“Бумбокс”: Скончыцца вайна, загояцца раны — і мы пачнём усё спачатку
17 лютага ў сталічным PrimeHall пройдзе канцэрт украінскага гурта “Бумбокс”. Выступам у Мінску музыкі распачынаюць трэцюю частку тура ў падтрымку максі-сінгла “Люди”, які пачаўся яшчэ ў красавіку 2016-га года. За гэты час “Бумбокс” адыгралі 20 канцэртаў ва Украіне. Пасля выступу ў Беларусі яны рушаць у Заходнюю Еўропу і Амерыку. Адмыслова каб сустрэцца з журналістамі, лідар гурта Андрэй Хлыўнюк наведаў Мінск загадзя. Музыка выглядае вельмі спакойным, разважлівым і нават сціплым чалавекам. Ён не любіць размаўляць пра палітыку і не сочыць за тэлешоу кшталту “Х-Фактара” ды “Еўрабачання”, але цалкам аддаецца творчасці, па-філасофску ставіцца да сваёй забароны ў Расіі і дагэтуль слухае любімыя гурты на касетах.
Вы пратрымаліся ў журы ўкраінскага шоу “Х-Фактар” адзін сезон. Ці зацікавілі вас якія-небудзь беларускія артысты, якія бралі ў ім удзел, і як вы ацэньваеце гэты досвед?
Андрэй Хлыўнюк: Тут вельмі трапна ўжытае слова “пратрымаўся”, ледзь вытрымаў (усміхаецца). Негатыўнага досведу не бывае, бывае толькі станоўчы. Эмоцыі і досвед — адзінае, што ў нас з вамі застаецца. Астатнія рэчы прыходзяць і сыходзяць. Датычна беларусаў у музыцы, то тут я не маю права судзіць. Я вам жадаю толькі самых лепшых пляцовак і вялікіх студый, поспеху вашым музыкам. У гэтым балоце няма канкурэнтаў, іх не існуе. Бо ў кожнага аўтара свая аўдыторыя і яны могуць перакрыжоўвацца колькі заўгодна. Я з задавальненнем слухаю і Джымі Хендрыкса і Джозі Джэймс — хоць гэта розныя выканаўцы і, магчыма, калі б яны жылі ў адзін час, яны б маглі, як кажуць, канкураваць.
Я вельмі сур’ёзна падзяляю паняцці шоу-бізнесу і творчасці. Бізнесмены вымяраюцца заламі, прыбыткамі, поспехам… Музыкі ж радуюцца ці засмучаюцца, калі ў іх атрымліваецца ці не атрымліваецца выразіць тое, што яны жадаюць, па-новаму ці максімальна якасна… Усе дванаццаць гадоў нашага існавання мы не гналіся за поспехам, ён неяк так ішоў бонусам да нашага жадання і прагі проста запісвацца на добрых студыях і атрымліваць ад гэтага асалоду. Гэтак было некалі ў трыа, так застаецца і цяпер, калі нас шасцёра. У нас, дарэчы, новы ўдзельнік у гурце — вельмі добры джазавы піяніст Павел Літвіненка.
А вы можаце назваць кагосьці з беларускіх музыкаў?
Андрэй Хлыўнюк: Так! Але вы іх і самі ўсіх ведаеце, бо гэта ўсё вяршкі. Я падтрымліваю вельмі цесныя і сяброўскія адносіны з гуртом Brutto. Мы цяпер жывем у адным горадзе, нашы погляды на сучасны свет вельмі моцна супадаюць. Груба кажучы, нашы гісторыі стасункаў з рэальнасцю вельмі падобныя, нягледзячы на абсалютна непадобныя музычныя матэрыялы.
Вы выступалі ў розных краінах, а як з моўным бар’ерам, ці разумеюць вас людзі?
Андрэй Хлыўнюк: Моўны бар’ер існуе ў нашых галовах. Музыка — універсальная мова, зразумелая ўсім. І ў гэтым і ёсць яе магія. Ёсць з дзясятак маіх любімых гуртоў, тэксты якіх я дакладна не ведаю. Я люблю іх рыфы, іх эмоцыю, драйв, грув… у гэтым сутнасць. Сутнасць слова “рок-н-рол” не ў мове. Так склалася, што ў нас лічыцца, што ў песні галоўнае — словы. Але гэта не зусім праўда. Ды і ніхто не казаў і не кажа, што вывучыць яшчэ адну мову гэта дрэнна — гэта вельмі добра. І адаптацыя, і пераклад, і цікавасць да тэкстаў у музыцы на мове, якую вы не разумееце, дае вам вельмі шмат. Кожная новая мова — новая грань для чалавека, гэта вельмі цікава! Паверце! Гэта я вам сцвярджаю, як без пяці хвілін лінгвіст.
