“У нас людзі нецярплівыя, хто вырашыў — ужо ваюе на Данбасе”

Цалкам размова з Андрэем Макарам:

Еўрарадыё: Наколькі вядома, менавіта ў Львове распачаўся Майдан — у Кіеве яшчэ ўсё было ціха і спакойна, а львоўскія студэнты ўжо выйшлі на плошчу.

Андрэй Макар: Менавіта так. Вечарам 21 лістапада каля 300 студэнтаў сабралася на плошчы ў Львове. Мне таксама сябры патэлефанавалі сказалі: “Мы выходзім, бо Януковіч спыніў працэс еўраінтэграцыі”. На гэтым сходзе было прынятае рашэнне, што акцыя будзе кругласутачнай, і каля 50 студэнтаў засталося на плошчы на ноч. Раніцай, калі на плошчу прыйшлі тыя, хто там не начаваў, было прынятае рашэнне, што акцыя будзе бестэрміновай, бо працэс падрыхтоўкі да саміта Усходняга партнёрства ў Вільні быў спынены без усялякіх абгрунтаванняў. І ў гэты ж дзень, 22 лістапада, пачалі збірацца людзі на Майдане ў Кіеве. З Львова ў Кіеў выехаў першы аўтобус з нашымі пратэстоўцамі. Так акцыя стала агульнарэспубліканскай.

Еўрарадыё: Я прыгадваю, што і “ветлівыя людзі” з’явіліся ў Крыме нібыта таму, што там чакалі аўтобусаў з “бандэраўскімі” баевікамі са Львова, і трэба было бараніць мірных мясцовых рускамоўных жыхароў. Менавіта так сітуацыю мне ў той час тлумачыў расійскі сенатар Андрэй Клімаў. Былі такія намеры — ехаць у Крым, каб праводзіць яго “ўкраінізацыю”?

Андрэй Макар: Адразу скажу — мы не харчуемся дзецьмі, як пра нас кажуць у расійскіх СМІ. А рэвалюцыю ў нас пачалі студэнты, маладыя людзі 25-30 гадоў. І гэта ніякія не нацыяналісты, а тым больш не бандэраўцы — гэта не толькі людзі адукаваныя, але ў большасці касмапаліты. І да 1 снежня такіх было звыш 80% на кіеўскім Майдане. Пасля жорсткага разгону студэнцкага Майдана ў Кіеў паехалі розныя людзі рознага ўзросту. Але і яны туды ехалі выключна з мірнымі ідэямі. Ніякай зброі ні ў кога не было. І толькі пасля падзей 19 студзеня, калі на Банкавай пачалі страляць па людзях гумовымі кулямі, пратэстоўцы пачалі вырабляць сродкі абароны. Але не нападу! Былі каскі будаўнікоў і электрыкаў, шлемы скейтбардыстаў, драўляныя шчыты. А пачынаючы з 22 студзеня я асабіста адпраўляў кожны аўтобус у Кіеў. Везлі медыкаменты, цёплыя рэчы, прадукты, але не зброю. А ў Крым увогуле ніхто не збіраўся ехаць — усё так спантанна атрымалася, ніхто не думаў, што Крым забяруць! Януковіча ўжо не было, але быў новы ўрад, і ўсе спадзяваліся, што ўлады з гэтым разбяруцца. Краіна незалежная, свая армія ёсць, той жа “Беркут”, які так умела збіваў бабулек на Майдане!

Еўрарадыё: Як мясцовыя ўлады паставіліся ад самага пачатку да вашага Майдану? Паводле закону гэта была несанкцыянаваная акцыя.

Андрэй Макар: І наш Майдан павінныя былі знесці ў ноч з 22 на 23 лістапада. Была выдадзеная адпаведная пастанова суда: па адрасе плошча Свабоды, 1 забараніць усе акцыі. Але ў пастанове зрабілі памылку і напісалі “плошча Свабоды,11”. Ужо стаяла два аўтобусы з “Беркутам”, але як зносіць наш намёт і разганяць акцыю, калі па ўказаным адрасе нікога няма? Былі прыгоды і з аўтобусамі, якія выязджалі ў Кіеў. Да прыкладу, у ноч з 25 на 26 два аўтобусы былі заблакаваныя даішнікамі, і каб даць магчымасць ім праехаць, мясцовыя дэпутаты на чале з кіраўніком абласной Рады рабілі жывы калідор. На памочніка мэра Львова нават крымінальную справу завялі за тое, што ён нам дапамагаў. Студэнтаў духоўнай семінарыі, 52 чалавекі, мы па адным вывозілі за 50 кіламетраў ад Львова, там саджалі ў аўтобус і адпраўлялі ў Кіеў. Тым больш што калі з’явілася інфармацыя аб магчымым разгоне нашага Майдану, звыш 10 тысяч чалавек цэлую ноч стаяла і рыхтавалася яго бараніць. Карацей, тут ніхто не страляў і не разганяў пратэстоўцаў жорстка, але праваахоўныя органы пастаянна за намі сачылі і рабілі дробныя гнюснасці. Аднойчы нумар з аўтобуса, што вёз людзей у Кіеў, банальна скралі.

