“Некаторыя кіроўцы могуць ператварыць нармальнага інспектара ДАІ ў пачвару”

Вядомага блогера Васіля Целагрэйкіна лічаць страшным сном беларускай ДАІ. У сваіх відэазапісах ён часта “дае прыкурыць” некампетэнтным інспектарам. Блогер дэманструе добрае веданне тонкасцяў працэсуальна-выканаўчага заканадаўства і дае парады іншым кіроўцам, як адстойваць свае правы.

Еўрарадыё: Ці здараецца, каб пасля публікацыі вашых відэа інспектараў ДАІ прыцягвалі да адказнасці?

Васіль Целагрэйкін: Вядома, і пратаколы адмяняюцца, і нават рашэнні судоў пераглядаюцца. Некаторых інспектараў прыцягваюць да адказнасці. Праўда, меры спагнання абіраюцца вельмі мяккія: вымовы, пазбаўленні прэмій. Нам калі дасылаюць пра гэта адказы, пішуць: “Вінаваты супрацоўнік прыцягнуты да адказнасці, устаноўленай законам”. Выбіць канкрэтыку, якая менавіта адказнасць, вельмі-вельмі складана.

Еўрарадыё: Можаце прывесці некалькі канкрэтных прыкладаў, калі відэа спрацоўвалі?

Васіль Целагрэйкін: Героі “Сказання аб стражніку Гавядзінаве” ужо нясуць адказнасць, тое ж самае з відэа пра падсветку задняга нумара.

Еўрарадыё: У вас з’явіліся паслядоўнікі. Некаторыя кіроўцы падчас сустрэч з ДАІ ідуць на абвастрэнні і з-за гэтага церпяць.

Васіль Целагрэйкін: Трэба разумець, для чаго ты гэта робіш. Мы з Дзянісам (кампаньён Целагрэйкіна, які звычайна выконвае працу аператара, — Еўрарадыё) робім гэта для таго, каб выявіць кампетэнтнасць інспектара. Які ён, цярплівы, спакойны, вытрыманы альбо ўключае свайго ўнутранага быка, ламае дзверы, прымушае класціся на зямлю і гэтак далей. Нядаўна Аляксандр Рыгоравіч сказаў, што не бачыць нічога страшнага ў тым, што службовую асобу правакуюць на дачу хабару. Калі чалавек хабараў не бярэ, то яму ўсё адно няма чаго баяцца. Вось і тут тое самае. Калі інспектар нармальны, то ён нармальны. Калі крывы, то гэта вылезе цягам трох хвілін. Тады мы распавядзём Радзіме і пакажам яго кіраўніцтву: “Глядзіце, у вас працуе воўк ў авечай скуры, ад яго могуць быць праблемы”.

Еўрарадыё: Атрымліваецца, вы ў пэўнай ступені выступаеце кантралёрамі Дзяржаўтаінспекцыі…

Васіль Целагрэйкін: Нешта накшталт рэвізораў ад грамадзянскай супольнасці, скажам так.

Еўрарадыё: Ці бывалі выпадкі, калі з аўто вывалаквалі вас?

Васіль Целагрэйкін: Не, ні разу ў жыцці. І калі я разглядаю відэаматэрыялы, дзе людзей выцягваюць з машыны, то пераконваюся, што са мной такога б не здарылася. Бо я ведаю, што трэба сказаць, у які час і каму. А людзі, якіх выцягваюць, недастаткова падрыхтаваныя да дыялогу. Не дадзена некаторым зразумець глыбіню пасылу нормаў права. І ён спрабуе разабрацца, але хвалюецца і ў дыялогу з інспектарам нясе лухту. І інспектара гэта заводзіць.

“Калі інспектар роўны, добразычлівы, прад’яві ты гэтыя дакументы і едзь далей”

Еўрарадыё: Часта кіроўцаў спыняюць беспрычынна, проста на праверку дакументаў. Як вы ставіцеся да шматлікіх відэа, дзе кіроўцы адмаўляюцца прад’яўляць дакументы, спрабуючы спаслацца на закон?

