вольскі: А я неяк спяваў у філармоніі — гэта былі не лепшыя часы для нас. Калі была Мроя, з 92-га па 95-ты ці 96 года мы фармальна належылі да Рэспубліканскай дырэкцыі эстрадна-цыркавога мастацтва, як гэта не смешна гучыць, і мы там рэпетавалі. Была ж беларусізацыя, і я так разумею, нас туды ўзялі з-за галачкі, маўляў, у нас ёсць беларускамоўныя калектывы. На нас, пэўна, нейкі бюджэт ішоў, дзярбаніўся і нармальна. Мы не выступалі ад іх, проста рэпетавалі і ўсё. Не лепшыя гэта былі часы ў творчым сэнсе, шчыра кажучы, не вельмі нараджалася нешта. Хаця N.R.M. нарадзілася менавіта там, у гэтых святых філарманічных сценах... Каб не забаранялі, безумоўна, не было б такіх байцоўскіх якасцяў. Пры Савецкім Саюзе гэта быў дзіцячы садок, шчыра кажучы. Можна было ўсё роўна ездзіць і граць, без літаванняў, усё вырашалі грошы. У 88-89-м годзе можна было спакойна прыехаць у які-небудзь Быхаў ці Драгічын, і пад маўклівай згодай камсамола, якому падабалася ўсё гэта, і якому трэба было ставіць галачку пра працу з моладдзю, спакойна адыграць канцэрт, узяць касу і з’ехаць назад у сталіцу. Зараз паехаць у Драгічын і Быхаў — мільён ідэолагаў будзе аглядаць, як гэта і што гэта, хто ты такі, і навошта ты прыехаў. Гэта практычна немагчыма.

У 1988-1989-м годзе можна было спакойна прыехаць у які-небудзь Быхаў ці Драгічын, і пад маўклівай згодай камсамола  спакойна адыграць канцэрт, узяць касу і з’ехаць назад у сталіцу. Зараз паехаць у Драгічын і Быхаў — мільён ідэолагаў будзе аглядаць, як гэта і што гэта, хто ты такі, і навошта ты прыехаў. Гэта практычна немагчыма.

Першая забарона з 2005-га па восьмы год досыць балюча па мне ўдарыла, я моцна дэпрэсаваў, нічога не пісалася доўгі час. Потым неяк, як той беларус — павесілі, спачатку балюча было, потым прызвычаіўся... Цяпер не страшна гэта ўсё. Гэта смешна. Па-першае, людзі, якія гэта ўсё забараняюць, яны безнадзейна глупыя. Таму што яны гадуюць радыкалаў. З Міхалка зрабілі цяперашняга Міхалка менавіта забаронай апошніх канцэртаў туру, аншлагавых канцэртаў, калі музыка разумее, што ён мусіць паставіць кропку — сыграць у Гомелі аншлагавы канцэрт і два ў Мінску. Зрабіць кропку і паехаць па сваіх Масквах, Смаленсках, Тамбовах і Урынгуях граць далей. А тут атрымаўся няскончаны акт, і таму, безумоўна, гэта радыкалізуе. Адбылося некаторае пераўтварэнне.

 

Еўрарадыё: Вайцюшкевіч, напрыклад, бачыць у забароне выдатны піяр....

Лявон Вольскі: Што да сусветнага піяру, то класны, безумоўна. Але яно не так свежа, як было на пачатку і ў сярэдзіне 2000-х. Калі нейкія асобныя забараняліся канцэрты, тут жа прыязджаў журналіст з Галандыі: “Ну вас жа забараняюць, вы забароненыя!” А ты кажаш: “Не, гэта разавыя забароны.” А ён: “Ну вас жа забаранілі?” — “Так” — “Ага. Забароненыя, ставім галачку”. Раней гэта проста дзіка гучала — як гэта так?! XXI стагоддзе, у Беларусі, у Еўропе забараняюцца канцэрты, ёсць забароненыя музыкі! Ну нерэальнае нешта! Цяпер яны да гэтага прызвычаіліся.