Праходзіла інфармацыя, што вы перапынялі бягучы тур дзеля супрацоўніцтва над спектаклям “Burning Doors” беларускага “Свабоднага тэатра”. Можаце распавесці, як гэта было?
Андрэй Хлыўнюк: Гэта быў фантастычны досвед сустрэч з вельмі цікавымі людзьмі, якія сталі нашымі сябрамі. Яны сапраўды вельмі таленавітыя людзі. Я б хацеў яшчэ што-небудзь зрабіць разам з беларускім “Свабодным тэатрам”. Было вельмі цікава знішчыць межы. Гэта акурат да пытання пра моўныя бар’еры. Дзяржавы стварылі межы, мне здаецца, папросту для таго, каб не даць нам разам замуціць нешта цікавае.
А супольная праца з беларускім тэатрам — не толькі магчымасць шопінгу ў Лондане (усміхаецца), а магчымасць стасункаў з людзьмі, якім у творчасці ты кажаш “А”, я яны табе адразу адказваюць “Б”. Гэта было вельмі крута, і ў нас ёсць яшчэ адзін сумесны праект, які цяпер знаходзіцца ў распрацоўцы. І я вельмі хачу, каб мы знайшлі час і грошы на яго рэалізацыю, і зрабілі нешта разам, але ўжо на іншую тэматыку. Аб’яднанне рэжысёра і кампазітара — заўсёды класна, калі яны знаходзяць агульную творчую мову.
“Тое, што мы праходзім цяпер, трэба было прайсці яшчэ ў 1990-91 гадах. Можа быць, тады нашы суседзі не былі б такімі моцнымі”
У Беларусі існуе квота на ратацыю беларускіх выканаўцаў па радыё і тэлебачанні. Ёсць шэраг магчымасцяў абыходзіць гэта, якімі актыўна карыстаюцца. Напрыклад, дастаткова мець беларускія карані, каб для ратацыі ты ўжо быў беларусам. Узгадаць таго ж Аляксандра Рыбака. Ва Украіне таксама збіраліся ўводзіць абмежаванні па ратацыі, але па моўным прынцыпе. Як вы асабіста да гэтага ставіцеся, ці дапаможа такая мера прыцягнуць увагу да мясцовых выканаўцаў?
Андрэй Хлыўнюк: Я не маю права казаць, што і як рабіць вам у вашай краіне. Калі казаць пра нашы моўныя квоты, то я не палітык, не актывіст і не чыноўнік, не прадстаўляю ніякай партыі і не збіраюся ў іх уступаць. І я не вяду ніякай палітыкі ў дачыненні да людзей, якіх я не ведаю. Як прыватная асоба, я б вельмі хацеў, каб любая палітыка, якая штосьці забараняе, не забараняла, а наадварот дапамагала развіццю. Хацелася б, каб мы рухаліся да прагрэсу не праз забароны, а шляхам датацый. Падтрымка мясцовага вытворцы, мне падаецца, была б больш выніковай, калі б у яго бок накіравалі ўвагу, а не забаранялі некага іншага.
Датычна маёй краіны, таго, што ў ёй адбываецца цяпер, і ці патрэбныя ёй такія змены… Разглядаць мову, як інструмент вядзення агрэсіўнай палітыкі — спрэчка не на адну гадзіну. Трэба сур’ёзна аналізаваць і разбірацца. Таму давайце пакінем гэта лінгвістам, навукоўцам, інстытутам, якія прысвяцілі гэтаму сваё жыццё, якія могуць сказаць, што цяпер адбываецца ў тым ці іншым сегменце, наколькі людзям цяпер трэба нешта дадаць і нешта прыбраць. Але рабіць гэта варта вельмі асцярожна, бо могуць узнікнуць вельмі сур’ёзныя праблемы. А поп-рок і поп-хіп-хоп-артысты проста займаюцца сваёй справай, запісваюць музыку і граюць канцэрты. Бо неяк змяшалася ўсё ў кучу, і коні, і людзі.
А калі шчыра, то тое, што мы праходзім цяпер, трэба было прайсці яшчэ ў 1990-91 гадах. Можа быць, тады суседзі не былі б такімі… моцнымі, каб распачаць тое, што распачалі. У кожным выпадку — гэта катастрофа. І тое, што на прэс-канферэнцыях даводзіцца казаць пра такія рэчы — нонсенс.
“Папулярны беларускі музыкант казаў, што нельга з адной рускамоўнай песняй стаць папулярным на 1/6 тэрыторыі сушы. Аказалася, што гэта не так”.
