Увесь суд па "справе Коржыча" у адным тэксце: пытанні без адказаў

Усе навіны па "справе Коржыча"

Сёння будзе вынесены прысуд па "справе Коржыча" — самым гучным судовым разбіральніцтве па факце дзедаўшчыны ў беларускім войску. Абвінавачанымі па ім праходзяць трое сяржантаў: Яўген Бараноўскі, Антон Вяжэвіч і Ягор Скуратовіч. Абвінавачанне сцвярджае, што іх дзеянні прывялі да самагубства радавога Аляксандра Коржыча, які служыў у вайсковай частцы №43064 ў Печах пад Барысавам.

Пакуль суд стаіць на паўзе, падсумоўваем тое, што мы даведаліся з гэтага працэсу аб "справе Коржыча" і пра беларускую армію. А заадно і пералічым пытанні, якія пакуль што застаюцца без адказаў.

1. Прычыны "самагубства"

Абвінавачванне настойвае, што Аляксандр Коржыч звёў рахункі з жыццём сам. Але многія калегі загінулага радавога лічаць, што ён не мог скончыць жыццё самагубствам. Не быў да гэтага схільны, не меў прычын для такога жорсткага рашэння.

"Пасля медпункта ў яго балела сэрца. Ён скардзіўся, што яго няправільна лечаць. Мне не вядома, што з ім здарылася ў медроце. Не думаю, што ён сам мог скончыць жыццё самагубствам", — казаў на папярэднім следстве радавы Раман Аскерка. На судзе на пытанне аднаго з адвакатаў абвінавачаных Аскерка адказвае, што нестатутныя ўзаемаадносіны не маглі давесці Коржыча да самагубства.

Радавыя, якія служылі побач з Коржычам, распавядалі, што ён баяўся смерці, а суіцыдальных думак ніколі не выказваў.

2. Адносіны абвінавачаных з загінулым Аляксандрам Коржычам

На лаве падсудных — трое маладых сяржантаў, равеснікі Аляксандра Коржыча. Усе яны адмаўляюць, што іх дзеянні маглі прывесці да самагубства радавога.

"Адносіны ў мяне з ім былі не сяброўскія і не службовыя. Ну, таварыскія", — распавядае пра Коржыча Яўген Бараноўскі. Ён быў непасрэдным начальнікам загінулага салдата.

Калегі Коржыча, якія давалі паказанні ў судзе, разышліся ў меркаваннях. Некаторыя казалі, што ў яго з Бараноўскім склаліся сяброўскія адносіны, іншыя гэта адмаўлялі.

Радавы Уладзіслаў Казубоўскі праходзіў з Коржычам курс маладога байца ў 307-й школе, потым яго накіравалі ў 3-ю роту 3-й школы. Там жа служыў сяржант Антон Вяжэвіч. "Каб карыстацца тэлефонам, трэба было заплаціць. Каб схадзіць у краму, трэба было адпрасіцца ў сяржанта і купіць яму прадукты. Часам бачыў, як прабіваюць "канцік", — распавядае Уладзіслаў. — Бачыў, як сяржанты адбіралі ў вайскоўцаў тэлефоны і карысталіся імі. Бачыў, як часам сяржанты ў самаволку сыходзілі".

Сяржанты ўвялі ў часці так званы "выкуп" тэлефонаў. Яны знаходзілі і забіралі ў радавых смартфоны, карыстацца якімі не належыць па статуце. Каб вярнуць свой смартфон, трэба было заплаціць. Бараноўскі карыстаўся смартфонам Коржыча. Але ў судзе ён распавядае, што загінулы радавы быў не супраць:

"Калі ў мяне зламаўся тэлефон (а я бачыў, як Коржыч карыстаўся тэлефонам), аднойчы я падышоў да яго і спытаў, ці не супраць ён, каб мы карысталіся адным тэлефонам".

Вядома пра як мінімум адзін канфлікт, які адбыўся ў Коржыча з Вяжэвічам. Тады сяржант адправіў радавога ў акоп, а сам стаў кідаць у яго рыдлёўкамі. Але ні разу не пацэліў.

Скуратовіч у судзе заявіў, што зусім не кантактаваў з Коржычам.