Што казаць пра забарону музыкі, калі людзі, практычна без ніякага абвінавачвання — чалавек выйшаў на мітынг-пахадзіў і яго пасадзілі на 6 гадоў узмоцненага. Што тут гаварыць пра музыку, калі людзі ні за што сядзяць: выйшлі два чалавекі з дому, да іх падбеглі два чалавекі, завязалася ціпа, бойка-не бойка, нічога не зразумела. Тых адпусцілі, а гэтых пасадзілі. Ну як ужо пра музыку тады гаварыць? Ясна, што дамінуе зараз больш вектар палітычны, і зразумела, што людзі насамрэч пакутуюць, і іхнія сем’і. Я ведаю, што гэта такое — у мяне калісьці па эканамічных справах цесць правёў там пару годзікаў. Гэта досыць цяжка ўсё вытрымліваць. Таму безумоўна, забарона музыкі — гэта ні так ужо страшна. Страшна, што гады ідуць, а мы граем вялікія акцыі за мяжой у асноўным... У нашай краіне гэта працоўныя моманты...

Еўрарадыё: А не збіраецеся пакінуць гэтую краіну?

Лявон Вольскі: У вас такое тыповае пытанне заходняга журналіста... А вы ж заходні журналіст і ёсць (смяецца)! Ну, пакінуць, я думаю, ва ўсіх людзей культуры, мастацтва, навукі гуманітарнай ці дакладных дысцыплінаў з’яўляюцца такія дурныя думкі. Ну ў мяне ёсць некаторая адказнасць за маіх слухачоў, таму я не хачу падаваць прыклад. І так столькі людзей з’ехала — страшна сказаць! Я граў і ў Злучаных штатах, і ў Лондане, і ў Празе, і ў Берліне — страшная колькасць маладых людзей — амбітных, з адукацыяй, са здольнасцямі, з талентамі — вельмі шмат людзей вучыцца і працуе за мяжой, бо яны не знаходзяць тут папросту рэалізацыі.

Пра ўнёскі

Еўрарадыё: На ваш погляд, як вы, як музыка і асоба паўплывалі на сучасную беларускую музыку? (Можна прыгадаць той факт, напрыклад, што напрыканцы 90-х усе гралі як N.R.M.)

Лявон Вольскі: Хутчэй за ўсё, мой унёсак не музычны, а энергетычна-моўны. Напрыклад, на пачатку 90-х было зусім не крута па-беларуску граць — гэта лічылася адстоем і калгасам. Неяк мы гралі ў 93-м годзе ў Брэсце на рок-фестывалі. Мы адыгралі свой сэт, яшчэ Мроі, і потым недзе ў фае тусаваліся. І падыходзіць малады чалавек да нас, валасаты нефармал і кажа: “Ну а чё по-белорусски, это же не круто, ребята! Так классно валите!” Цяпер такіх пытанняў проста не ўзнікае. І гэта ўжо вялікая перамога! Што рок граецца па-беларуску — зараз абсалютна ў парадку рэчаў, адно, што крыху асацыюецца з пратэстам, безумоўна... Ну, і, можа быць, ёсць унёсак, што ў лепшыя гады існавання N.R.M. гэта была моцная энергетыка, і на сцэне была магутная вельмі энергія, цяжка перадавальная ў студыйных умовах. І можа быць, зараджаліся маладыя людзі і спрабавалі і спрабуюць перадаць гэта цяпер на сваіх канцэртах.

Пра N.R.M. і "Драбадзі-Драбаду"

Еўрарадыё: Дарэчы, некаторыя чамусьці пачулі ў новым альбоме "Крамбамбулі" “Драбадзі-Драбада” інтанацыі N.R.M.. “Драбадзі-Драбада” - гэта тое, што вы хацелі зрабіць яшчэ з N.R.M. ці ўсё-такі новы парыў вашай душы?

Лявон Вольскі: Тое, што тры ўдзельнікі N.R.M. вырашылі працаваць без мяне, гэта не значыць, што я не буду працягваць гэтую справу, гэта не значыць, што я не буду займацца тым, чым я займаўся. Я, можна сказаць, узяў паўзу, мне трэба было падумаць, паглядзець і асэнсаваць. Гэта не значыць, што ў мяне няма матэрыялу. А наконт альбома, я не магу сказаць, што там ёсць нейкія інтанацыі N.R.M...