У траўні ў Кіеве пройдзе "Еўрабачанне", ці сочыце вы за падрыхтоўкай і ці ведаеце прадстаўнікоў Беларусі на сёлетнім конкурсе?
Андрэй Хлыўнюк: Не! Не сачу і не чуў. Я хоць і быў удзельнікам аднаго з тэлевізійных шоу, і, як казаў раней, атрымаў фантастычны досвед ад гэтага ўдзелу, цяпер я ўжо не такі белы і харошы (усміхаецца), але ўсё ж тэлевізар я не вельмі люблю. Меламаны не глядзяць тэлевізар. Абсалютна не трэба, каб цябе ўсе ведалі ў твар, каб патрапіць да каго-небудзь у плэй-ліст. Я слухаю музыку і без конкурсаў “хутчэй, вышэй, мацней”. Аўтарская музыка — не спорт, у ёй няма пераможцаў і прайграўшых, паўфіналітсаў і прызёраў… разумееце? Тое, што гэты конкурс стаў важным для краін Усходняй Еўропы… ну, так здараецца.
А ўвогуле, шлях праз "Еўрабачанне" ― гэта правільны шлях для маладых выканаўцаў?
Андрэй Хлыўнюк: У мяне ёсць досвед толькі свайго ўласнага шляху. І не факт, што ён падыдзе каму-небудзь яшчэ. Кожная творчая адзінка мае свой уласны шлях. Некалі адзін беларускі музыкант, папулярны ў той час, хацеў падпісаць са мной кантракт. І ён мне тады казаў, што нельга з адной рускамоўнай песняй стаць папулярным на адной шостай тэрыторыі сушы. Аказалася, што гэта не так. З тых часоў я запісаў яшчэ штук сем песень на гэтай мове, і ўсе яны былі папулярнымі. Але я перастаў даваць прагнозы.
Ці ўдзельнічаць маладым выканаўцам у "Еўрабачанні"? Ды калі ласка! Няхай удзельнічаюць ва ўсім, у чым толькі пажадаюць. Мне гэта не трэба. Ва Украіне цяпер хваля стоўнер-року. Амаль ніхто з іх у "Еўрабачанні" не ўдзельнічае, іх не вельмі і па радыё круцяць, але яны збіраюць поўныя залы. Ёсць гурты, якія ва Украіне не вядомыя зусім, але актыўна гастралююць і вядомыя ў Еўропе, у Амерыцы, у свеце. Ёсць джазавыя праекты, якія ніхто не ведае, але іх ставяць у ТОП-100 індзі-джазавых альбомаў у Японіі. Ёсць гурты, якія падпісваюць кантракты з брытанскімі лейбламі. Напрыклад, праект нашага бубнача Сашы Люлякіна, які акурат быў кампазітарам спектакля “Burning Doors”, падпісаў кантракт не з украінскім ці расійскім, а адразу з брытанскім лейблам.
А дуэт з Джамалай, які ёсць на максі-сінгле “Люди”, вы запісвалі да яе перамогі на "Еўрабачанні" ці пасля? І як працавалася?
Андрэй Хлыўнюк: Не ведаю! Шчыра. Запісвалі мы яго ў 2013 годзе… значыць, да "Еўрабачання", так!? Вы ведаеце, я не працую з тым, з кім мне непрыемна працаваць. Я не выбіраю, з кім мне запісваць свае песні. За вельмі рэдкімі выключэннямі, я з’яўляюся яшчэ і музычным прадзюсарам падчас запісу. Таму мне вельмі проста працаваць. Так атрымалася, што для некаторых выканаўцаў я з’яўляюся аўтарытэтам і яны прыслухоўваюцца да таго, што я кажу. Таму працаваць з імі мне лёгка і проста.
Ды і ўвогуле, з прафесіяналамі працаваць вельмі лёгка. Яны не прыносяць амбіцыі ў студыю ці на рэпетыцыйную базу. Яны прыносяць любоў да сваёй справы і майстэрства. І тады ўсё класна і проста.
“Няма ніякай палітыкі ў маёй творчасці. Ёсць погляд на жыццё і рэчаіснасць такую, якой яна мне бачыцца”
Ці магчымая ўвогуле творчасць без палітыкі? І чаму ў вашым туры няма расійскіх гарадоў?
