Супраць партый, але за дэкларацыі: чым запомніўся экс-міністр юстыцыі Сліжэўскі

Неахвотна рэгістравалі і грамадскія аб'яднанні, але і гэтага аказалася мала: некаторыя пазбаўляліся магчымасці працаваць законна. Так, у 2003 годзе пазбавіўся рэгістрацыі праваабарончы цэнтр "Вясна". Праз пару гадоў, у 2006-м, у Беларусі ўвялі адказнасць за "дзейнасць ад асобы незарэгістраваных арганізацый".

Пасля прэзідэнцкіх выбараў 2006 года Сліжэўскі трапіў пад еўрапейскія санкцыі. Як заявілі ў Бруселі, чыноўнік адказваў за "парушэнні міжнародных выбарчых стандартаў". Пасля гэтага працы ў яго толькі дадалося: ужо ў 2007-м ён стаў адным з сябраў Цэнтральнай выбарчай камісіі. Ужо як сябра ЦВК і начальнік упраўлення Мінюста ён зноў апынуўся пад еўрапейскімі санкцыямі і пасля выбараў 2010 года.

У снежні 2011-га Сліжэўскага прызначылі міністрам юстыцыі.

Партыям — не, дэкларацыям — так (але не)

Як ужо згадвалася, Мінюст не зарэгістраваў ніводнай новай партыі з 2000 года. Чаму — Сліжэўскі растлумачыў у 2019-м у часе прэс-канферэнцыі.

"Асноўная праблема, наколькі я памятаю, гэта неабходнасць сабраць мінімальную колькасць заснавальнікаў партыі. Неабходная мінімальная колькасць — 1000 заснавальнікаў. Напэўна, не памылюся, што ва ўсіх выпадках пытанні ўзнікалі да колькасці і складу заснавальнікаў. Пастаянна ў гэтых спісах былі мёртвыя душы альбо рэальныя грамадзяне, якія паняцця не мелі, што яны заснавальнікі гэтай партыі", — сказаў тады Сліжэўскі і дадаў, што 15 зарэгістраваных партый цалкам дастаткова.

Тады ж ён анансаваў спрашчэнне заканадаўчых патрабаванняў для рэгістрацыі партый, але гэта не дапамагло — адмаўляць працягнулі не толькі Беларускай хрысціянскай дэмакратыі (БХД), але і прарасійскаму "Саюзу".

На пасадзе міністра кола абавязкаў Сліжэўскага было куды шырэйшае, чым раней, таму выказваўся ён і па іншых пытаннях. Напрыклад, у 2017-м ён сказаў "Народнай волі", што падтрымлівае ідэю публікаваць дэкларацыі чыноўнікаў. На жаль, далей за словы пра падтрымку такой ініцыятывы справа не пайшла.

А ў 2012-м ведамства Сліжэўскага і зусім заступілася за "чарніла": Мінюст тады накіраваў у Светлагорск ліст, у якім адзначалася, што рашэнне абмежаваць продаж пладова-ягадных вінаў у начны час ёсць "перавышэнне паўнамоцтваў".

Гайкі закручваліся да адказу

Некаторыя ініцыятывы Мінюста ў часы кіраўніцтва Сліжэўскім інакш, як "закручваннем гаек", не назавеш. Напрыклад, у 2012-м з падачы міністэрства было зменена заканадаўства так, каб дэпутатам і сябрам Савета Рэспублікі нельга было мець "карты паляка".

Ужо пасля выбараў 2020-га Мінюст ініцыяваў змены ў законы, прысвечаныя адвакацкай дзейнасці, адна з асноўных навін — забарона на працу адвакатам у бюро і магчымасць аказваць паслугі толькі ад юрыдычнай кансультацыі. Фактычна гэта змена забараніла адвакатам весці прыватны бізнес.

Увесну 2021-га загаварылі і пра ўзмацненне жорсткасці заканадаўства аб партыях. Пасля нарады ў Лукашэнкі Сліжэўскі анансаваў павелічэнне мінімальнай колькасці ўдзельнікаў партый і новыя абмежаванні па іх фінансаванні. Адначасова Мінюст працягваў "ператрахіваць" як адвакатаў, так і грамадскія арганізацыі з партыямі.

Ліцэнзіі — забраць, арганізацыі — ліквідаваць

З лета 2020-га Мінюст пачаў досыць жорстка працаваць з адвакатамі. Па дзіўным збегу абставінаў ліцэнзій пазбаўляліся менавіта тыя, хто абараняў "палітычных".

Так, магчымасці працаваць пазбаўляліся адвакаты Віктара Бабарыкі, Марыі Калеснікавай, Сяргея Ціханоўскага і іншых. Многія з іх ніколі не мелі ніякіх нараканняў і выклікалі павагу ў прафесійным асяроддзі, што не перашкаджала Мінюсту вінаваціць іх у недастатковых кампетэнцыях або парушэнні прафесійнай этыкі.

З восені 2020-га Мінюст пачаў праверку ўсіх зарэгістраваных партый: у іх у сціслыя тэрміны патрабавалі аб'ёмныя пакеты дакументаў, праз адсутнасць любога выдаваліся папярэджанні, якія маглі прывесці да ліквідацыі. На сёння праверка яшчэ не скончылася: прынамсі, партыі, у адрозненне ад грамадскіх арганізацый, не закрываюць.