Еўрарадыё: Дарэчы, наколькі папулярны ў Львове “Правы сектар”?

Андрэй Макар: У Львове “Правага сектара” як сілавой структуры, што сфармавалася ў Кіеве падчас Майдану, ніколі не было. Толькі пасля таго як яны заявілі аб сваім пераўтварэнні ў палітычную партыю, тут з’явілася іх суполка. Але палітычная суполка — не сілавая. Яшчэ арт-кавярня “Правы сектар” у Старым горадзе з’явілася. І ўсё. Усе львавяне, якія хацелі са зброяй бараніць Украіну, прайшлі падрыхтоўку ў адпаведных лагерах і паехалі ў зону АТА.

                 Кавярня-галерэя "Правы сектар" ў цэнтры Львова

Еўрарадыё: Зразумелая роля актывістаў Еўрамайдана падчас тых, майданаўскіх акцый пратэсту. Чым цяпер займаецца “Грамадскі сектар Еўрамайдан”?

Андрэй Макар: Найпершае — дапамога арміі. У нас вялікая бюракратыя, і калі нават у бюджэце ёсць грошы на набыццё тых жа бронекамізэлек, яны да гэтага часу не могуць іх набыць: то адно, то другое, то трэцяе ім перашкаджае! Яны павінныя ўсё рабіць па нейкіх правілах, а пакуль яны гэтыя правілы выконваюць, у нас ужо практычна ў кожную вёску прыйшоў “груз 200”. Мы не можам сядзець і чакаць. У каго былі адпаведныя воінскія навыкі — паехалі ў батальёны добраахвотнікаў. Мы верым, што Данецк і Луганск — таксама Украіна, там жывуць такія ж людзі, як і ў Львове, і яны, як і мы, хочуць міру. Дарэчы, я звярнуў увагу, што за апошні месяц у Львове адсоткаў на 40 павялічылася колькасць машын з данецкімі і луганскімі нумарамі. Калі б тут было так кепска, калі б мы тут жыхароў з усходу зневажалі, ці ехалі б яны сюды? Тыя з нашых актывістаў, хто не ў войску — усе займаюцца дапамогай. Хто збірае дапамогу тут, а хто ездзіць па Еўропе і вязе тыя ж каскі сюды з Англіі, Германіі, Польшчы…

Еўрарадыё: Кантрабандай?

Андрэй Макар: Так, кантрабандай. Больш за тое, людзі, якія першыя пачалі гэтым займацца, якія іншым паказалі гэты шлях, цяпер маюць праблемы ў Польшчы. Усё ж каскі і бронекамізэлькі — гэта спецсродкі, і няхай гэта не зброя, іх так проста перавозіць нельга. І некалькі чалавек былі затрыманыя ў Польшчы за такую “кантрабанду”. Месяц таму ў Польшчы прынялі закон аб спрошчанай сістэме растаможкі сродкаў, што едуць у зону АТА. Але на мытні, як раней нельга было нічога правезці не заплаціўшы, так і цяпер тое ж самае. Усё едзе альбо раскамплектаванае, альбо… спецыяльнымі хадамі праз мытню.

Еўрарадыё: Такім чынам, цяпер галоўная справа актывістаў Еўрамайдану — валанцёрская дапамога арміі?

Андрэй Макар: Адна з галоўных. У нас людзі дэзінфармаваныя. Як былі дэзінфармаваныя ў Крыме, што едуць бандэры, так і цяпер у Данецку і Луганску. Таму другі кірунак нашай дзейнасці — інфармаванне насельніцтва.

Еўрарадыё: А барацьба з карупцыянерамі, пытанне люстрацыі?

Андрэй Макар: Рухаецца ўсё! Ёсць людзі, якія працуюць у сферы юрыспрудэнцыі, назапашваюцца матэрыялы. Так, як рабілася ў часы Януковіча: прыйшлі “аджалі” нешта, прыйшлі і проста пасадзілі — такога не будзе. Трэба прафесійна працаваць: калі чалавек у нечым вінаваты, то даказаць віну і пакараць. Працуюць людзі па ўсіх кірунках.

Еўрарадыё: Шмат у якіх гарадах Украіны былі сфармаваныя батальёны добраахвотнікаў. А ў Львове такога батальёна няма, чаму?