Андрэй Хлыўнюк: Няма ніякай палітыкі ў маёй творчасці. Ёсць погляд на жыццё і рэчаіснасць такую, якой яна мне бачыцца. Калі нехта не згодны, то, калі ласка. Кожны мае права мець сваё меркаванне. Пакуль справа не дайшла да бойкі, іншае меркаванне цалкам нармальнае. А расійскіх гарадоў няма, бо іх дэпутаты ў пэўны час прапанавалі забараніць гурт “Бумбокс” у Расіі, бо гурт украінскі. А потым я сам ужо не пажадаў. Скончыцца вайна, загояцца раны і мы пачнём усё спачатку.
Мэта любой творчасці ― прымірыць, а не наадварот. Мы павінны ўсімі сіламі стрымліваць сваю нянавісць. Бо той, хто ненавідзіць, ужо прайграў. Тысячагоддзі гэтаму выразу. Але з гэтым трэба неяк жыць, няхай гэта і цяжка. Міне час і, магчыма, стане лягчэй. Мы сочым за сітуацыяй, і як толькі пераможам, пачнём мірыцца. І, калі гэта будзе цікава, працягнем рэлізы, канцэрты на тэрыторыі гэтай краіны. Але пакуль што гэта немагчыма. На вялікі жаль. У мяне там шмат сваякоў, сяброў, і я не магу ні ў якім разе сказаць, што я русафоб. На маю думку, гэта не канфлікт культуры ці мовы, гэта канфлікт палітычнага курсу.
У адным з інтэрв’ю вы адказалі “не псуйце мне бізнес”. А якую долю ў вашай творчасці займае бізнес?
Андрэй Хлыўнюк: Калі казаць пра мой досвед на “Х-Фактары”, то там была вялікая камерцыйная доля. Але пры гэтым мне было цікава даведацца, як працуе група не з 20-30 чалавек, як у нас на стадыённым канцэрце, а з 200 чалавек. Я хацеў пазнаёміцца з усім стафам, мне былі цікавыя мастакі-афармляльнікі, відэаінжынеры, кампазітары-аранжыроўшчыкі, аркестр, прадзюсары, менеджары — гэта ўсё як "Лега". Бывае канструктар з 4 гадоў да 16, а бывае ― для старэйшых. І вось кожны раз збіраеш нешта большае. Калі ў вас ёсць мары і вы б хацелі што-небудзь вялікае ствараць, то кожны такі досвед робіць вас бліжэй да гэтай мары.
А ці ёсць у вас такая мара, да якой ніяк не дойдуць рукі?
Андрэй Хлыўнюк: Так! Я хацеў бы вывучыць французскую, італьянскую і нямецкую мовы. Вельмі хацеў бы, каб да гэтага дайшлі рукі, бо гэта вельмі цікава. Адна з асноўных, першых маіх мараў — хачу, каб нарэшце мір наступіў у маёй краіне. Каб больш не было непаразумення, калі ўжываць такое лёгкае слова, з суседзямі. А калі казаць пра асабістыя мары, то хацелася б, каб вакол мяне было яшчэ больш хлопцаў, з якімі нам было б добра рабіць тое, што мы робім.
“Мне не хапала слухача на канцэртах у 1998-1999 гадах — задоўга да гурта “Бумбокс”
Ёсць у Беларусі шэраг пераважна эстрадных артыстаў, якія кажуць, што расійскія зоркі крадуць у іх беларускага слухача. Каб гэта выправіць, яны прапануюць увесці квоты на выступ расійскіх артыстаў. Ускосна, ва Украіне гэта ўжо адбылося. Бо ёсць жа чорныя спісы расійскіх зорак, якія ў вас не выступаюць. Ці дапамагло гэта неяк вам? У вас было дваццаць канцэртаў тура, ці можаце сказаць, што іх наведала больш людзей, дзякуючы гэтым забаронам?
Андрэй Хлыўнюк: За дванаццаць гадоў існавання гурта нас настолькі разбалавалі слухачы ў розных краінах, што я магу на пальцах пералічыць канцэрты, калі мне не хапала слухача. І ўсе тыя канцэрты будуць прыкладна ў 1998-1999 гадах — задоўга да гурта “Бумбокс”. Ці стала болей слухачоў, грошай… не ведаю. Я, напрыклад, не гатовы мяняць Стаса Міхайлава на Міхаіла Паплаўскага, для мяне гэта раўназначная замена. Я не слухаю ні аднаго, ні другога і нацыянальны фактар для мяне не мае тут значэння. Тую музыку, якую я люблю слухаць, я буду слухаць нягледзячы ні на што.