Еўрарадыё: Магчыма, нейкі дух N.R.M. жыве ў цяжкіх гітарах, гучнасці...

Лявон Вольскі: Ну, проста гэта цяжкія гітары, поп-панк. На мой погляд, усё ж такі N.R.M. — гэта не зусім поп-музыка, таму што там ёсць тэксты. Гэта рок, хутчэй за ўсё. Часткова там ёсць і тэмы папулярныя. Але ўсё-такі там тое, што прымушае, ох, якія штампы, чалавека задумацца (смяецца). Нейкія такія рэчы, штосьці духоўнае ёсць. У "Крамбамбулі" нічога гэтага няма. "Крамбамбуля" — гэта дэкаратыўна-прыкладное мастацтва, на мой погляд, якое дазваляе расслабіцца і музыкантам на сцэне і людзям у зале. Проста адтапырыцца, патанчыць і зняць кепскія ўражанні ад жыцця беларускага і наогул ад жыцця. Таму, на мой погляд, гэты альбом тыповая як раз поп-музыка цяперашняга фармату. А тое, што яно досыць цяжка гучыць,.. хаця, гэта не цяжка, проста гітары з драйвам...

Еўрарадыё: Ну, нязвыкла для "Крамбамбулі"...

Лявон Вольскі: Нязвыкла для "Крамбамбулі", хаця, пачалося гэта ўжо з “Азалаціцца”.

Еўрарадыё: Гэта звязана, я так разумею, і з новым складам гурта...

Лявон Вольскі: Так. Я, шчыра кажучы, раскрыю вам таямніцу, хацеў зноў зрабіць, каб было крышачку эклектычней, з акустычнымі інструментамі. Музыкі неяк так мякка, але ўпэўнена, настаялі на тым, каб было ў фармаце такім. Ну, я пагадзіўся, таму што таксама люблю гэта, у рэшце рэшт. І ў нас альбом атрымаўся нарэшце сцэментаваны стылістычна. Хаця, там ёсць хістанні ад гранжу па фольк-панку... У N.R.M. у лепшыя часы былі пазнавальныя хады, а тут я б не сказаў, што гэта выкарыстоўвалася. Нельга меркаваць толькі па музычным складніку. N.R.M. — гэта палова — тэкст, палова музыкі, і тэкст часам пераважаў.

Еўрарадыё: Чаму вы вырашылі звярнуцца да фольку еўрапейскага?

Лявон Вольскі: Я не ведаю, як гэта атрымалася — у нас не было грантаў ад Еўрасаюзу. Даўно насіўся я з думкамі зрабіць беларускія народныя песні, пералапачаныя ў сучасным нейкім жанры. У нас класныя фольк-каманды. Проста рэдкасныя, мала дзе такія ёсць. Вось каго ні вазьмі! Але яны ўсе звычайна такія задуменныя, класна іх за рулём слухаць: спаць, дарэчы, не хочацца. Такое паглыбленне, нірвана. Добра ёгай займацца, напэўна, пад іх, трэба паспрабаваць, дарэчы. А тут хацелася весялуху зрабіць... Ёсць такая Кася Бохан, якая дапамагае мне з французскай мовай звычайна, калі мяне заносіць у франкафонныя нетры. Яна перадала мне неяк спеўнік еўрапейскіх песень. Там прадстаўленыя ўсе еўрапейскія краіны і іхнія песні. Мы чамусьці прадстаўленыя песняй Крамы “Будзь разам з намі”. Але большасць краін прадстаўлена традыцыйнай фольк-песняй. Вось адтуль, дарэчы, “To nisu jedra" харвацкая, “Il Etait Un Advocat” французская. А потым ужо пачалася чорная работа з інтэрнэтам.
 
Еўрарадыё: Вы спыняліся на тым, што папулярнае, ці што вам падабалася?

