Ці сапраўды МАГАТЭ патрабуе будаваць Беларускую АЭС за 100 км ад Вільні?
Журналісты літоўскага тэлеканала LRT наведалі будаўнічую пляцоўку Астравецкай АЭС і зладзілі сапраўдны допыт намесніку міністра энергетыкі Беларусі Міхаілу Міхадзюку. Адно з пытанняў датычылася месца, у якім будуецца беларуская станцыя. Гэта вельмі балючае пытанне для літоўцаў.
“Гэта не добрасуседскія адносіны — пабудаваць АЭС так, каб карысць была як бы для аднаго боку, а ў выпадку аварыі, нашчаснага выпадку… Мы ведаем, што гэта магчыма, бо няма на 100% бяспечных атамных станцый. Пасля “Фукусімы” гэта стала відавочна ўсім. Дык вось, у выпадку аварыі мы практычна губляем нашу сталіцу, — фармулюе праблему антыядзерная актывістка з Літвы Раса Навіцкіене. — А што азначае Вільня для Літвы?
Гэта нашы ўніверсітэты, музеі, Акадэмія навук. Гэта ўсе сховішча дакументаў: гістарычных, мастакціх… Гэта ўсё, што дазваляе нам ідэнтыфікаваць сябе як літоўцаў. Рэальна мы тады губляем дзяржаву.
Зона забруджання можа быць такая, што пад пытанне будзе пастаўленае існаванне Літвы як такой”.
Насамрэч, пра існаванне падобных патрабаванняў яшчэ ў 2008 годзе казаў беларускі навуковец Анатоль Якушаў, на той момант — намеснік гендырэктара Аб’яднанага інстытута энергетычных і ядзерных даследаванняў “Сосны”. Але — вось незадача! — гэта былі не патрабаванні МАГАТЭ.
“МАГАТЭ рэкамендацый па адлегласці АЭС ад гарадоў не давала, не дае і даваць не будзе. Кожная краіна вырашае гэта самастойна. У Беларусі прынятая своеасаблівая кампіляцыя агульных рэкамендацый МАГАТЭ і нормаў, прынятых у Расійскай Федэрацыі, — казаў Якушаў. — Гэтыя нормы прадугледжваюць, што для горада з насельніцтвам больш за 1,5 млн чалавек адлегласць да АЭС павінна быць не менш за 100 км. І калі колькасць змяншаецца, адлегласць памяншаецца прапарцыйна”.
Насельніцтва Вільні складае каля 550 тысяч чалавек. Адлегласць у 40 км ад Астаравецкай АЭС да літоўскай сталіцы адпавядае беларускім нормам.
Старшыня экалагічнай арганізацыі “Экадом” Ірына Сухій упэўненая, што Міхадзюк памыляецца, а пункт, на які напіраюць літоўцы, з’явіўся ў рэкамендацыях МАГАТЭ пасля таго, як некалькі дзясяткаў тысяч японцаў апынуліся ў зоне радыяцыйнага паражэння вакол АЭС “Фукусіма”. А вось расійскі фізік Андрэй Ажароўскі сцвярджае, што беларускі чыноўнік мае рацыю:
“МАГАТЭ не займаецца рэгуляваннем. МАГАТЭ — арганізацыя, якая прапагандуе атамную энергетыку. Яны больш займаюцца парадамі. У іх тоны літаратуры пра тое, што трэба рабіць у краіне, каб з’явілася атамная энергетыка, як рэгуляваць гэтую сферу. То бок, гэта не іх праца.
Так, яны маглі б даваць рэкамендацыі, але такіх рэкамендацый няма. Калі вы паглядзіце на Еўропу, дык там хапае атамных станцый побач з буйнымі гарадамі, побач з межамі. Проста таму, што там межы дастаткова блізка. І там шмат канфліктаў”.
Што да расійскіх рэкамендацыяў, дык, па словах Андрэя Ажароўскага, яны існавалі яшчэ ў часы СССР. Але нават у савецкія часы правіла аб мінімальнай адлегласці АЭС ад буйных гарадоў не лічылася строгім і час ад часу парушалася.