3. Псіхічнае расстройства

Эксперты, якія займаліся пасмяротнай псіхолага-псіхіятрычнай экспертызай Аляксандра Коржыча, зрабілі выснову, што загінулы радавы пакутаваў на псіхічнае расстройства ў выглядзе саматаформнай вегетатыўнай дысфункцыі. Наяўнасць псіхічнага расстройства магла б стаць сур'ёзным довадам на карысць версіі пра самагубства Коржыча. Аднак ваенныя псіхіятры, якія аглядалі радавога ў перыяд службы, прытрымліваюцца думкі, што СВД — не псіхічнае расстройства, а распаўсюджанае захворванне, уласцівае шматлікім юнакам.

"Гэта [СВД. — Еўрарадыё] можа з'явіцца амаль у кожнага чалавека, напрыклад, пасля сваркі з начальнікам. Гэта рабочы, расплывісты дыягназ, які ставіцца, калі лекары дакладна не ведаюць, што з пацыентам. Гэта дае магчымасць адправіць на далейшае абследаванне", — тлумачыў у судзе сведка, ваенны ўрач-псіхіятр Павел Зарэцкі.

Судмедэксперт Аляксей Алекс, які ўдзельнічаў у правядзенні экспертызы, і сам не лічыць, што саматаформную вегетатыўную дысфункцыю наўпрост можна звязаць з суіцыдам. Аднак, на яго погляд, адсутнасць псіхічнага расстройства не гарантуе, што Коржыч не падняў на сябе руку.

"Ніхто не адмяняе таго, што ён [Аляксандр Коржыч. — Еўрарадыё] мог гэта [самагубства. — Еўрарадыё] зрабіць па якіх-небудзь іншых прычынах. Псіхічна здаровых людзей, якія здзяйсняюць суіцыд, велізарная колькасць".

4. Абставіны смерці

Цела Аляксандра Коржыча знайшлі ў падвале медроты — у пакойчыку, падобным на памяшканне вентыляцыйнай шахты. Каб прабрацца туды, трэба было нахіліцца і зайсці ў паўпрыседзе. Пакой быў настолькі маленькі, што на месца трагедыі эксперты не маглі абысці вісячы труп Коржыча па коле, такая малая была адлегласць ад цела да сцяны.

Па версіі следства, Коржыч павесіўся, папярэдне звязаўшы сабе ногі шнурком ад абутку і накінуўшы на галаву майку [майка была разарваная на дзве часткі і звязаная вузлом]. Каб зрабіць пятлю, Саша падсвечваў сабе запальнічкай. Сведкі, якія выступалі ў судзе раней, казалі, што ў памяшканні не было мэблі, стаўшы на якую можна было б павесіцца.

У суседнім памяшканні стаяла лесвіца, але Коржыч ёй не скарыстаўся. Па словах лекара хуткай, які прыехаў на выклік у Печы і канстатаваў смерць вайскоўца, ногі загінулага знаходзіліся вышэй чым паўметра над зямлёй.

"Я лічу, не сам ён. Ногі звязаныя, ніякай падстаўкі, высока вісіць", — казаў сведка.

Нягледзячы на ​​ўсе гэтыя абставіны, Следчы камітэт заняў выразную пазіцыю: Аляксандр Коржыч павесіўся сам, да самагубства яго давялі тры сяржанты.

7. Ключавую сведку дапытвалі без журналістаў

Рыма Гарбачэўская, дзяўчына аднаго з абвінавачаных сяржантаў, Антона Вяжэвіча, у адрозненне ад Алімхаджаева і Чумак, у суд прыйшла. Але на час яе допыту журналістаў папрасілі выйсці з залы. Пра гэта хадайнічаў пракурор Юрый Шерснёў, маўляў, падчас допыту могуць быць абвешчаныя падрабязнасці асабістага жыцця сведкі.

У першыя дні пасля гібелі Сашы Коржыча Гарбачэўская распавяла яго сябрам пра майку на галаве і звязаныя ногі радавога, і пра іншыя шакуючыя падрабязнасці. Адкуль ёй стала гэта вядома? Пытанне адкрытае. Па словах Святланы Коржыч, ёй распавёў пра гэта Антон Вяжэвіч, які нейкім чынам атрымаў доступ да матэрыялаў справы. Праўда, Вяжэвіч ў судзе адмаўляў гэта.

8. Перадатачны механізм дзедаўшчыны

Пацярпелымі па "справе Коржыча" праходзяць 58 чалавек. Толькі двое — бацькі загінулага радавога — маюць да яго непасрэднае дачыненне. Астатнія 56 чалавек — гэта такія ж салдаты тэрміновай службы, якім быў Саша.

