"Аўдыт рэальнасці": палітолаг пра праблемы беларускіх дэмакратычных сіл

08/08/2024 - 15:17

Прадстаўнікі беларускіх дэмсіл / tsikhanouskaya.org

У выніку нядаўняга абмену зняволенымі паміж краінамі Захаду і Расіяй на волі апынуўся шэраг расійскіх палітыкаў і актывістаў — і ніводнага беларускага.

Крытыкі паспяшаліся абвінаваціць у страчанай магчымасці беларускія дэмсілы, але гісторык і палітычны аналітык Роза Турарбекава ў эфіры Еўрарадыё заклікала браць пад увагу абмежаванасць уплыву дэмакратычных ініцыятыў у эміграцыі.

"Гэта вялікае пытанне — ці ёсць нам, што прапанаваць. <...> Не магу адказаць на яго дакладна. Тое, што мы павінны зрабіць — бачыць праблему ў тым выглядзе, у якім яна існуе ў рэальнасці. Уплыў дэмакратычных сілаў насамрэч абмежаваны. І вось гэтую абмежаванасць, гэты палітычны капітал <...> мы павінны <...> бачыць.

Вядома, вельмі многія рэчы не будуць рабіцца ва ўгоду нашым інтарэсам. У гэтым і заключаецца праблема суб'ектнасці беларускіх дэмсілаў. <...> Гэта вялікае пытанне перш за ўсё да тых, хто вызначае лінію Кабінета. Яны павінны разважаць цяпер над гэтым, таму што, відавочна, што сітуацыя палітычна мяняецца. А лозунгамі сыты не будзеш. Я маю на ўвазе не матэрыяльныя рэчы, а выніковасць працы", — падкрэсліла экспертка.

Пракаментавала Турарбекава і заяву сябра Каардынацыйнай рады Андрэя Ягорава аб магчымасці памяняць палітвязняў на прызнанне частковай легітымнасці Лукашэнкі заходнімі краінамі.

"Мы павінны правесці працу над сабой, гэта дакладна. <...> Павінны правесці аўдыт рэальнасці, параўнаць нашае бачанне гэтай рэальнасці — і не кідацца адзін на аднаго з абвінавачваннямі, хейтам і булінгам. Не займацца папулізмам, перакручваннем і іншым.

Што тычыцца Андрэя і яго прамовы, то я з ім згодная ў ацэнцы асноўных трэндаў. У навуцы, як і экспертызе, самае галоўнае сфармуляваць праблему. Ён яе сфармуляваў. Таму што ў нас ёсць <...> крызіс пастаноўкі мэтаў у дэмсіл. Да якой мэты мы рухаемся, зыходзячы з тых рэсурсаў, што ў нас ёсць? <...> Магчыма, гэта маё ўспрыманне, якое спалучаецца з крытычным бачаннем сітуацыі <...>. Я гэты крызіс пастаноўкі мэтаў адчуваю ўжо некалькі месяцаў".

Былая ўдзельніца Каардынацыйнай рады таксама лічыць важным асэнсаваць старыя лозунгі дэмсіл на прадмет іх адпаведнасці рэальнасці.

"У першую чаргу гаворка ідзе пра санкцыі, пра заклік да іх гарманізацыі. <...> Другая істотная рэч, на якую мы забываемся, — Беларусь не чорная дзірка. Гэта істотная рэч, на якую мы забываемся, — казаць пра беларусаў, якія засталіся ўнутры краіны як пра людзей, якія не проста пакутуюць і з'яўляюцца аб'ектамі рэпрэсій, але працягваюць па-ранейшаму жыць, ствараць і змагацца так, як яны могуць.

<...> Я не заклікаю цалкам змяніць стратэгію. Я заклікаю скласці аб'ектыўнае акадэмічнае ўяўленне пра санкцыі і іх наступствы для краіны і беларусаў.

Дыпламаты ўжо ў адкрытую кажуць — немагчыма аддзяліць беларусаў ад рэжыму, калі гаворка ідзе пра такія маштабныя санкцыі. Гэта непазбежна, што беларускае грамадства пацерпіць ад іх. <...> Нас паклалі ў адзін кошык з расіянамі, каб дапамагчы нам змагацца Украіне супраць Расіі, бо Беларусь ператварылася ў зборачны цэх для ВПК Расіі. <…>

Але мой аргумент палягае на тым, што насамрэч абыход санкцый ажыццяўляецца ў масавым парадку не столькі праз Беларусь, колькі праз Азію. Таму што Кітай, Індыя, Цэнтральная Азія — усе прымаюць удзел, бо атрымліваюць з гэтага бенефіт. Гісторыя Беларусі на гэтым фоне застаецца не самай заўважнай. І мы пра гэта мала гаворым", — упэўненая экспертка.