Лявон Вольскі: Не, на тым, што падабалася. Чаму толькі беларускія не зрабілі, я не разумею. Неяк на пэўным этапе прыйшла думка, чаму б не паспрабаваць інтэгравацца з Еўропай хаця б на такім узроўні! Мы ж не можам на палітычным. Такія цікавыя песні, як высветлілася, у гэтых еўрапейцаў. І гэта, у прынцыпе, ўсю брыгаду музычную вельмі захапіла. На адным дыханні ўсё рабілі. Так яно неяк намацалася, а потым з’явілася ідыёцкая ідэя, праспяваць на мовах арыгіналу.

Еўрарадыё: А што такое “Драбадзі-Драбада”?

Лявон Вольскі: Справа ў тым, што ў ірландскім варыянце, а гэты рэфрэн не перакладаецца на англійскую мову — damanu damada, лічыцца, што гэта тое, з чаго яны п’юць, той самы prosst, яны стукаюцца — вось гэты гук. Мы падумалі, што ў нас “напіўся ў драбадан”, таксама стукацца могуць глінянымі ці керамічнымі “драбадзі”. Атрымалася “Драбадзі-Драбада”, тым больш, гэта з той самай песні, кавер на якую калісьці, значна горшы за наш, зрабіла Metallica, а яшчэ раней Thin Lizzy.

Еўрарадыё: А пра што, увогуле, альбом?

Лявон Вольскі: Пра тое, што трэба таньчыць. А паводле тэксту, пра каханне, пра адваката, што звычайна блізка — спачатку каханне, потым адвакат.

Еўрарадыё: Перад прэзентацыяй мусіў запрацаваць новы сайт "Крамбамбулі" і на ім мусіў з’явіцца альбом “Драбадзі-Драбада”...

Лявон Вольскі: Хутчэй за ўсё, давядзецца пачакаць яшчэ пару месяцаў.

Еўрарадыё: Ці будзеце неяк таемна прэзентаваць альбом у Мінску?

Лявон Вольскі: Так, будзем рабіць закрытую прэзентацыю.

Еўрарадыё: І па гарадах праедзецеся?

Лявон Вольскі: Я не ведаю, ці ёсць у гэтым сэнс. Але калі будуць нейкія варыянты, безумоўна, паедзем.

Еўрарадыё: Ці збіраецеся прэзентаваць альбом у краінах, чые песні вы спяваеце?

Лявон Вольскі: Як ні дзіўна, мы ўлетку ў Нямеччыне ўжо прэзентавалі яго ў Гамбургу і ў Берліне. Безумоўна, гэтая палова года будзе скіраваная на рэкламу, на піяр альбома і тут і за мяжой. Ну, недарэмна ўсё-такі спяваў на столькіх мовах у рэшце рэшт(смяецца)! Хаця, не мелася на ўвазе, што вось заспяваем, потым запросяць, мы паедзем і засталбім. Проста цікава было мець досвед такі — праспяваць на дзевяці мовах еўрапейскіх, а цяпер падумалі — ну сапраўды, ёсць beer-фэсты розныя ў той самай Нямеччыне. Чаму б не з’ездзіць?

Пра наступны альбом
 

Еўрарадыё: Ці ёсць у вас думкі наконт наступнага альбома "Крамбамбулі"?

Лявон Вольскі: Ёсць. Рана агучваць, бо яшчэ не пачыналася праца, але, гэта хутчэй за ўсё, будзе “Драбадзі-2”. Бо настолькі гэта ўрадлівая глеба — мы нават і 10-й часткі не ахапілі таго, што пабачылі. Потым, ёсць жа такія цікавыя розныя нацыянальнасці, якія незаслужана забытыя — баскі, напрыклад, каталана. Гэта не значыць, што будуць песні толькі гэтых нацыянальнасцяў, але парачка будзе. Я думаю, што на гэтым потым будзе паўза, але варта працягнуць. Як “Ва-Банк” зрабіў Махульскі, “Ва-Банк-2” — таксама добра!

 

Пра развітанне са сцэнай

Еўрарадыё: Давайце пагаворым пра сыход музыкі са сцэны. Ці думалі вы калі-небудзь пра гэта?