Васіль Целагрэйкін: Часта кіроўцы самі раскачваюць сітуацыю, сорак хвілін сядзяць і па канцоўцы ўсё адно паказваюць дакументы ці атрымаюць пратакол у плечы. Я не разумею, для чаго гэта патрэбна. Людзі атручваюць жыццё і сабе, і інспектару. Такія кіроўцы, калі гэта адбываецца масава, могуць нармальнага пазітыўнага супрацоўніка ДАІ праз два месяцы ператварыць у пачвару. Я разумею, калі інспектар чапляецца неабгрунтавана. Напрыклад, патрабуе дакументы, а потым аптэчку і ўсё іншае. Альбо хлусіць: “Вы размаўлялі па тэлефоне, ехалі непрышпілены”. З такімі трэба спрачацца і адстойваць правы, пажадана на месцы, таму што потым у судах гэта зрабіць вельмі складана. Але калі інспектар роўны, добразычлівы, прад’яві ты гэтыя дакументы і едзь далей.

Еўрарадыё: Пад некаторымі відэа з інтэрнэту хапае каментарыяў ад грамадзян, што кіроўцы часам паводзяць сябе правакацыйна…

Васіль Целагрэйкін: Вельмі шмат выязджаў на розныя “Help! SOS! Памажыце”. У палове выпадкаў мы разводзім рукамі: вадзіцель, ты ідыёт. Навошта гэта робіш? Мы бачым спакойнага, цярплівага, ураўнаважанага інспектара, які спрабуе згладзіць канфлікт. А вадзіцель наадварот агрэсіўны. Інспектары вінаватасць ускладваюць на мяне: “У гэтым вінаваты Целагрэйкін”.

Еўрарадыё: Ці служылі вы раней ў сілавых ведамствах, калі ведаеце нормы права і ўмееце сябе паводзіць з людзьмі ў пагонах?

Васіль Целагрэйкін: Я заканчваў Акадэмію МУС. Там быў закладзены фундамент. А веды зусім з іншага месца ўзяліся. Я пачаў гэтым займацца таксама ад несправядлівасці.

Еўрарадыё: Ці можаце пра гэта расказаць?

Васіль Целагрэйкін: Была ідыёцкая сітуацыя. Я запаркаваўся ў двары, было мала месца, і я двума коламі заехаў на бардзюр. Справа ў тым, што так у шэраг стаялі трыццаць машын. І столькі ж з іншага боку. І ўсе закінулі колы на бардзюр. Але на мяне паскардзіўся сусед. Прыехала ДАІ. Я кажу: паглядзіце, яшчэ 59 машын стаяць гэтак жа. Чаму вы прычапіліся менавіта да мяне? — “Ну вось, на вас быў сігнал, таму вас і афармляем”. І мне інспектар кажа: “У вас ёсць магчымасць аплаціць адну базавую альбо з’ездзіць у ДАІ горада на лекцыю, там вам паставяць адзнаку, што не трэба плаціць штраф”. Я падумаў, навошта плаціць базавую, лепш куплю дзецям марожанага. З’ездзіў на ідыёцкую лекцыю, атрымаў штамп, з ім паехаў у ДАІ. А там мне кажуць: “Нам твой штамп па барабане, давай нам тую базавую, якую вінен”. Вось з гэтай кроплі несправядлівасці ўсё нарадзілася. Я перастаў давяраць супрацоўнікам ДАІ і потым яшчэ сто разоў пераканаўся, што ім нельга верыць.

“ДАІ не разрывае на кавалкі непрыстойных інспектараў, сваіх выцягваюць любымі шляхамі”

Еўрарадыё: У чым Вы бачыце слабыя месцы беларускай ДАІ?

Васіль Целагрэйкін: Амаль усе неправамерныя дзеянні з боку інспектараў ДАІ здараюцца з-за некампетэнтнасці. Днямі нас тармозяць з праблясковымі мігалкамі на прасёлкавай дарожцы: “Прад’явіце дакументы”. Мы выходзім, бяром раздрукаваныя аркушы са спасылкамі на “Закон аб органах унутраных спраў”, на пастанову №442. Інспектар бярэ гэтыя лісты: “Можна, я іх пачытаю?” Ідзе ў машыну і чытае хвілін дзесяць. Потым выходзіць і кажа: “Дзякуй, цяпер я ведаю, што гэта так”. Пытаемся: “А што вы да гэтага рабілі ў ДАІ? Вы ж спынілі тысячу кіроўцаў і няправільна дзейнічалі”. І такіх прыкладаў мора. Мора інспектараў, якія па пятнаццаць гадоў служаць у ДАІ, сустракаюцца з намі, чытаюць заканадаўчыя акты і кажуць: “Ё-маё, колькі служыў і не ведаў, што гэта так”.