На судзе яны распавядалі, як пасля адбою за дробныя правіннасці (шум у размяшчэнні казармы, недамытыя бочкі для ежы) сяржанты прымушалі іх адціскацца ў процівагазах. Як на свае грошы куплялі для сяржантаў ежу, як аддавалі ім прадукты з бацькоўскіх пасылак. Пра пагрозы вылізаць туалетныя ёршыкі і рукі, выпацканыя крэмам для абутку. За няправільную акантоўку прычоскі можна было атрымаць ад сяржанта "кантос" [ўдар далонню па патыліцы], а за іншыя хібы — "сабаку" [удар наском берцы па галёнцы].

Аднойчы дзяржабвінаваўца Юрый Шарснёў спытаў у сяржанта Скуратовіча пра эпізод, калі за курэнне ў прыбіральні ён прымусіў радавога адціскацца ў процівагазе.

— Курыць ў прыбіральні нельга, гэта абуральнае парушэнне. Курэнне ў неўстаноўлены час у неўсталяваным месцы. Ён за гэта мог паехаць на дзесяць сутак на гаўптвахту.

— Адкуль у вас у галаве было такое практыкаванне? — задаў яшчэ адно пытанне пракурор.

— Калісьці і я такое практыкаванне рабіў у колькасці пяці хвілін.

— Навошта процівагаз надзяваць на галаву?

— У свой час і я такое рабіў. За вялікі касяк. Я пайшоў у буфет і знік там на пару гадзін. Вядома, калі вярнуўся, сяржанты былі незадаволеныя. І загадалі мне адціскацца пяць хвілін у процівагазе. Вось і я сказаў [радавому] Сабатовічу выканаць такое ж, толькі на працягу паўхвіліны.

9. Перадавайце за службу

"Мы атрымлівалі больш, чым салдаты", — падчас аднаго з допытаў сказаў сяржант Яўген Бараноўскі. "Атрымлівалі" у дадзеным выпадку — не пра хабары, а пра стаўленне з боку малодшых афіцэраў 3-й школы. У судзе абвінавачаныя сяржанты ў адзін голас апраўдвалі паборы з салдат тым, што... перадавалі прадукты, каву, піцу і гэтак далей, старэйшым па званні!

"Раніцай у яго [камандзіра роты Паўла Сукавенка. — Еўрарадыё] на стале павінен стаяць кубак кавы і прадукты. Калі не, то будзеш адграбаць. У яго павінна было быць усё. У пятніцу мы павінны былі пастаўляць яму цыгарэты, а ў панядзелак у яго на стале павінны былі ляжаць прадукты", — распавядае яшчэ адзін з абвінавачаных, Ягор Скуратовіч.

Яшчэ адзін бок гэтай гісторыі звязаны з формай, якую выдавалі сяржантам. Па іх словах, берцы ім даводзілася "купляць" у афіцэраў на грошы ад "продажу" мабільных тэлефонаў радавым. А ў Яўгена Бараноўскага двойчы за год службы знікаў бушлат. Яго сяржанту таксама давялося купляць самому.

10. Палкоўнікі "нічога не ведалі"

На судзе былі дапытаныя палкоўнік Канстанцін Чарнецкі (былы начальнік 72-га навучальнага цэнтра) і падпалкоўнік Аляксандр Чарноў (былы начальнік 3-й школы, у якой служыў Аляксандр Коржыч).

Абодва афіцэры кажуць, што пра сітуацыю, якая склалася ў часці, нічога не ведалі.

"Камандзіры павінны працаваць з асабістым складам. Праводзіць гутаркі, распавядаць. Як паказала практыка, мабыць, быў нейкі збой. Неабходна працаваць добрасумленна і выконваць тыя свае воінскія абавязкі, якія распісаныя ў Статуце. Я таксама быў камандзірам роты. І выконваў усе свае абавязкі. Дзякуй богу, усе дзякуй кажуць", — адказвае на пытанне пракурора Чарнецкі.

Падчас допыту Чарнецкага, як сведку, не задалі стандартныя пытанні пра тое, дзе ён працуе і ў якой пасадзе. Паводле інфармацыі TUT.BY, цяпер ён узначальвае адно з упраўленняў ў Міністэрстве абароны. Нагадаем, што ў кастрычніку 2017-га года палкоўнік Канстанцін Чарнецкі быў вызвалены ад пасады начальніка 72-га АНЦ загадам Аляксандра Лукашэнкі.

Суд адновіцца 8 кастрычніка. Еўрарадыё будзе весці онлайн-трансляцыі судовых пасяджэнняў.