Лявон Вольскі: Ну, ясна, давядзецца сысці калі-небудзь. У юнацтве, калі усё пачыналася, думаў, ну, можа да 35, а там жа ж я буду “безнадзёжным старыком” і трэба сыходзіць. А зараз паглядзіш на Боба Дылана, напрыклад, гэта ж наогул гм.., а ўсё спявае чалавек, і такія нічога нават бываюць рэчы.

Еўрарадыё: Калі, на ваш погляд, музыка павінен сыходзіць? Як ён павінен зразумець, што надышоў час развітацца?

Лявон Вольскі: Гэта глупа гучыць, але трэба пастаянна спрабаваць развівацца. Гэта будзе зусім зараз банальна гучаць — духоўна развівацца, чытаць кнігі, ментальна мець нейкае развіццё, ісці ў нагу з часам, валодаць тэхналогіямі, спрабаваць быць адэкватным у цяперашнім часе і разумець, калі ты не патрэбны — народ не збіраецца, народ не слухае, народу не трэба, то тады лепей на іншую працу пераходзіць. Я тады ў вёску паеду, хутчэй за ўсё.

Еўрарадыё: А ў вас таксама ёсць хутар?

Лявон Вольскі: Ёсць... Ёсць куды ехаць, калі што (смяецца).

Еўрарадыё: Калі б не было забарон, і ў 94-м годзе гісторыя павярнулася інакш, ці маглі б N.R.M. ці "Крамбамбуля" стаць дзяржаўным ансамблем і існаваць бясконца, абнаўляючы склады, кшталту дзяржаўных “Песняроў”? Ці вы супраць такога павароту падзей?

Лявон Вольскі: Калі б гісторыя павярнулася ў іншы бок, N.R.M. не было б папросту. Таму што N.R.M. стварыўся як супрацьлегласць, як супрацьвага таму, што адбываецца ў грамадстве. Калі б гісторыя павярнулася ў іншы бок, N.R.M. не было б папросту. Таму што N.R.M. стварыўся як супрацьлегласць, як супрацьвага таму, што адбываецца ў грамадстве. Гэта было проста люстра грамадства, такое вычварнае, парадыйнае, прынамсі, у маім уяўленні. Калі гэта ўсё рабілася на пачатку, гэта мусіла быць так. Гэта мусіла быць дзяржава такая. Зрэшты, я атрымаў у дзяржаве тое, што і мы атрымалі: прыйшоў малады энергічны лідар і за “яшчык гваздзей”... са мной атрымалася, як з Шушкевічам (смяецца). То бок, я інспіраваў стварэнне дзяржавы, і ўрэшце палітычная сітуацыя ў дзяржаве мяне адтуль выкінула. Гэта часта бывае, вы ведаеце: Хрушчоў, Гарбачоў, Шушкевіч. Тое самае атрымалася са мной. Так што N.R.M. бы не было.

І "Крамбамбуля", я не ведаю, ці з’явілася б. Можа і з’явілася б. "Крамбамбуля" была б такая забаўляльная каманда для шырокіх пляцовак, для Палацу спорту. Я б, можа, пісаў высокамастацкія тэксты. Я нават не ведаю, можа, быў бы творчы крызіс сур’ёзны. Падчас кароткай, двухгадовай дэмакратыі ў Беларусі быў такі глыбокі творчы крызіс, з неадэкватам і з усімі справамі: пастаянная змена гітарыстаў, неразуменне, куды мы ідзем, што пісаць? То бок, нібыта і нармальна пішаш, але гэта ўсё мёртвае. Ты ходзіш тройчы на тыдзень на рэпетыцыі, але незразумела, навошта. Усе быццам бы граюць, але навошта мы граем, усё роўна канцэрт раз на тры месяцы і ўсё неяк млява і незразумела, што. Вось у такім выпадку трэба заўсёды браць паўзу , сыходзіць альбо ўсё перафарматоўваць.

Фота: Яўген Ерчак, www.budzma.org, Ганна Вольская, Віталь Зыблюк