А квоты гэтыя існуюць. Я быў адзін з тых, хто хацеў бы, каб было іначай. Я б хацеў, каб ва Украіне перш за ўсё можна было працаваць грамадзянам. Падкрэсліваю, не этнічным украінцам, а грамадзянам. Але я не ўпэўнены, што вынікі гэтага можна будзе заўважыць ужо цяпер. Ведаеце, як кажуць, прымусь дурнога богу маліцца, ён сабе лоб разаб’е. Калі разумныя людзі робяць сваю справу, то ў іх атрымліваецца, калі даць гэтую справу чалавеку, які яе не цягне, то ўсё разваліцца. Няхай бы ўсе займаліся сваё справай, тады быў бы вынік.
Але па гэтым пытанні, на жаль, я не магу даць экспертную пазіцыю. Бо я заангажаваная асоба. Я ведаю шмат украінскіх песень, я украінскі музыкант, я грамадзянін гэтай краіны, таму ў мяне нельга пытацца пра такія рэчы. Бо я ж буду казаць: “Так-так! Давайце паболей нашага!”. А як яно правільна… Ёсць досвед іншых краін, давайце вывучаць яго.
А які ён, беларускі слухач?
Андрэй Хлыўнюк: Эмацыйны. Ён, як яшчэ адзін удзельнік. Кожны раз, граючы канцэрты ў Беларусі, мы адчувалі падтрымку, падобную да падтрымкі футбаліста. Ды і нам увесь час шанцавала. Кожны раз прыязджалі, і ўсе ўжо ведалі ўсе тэксты на памяць. Можна было проста расслабіцца.
Дарэчы, некалькі разоў пасля вашых канцэртаў трапляліся людзі, якія шкадавалі, што не здолелі праспяваць разам з вамі. Маўляў, кожны выступ вы мяняеце вакальную мелодыку і складана падпяваць.
Андрэй Хлыўнюк: На бліжэйшым канцэрце некалькі песень мы дакладна выканаем так, як на альбоме (усміхаецца)! Але ёсць выйсце — караоке. Калі шчыра, то мне падаецца, што я гэтак жа і спяваю, як на запісе. Але я не слухаю свае запісы. А на рэпетыцыях яно граецца так, як яно павінна быць, так і будзе на канцэртах… Аналізаваць свае канцэрты — вышыня, да якой я яшчэ не даскочыў. Дарэчы, пра мроі. Гэта больш тычыцца прафесіяналаў шоу-бізнесу. Яны аналізуюць канцэрты, робяць работу над памылкамі. А я не магу слухаць свае запісы і глядзець канцэрты, бо мне здаецца, што вось там можна было прыгажэй зрабіць, а тут — тое, тут — іначай і гэтак далей. Некаторыя музыканты нават рэліз не могуць зрабіць, бо кожны раз перазводзяць, каб зрабіць свае песні больш прыгожымі. Але гэта бясконцы канцэрт, яго трэба перарваць, і ўсё. Больш я гэта не слухаю і не ведаю, толькі выконваю.
“У мяне дома стаіць вялікі бумбокс і я слухаю любімыя гурты на касетах”
Вы выдалі альбом на касеце. Гэта ў падтрымку назвы гурта? Хто цяпер увогуле слухае касеты?
Андрэй Хлыўнюк: Я. У мяне дома стаіць вялікі бумбокс і я слухаю любімыя гурты на касетах. У нас прадаюцца касеты. Можна набыць аловак і перакручваць яе, нават не слухаючы, некаторыя ўжо атрымліваюць ад гэтага асалоду (усміхаецца). Мы “Бумбокс”, мы не можам не выдавацца на касетах. Хлопцы, гэта ж касета. Пакуль што самы якасны носьбіт гуку — плёнка, бабіна. У яе самая лепшая магчымасць назапашавання гуку па спектры. І мы часам, і многа розных музыкаў запісваюцца спачатку на бабіну, а потым ўжо аблічбоўваюць запіс.
Я разумею, што ўсе ўсё роўна будуць слухаць у навушніках за восем долараў з тэлефона. Але выдаючы вініл, ты ведаеш, што са ста чалавек, якія слухаюць тваю музыку, адзін прынясе яго дамоў, паставіць і скажа: “Вось гэта, вось увогуле рвач! Я чую, дзе яны сядзелі, хто як дзе гучаў, я чую дрэва гітары і кантрабаса…” (усміхаецца). Калі пытаюцца, чаму так гучна слухаеш музыку, я адказваю, што хачу чуць усё, увесь спектр, мне мала чуць толькі голас і бас-бочку. Я лічу, што музыка не можа быць фонам. Фон нам увогуле ніякі не патрэбны. Праслухоўванне музыкі — асобнае дзеянне, медытацыя, вы можаце пры гэтым адпачываць. Мы і запісваем такую музыку, каб людзі маглі прыватна, пажадана ў навушніках, ну ці ў невялічкай кампаніі яе слухаць.