Андрэй Макар: Бо ў львавян няма цярпення чакаць, пакуль іх легалізуюць. Фармаваць батальён — гэта толькі палова бяды. А вось каб гэтаму батальёну дазволілі ваяваць у зоне АТА... У мяне ёсць сябра дзяцінства, мы з ім абодва маем афіцэрскае званне, і нас не будуць прызываць у войска, пакуль у краіне не ўвядуць ваеннае становішча. Ён сам хадзіў у ваенкамат, прасіўся, каб яго мабілізавалі, але так нічога не дабіўся. Чакаць, пакуль ваенны стан абвесцяць і яго прызавуць, ён не мог і нейкімі шляхамі, праўдамі і няпраўдамі, дамогся таго, што ад 15 жніўня ваюе ў зоне АТА. Я да таго, што ўсе, хто ў нас хацеў ваяваць, ужо ваююць, а не чакаюць, пакуль ім на гэта зверху дадуць дазвол. Нехта запісаўся ў батальён тэрытарыяльнай абароны. Мы спрабавалі сфармаваць батальён Еўрамайдану, але юрыдычны бок афармлення такога батальёна — гэта вельмі доўга і вельмі цяжка, а людзі чакаць не хочуць! І яны едуць у той жа “Азоў”. З іншага боку, нельга ж кожнаму даць зброю ў рукі. Добраахвотнікаў шмат, але адзінкі могуць ёй правільна карыстацца. А дзе гарантыя, што не прыедуць нейкія правакатары, якія будуць праходзіць навучанне разам з усімі на ваеннай базе, а потым не ўчыняць якой дыверсіі? Гэта таксама адзін з фактараў.

Еўрарадыё: Уявім сабе, што “руская вясна” разам з расійскай арміяй дайшла да Львова — як павядуць сябе тутэйшыя жыхары?

Андрэй Макар: Думаю, што да апошняга жывога бандэраўца расійскай арміі спакойнага праходу не дадуць. Трэба разумець, што ў Расіі хапае зброі, ваеннай тэхнікі, яны гатовыя на такі крок. Але за той час, пакуль яны пройдуць праз усю Украіну і дойдуць да Львова, Львоў будзе гатовы і будзе чакаць. Няхай у Львове толькі каля мільёна жыхароў, але па энтузіязме ён пераплюне ўсю Расію. А мы ўжо чуем размовы расійскіх салдат пра тое, што яны не хочуць ваяваць за заробак у 32 тысячы. Мы, бандэраўцы-львавяне, не ехалі ў Крым ваяваць, мы не імкнемся ў Расіі нешта расійскае адваяваць, але сваё ўсе мы будзем бараніць да канца. Я веру, што мы пераможам. І я думаю, што гэтая іх “руская вясна” завершыцца ўзняццем нашага сцяга на Краснай плошчы.

Еўрарадыё: Майдан распачыналі студэнты, а з пакрышкамі стаялі простыя ўкраінцы з усёй краіны. Да ўлады ж у выніку прыйшлі людзі, якія “кактэйлі Молатава” не кідалі і на “Беркут” не ішлі. А народныя лідары ў Майдану былі і ёсць. Чаму яны сёння не ва ўладзе?

Андрэй Макар: Сістэма іх не прапусціла ва ўладу. Усе разумеюць, што ўладу, якая ёсць сёння ва Украіне і якая мае моцныя карані ў пабудаванай Януковічам і яго папярэднікамі сістэме, не так лёгка выкурыць. Першым этапам на шляху зменаў была неабходнасць выбару новага прэзідэнта. Прэзідэнта мы атрымалі. Але ўжо бачым, што не ўсе свае абяцанні… Я не эксперт, але мне падаецца, што з рэсурсамі Украіны мы ўжо маглі спыніць гэтую расійскую агрэсію. Карацей, ёсць памылкі ў новага прэзідэнта. Думаю, сапраўдным прэзідэнтам з народа будзе прэзідэнт наступны альбо праз адну кадэнцыю. Тады будзе змененая прэзідэнцкая ментальнасць. Што да ўсіх сённяшніх палітыкаў, дэпутатаў, міністраў… Я аналізую сітуацыю і бачу: нават сярод людзей майго пакалення адзінкі цікавяцца тым, які закон прынялі, а які не. Каб краіна жыла і развівалася, неабходныя людзі неабыякавыя і цікаўныя. Я не спрачаюся, на Майдане было шмат людзей з вышэйшай адукацыяй і нават з двума ці трыма. Але калі адным разам памяняць усё – гэта можа прывесці да калапсу і вялікіх праблем. Рабіць гэта ў той час, калі ў краіне ідзе вайна, будзе няправільна. Але ні ў якім разе не спыняць працэс пераменаў, распачаты Майданам. Зараз мы павінныя правесці выбары. Зразумела, мы не зменім усіх — няхай хаця б 20% прыйдзе новых людзей з новымі ідэямі. Тыя ж майданаўцы, хлопцы, якія прайшлі АТА, — яны не будуць чакаць, пакуль тыя ж бронекамізэлькі зваляцца ім на галаву з неба. І не будуць думаць, як з фонду сцягнуць грошы, прызначаныя на набыццё салдацкага рыштунку.

Еўрарадыё: Грамадства тут, у Львове, моцна змянілася за апошнія месяцы?

Андрэй Макар: Яно ў працэсе зменаў. Вынік будзе відаць з часам. Але яно хаця б прачнулася. І людзі пачалі браць уладу ў свае рукі. Галоўнае, каб людзі, якія прыйдуць ва ўладу, не навучыліся ад сваіх папярэднікаў гэтак жа красці і гэтак жа, як тыя, нібыта працаваць.

Фота: Змітра Лукашука