Еўрарадыё: У чым корань праблемы, што беларусы збольшага не любяць ДАІ? Гэта грамадства хворае ці нашы праваахоўныя органы не паважаюць людзей?

Васіль Целагрэйкін: У нас народ у пераважнай большасці не проста памяркоўны, а празмерна. Людзі не ведаюць сваіх правоў і загадзя давяраюць чалавеку ў пагонах. Але калі б яны ведалі, як іх часам нагінаюць, то расчараваліся б. Вельмі шмат непрыстойных супрацоўнікаў міліцыі. І там да сораму апеляваць бессэнсоўна. Людзі перыядычна на іх скардзяцца, але рэакцыя кіраўніцтва такая, што іх не разрываюць на кавалкі ў навуку іншым. Наадварот, сваіх выцягваюць любымі шляхамі, мае ён рацыю ці не. Такім чынам утвараецца зачараванае кола. Прайшоўшы праз некалькі такіх замесаў, інспектар разумее сваю няўразлівасць.

Еўрарадыё: Сапраўды, часта сутыкаемся з тым, што беларускія сілавікі відавочна парушаюць правы чалавека, але не нясуць за гэта ніякай адказнасці.

Васіль Целагрэйкін: Існуе нават артыкул 8.5 Адміністрацыйнага кодэкса, які па сутнасці дазваляе супрацоўнікам міліцыі пры здзяйсненні адміністрацыйных правапарушэнняў саскокваюць на дысцыплінарку. Яны не адказваюць перад законам, як звычайныя грамадзяне. Я лічу, што заканадаўства трэба змяніць. І калі правапарушэнне, якое тычыцца бяспекі дарожнага руху, здзяйсняе супрацоўнік ДАІ, то мера спагнання для яго павінна быць максімальнай. Калі лася ў лесе забіў ляснік, то лесніка — па максімуме. Калі рыбнагляд незаконна ловіць рыбу — іх таксама. Калі ты абараняеш нейкую сферу і ў ёй жа парушаеш, то павінен несці двайную адказнасць. А ў нас наадварот.

“Засталося пачакаць, калі старыя карчы сыдуць на пенсію”

Еўрарадыё: Што павінна здарыцца, каб беларуская ДАІ стала лепшай?

Васіль Целагрэйкін: Ёсць пэўнае звяно ў Дзяржаўтаінспекцыі, якое знаходзіцца трошкі вышэй за сярэдзіну. Гэта пакаленне старэйшых афіцэраў, якія ўжо граматныя, якія не з 90-х і не нясуць негатыў з мінулага стагоддзя. Гэта людзі, якія сябруюць з тэхналогіямі. Засталося пачакаць, калі старыя карчы сыдуць на пенсію і гэтая праслойка зойме сваё месца наверсе піраміды. Тады наступяць змены. Там мора адэкватных людзей, але яны кажуць: “Я ўсё разумею, гэтага інспектара звольніў бы, гэтага — пакараў, але кіраўніцтва звязвае мне рукі. Гэта не ў маёй кампетэнцыі”. Другое, я лічу, што шасцімесячныя курсы падрыхтоўкі інспектараў ДАІ — гэта лухта. У маладых людзей цягам шасці месяцаў толькі печань павялічваецца. Мы іх ловім пасля выпуску, задаём пытанні, яны увогуле ні ў зуб нагой. Іх нічому не вучылі. Гэтую сістэму падрыхтоўкі трэба змяніць. Калі б мне далі шэсць месяцаў паруліць такім спецкурсам, яны б у мяне былі такія малацы! І нахабнага кіроўцу, які раскачвае сітуацыю на дарозе, не ведаючы законаў, яны б за пояс запіхвалі. Карацей, я бачу хады, якія можна зрабіць. Але ж зразумейце, хто такі Целагрэйкін? Яго ўвогуле не існуе (сапраўднае імя блогера Аляксандр, — Еўрарадыё).