Арастовіч: Украінскія эліты не разумеюць вайны, для іх галоўнае ― мір

У пятніцу, 22 траўня ў Мінску адбудзецца чарговае пасяджэнне кантактнай групы па мірным урэгуляванні канфлікту ва Украіне. У ім возьмуць удзел прадстаўнікі Украіны, Расіі, АБСЕ і самаабвешчаных "ДНР" і "ЛНР" (афіцыйныя запрашэнні атрымалі Дзяніс Пушылін і Уладзіслаў Дэйнега). Верагодна, адным з галоўных пытанняў для абмеркавання будзе абмен палоннымі "ўсіх на ўсіх". Ці ёсць плён ад перамоў — размаўляем з украінскім экспертам Аляксеем Арастовічам.

Даведка Еўрарадыё: Аляксей Арастовіч — у мінулым кадравы афіцэр Узброеных сіл Украіны, разведчык, капітан запасу. Службовая дзейнасць была звязаная з распрацоўкамі ў галіне аператыўнай псіхалогіі, канфлікталогіі і псіхалогіі экстрэмальных сітуацый.

Еўрарадыё: Аляксандр Лукашэнка апошнім часам актыўна ўдзельнічае ў працэсах, якія адбываюцца ва Усходняй Еўропе: у Мінску створаная пляцоўка мірных перамоў па ўрэгуляванні ваеннага канфлікту ва усходняй Украіне. Наколькі яны выгадныя Украіне?

Аляксей Арастовіч: Трэба разумець, што цяпер адбываецца ў Расіі: у Крамлі змагаюцца два стратэгічныя праекты: адзін з іх савецкі, які, дарэчы, прадугледжвае ўваход Беларусі ў склад Расійскай Федэрацыі. Другі праект расійскі, пры якім постсавецкія рэспублікі фармальна застануцца незалежнымі краінамі, але будуць ажыццяўляць палітыку Крамля. Масква разглядае і Беларусь, і Украіну як свае сатэліты, як зону свайго ўплыву. Гэтыя два канцэпты змагаюцца паміж сабой, таму і палітыка Масквы ў дачыненні да Беларусі і Украіны неадназначная. Відавочна, што ёсць жаданне ўсё паставіць пад свой кантроль, а вось у якой форме — гэта пытанне.

У лістападзе 2015 года ў Беларусі прэзідэнцкія выбары. І па чутках, Пуцін вельмі хоча замяніць “бацьку” на каго-небудзь іншага, больш лаяльнага. Дык вось, Лукашэнка мае з гэтым шэраг праблем, і яму трэба павялічыць сваю палітычную вагу. Найбольш эфектыўны спосаб — выступіць міратворцам у якой-небудзь вайне. Гэта самы старажытны і эфектыўны спосаб павелічэння палітычнай вагі. Зрабіцца раптам усім патрэбным, іначай кажучы, калі Лукашэнка выступае паспяховым пасярэднікам, то ад яго залежаць і Масква, і Кіеў, і Еўропа.

Еўрарадыё: Масква можа стаць ад Лукашэнкі залежнай так, як ад Кадырава? Бо калі праводзім такія паралелі, тады Нурсултан Назарбаеў Уладзіміру Пуціну больш недаспадобы, аднак за сабой прэзідэнцкае крэсла казахскі кіраўнік захаваў.

Аляксей Арастовіч: Так, але тым не менш, Лукашэнка зыходзіць з таго, што лішняя палітычная вага ў гэтых складаных жыццёвых калізіях перашкаджаць не будзе. Да прыкладу — Генры Кісінджэр: усе яго ведаюць, вага яго вялікая, але ўсе яго дасягненні — гэта пасрэдніцтва на перамовах: араба-ізраільскіх, інда-пакістанскіх і г.д.

Еўрарадыё: Але навошта Украіна працягвае перамовы ў Мінску? Іх вынікі далёка не на карысць Кіева. Ды ўвогуле паўстае пытанне, ці атрымалася за гэтыя месяцы пра штосьці канструктыўнае дамовіцца?

Аляксей Арастовіч: А Украіне нічога не трэба. Украіна вельмі розная. Калі мы кажам пра Украіну, пра каго мы кажам? Пра краіну як палітычны суб’ект? Пра савецкую эліту, да якой адносяцца Пуцін, Назарбаеў, Лукашэнка? Дык гэтую палітычную эліту трэба ўсю здымаць.

Еўрарадыё: Першае, што кідалася ў вочы, — гэта тое, чаму на перамовы ад Украіны ездзіць экс-прэзідэнт Леанід Кучма. У кантэксце таго, што ва Украіне працягвае існаваць, як вы ахарактарызавалі, сталінска-кучмаўская сістэма, то адказ на гэтае пытанне відавочны. Але ўзнікае яшчэ адно пытанне: калі палітыкі сядаюць за стол перамоваў з тэрарыстамі (ваенны канфлікт у вашай краіне так і называецца — Антытэрарыстычная аперацыя), ці калі журналісты бяруць інтэрв’ю ў тых жа тэрарыстаў, то гэта прыводзіць да легітымізацыі апошніх...

Аляксей Арастовіч: Справа ў тым, што мы нібыта будуем рынкавую эканоміку, прадстаўнічую дэмакратыю, а ў выніку зноў атрымліваецца наскрозь савецкая сістэма. Калі казаць прасцей, то грамадства жыве ў ХХІ стагоддзі, дзяржава застаецца ў ХХ ці нават у ХІХ, і гэта вельмі сур’ёзная супярэчнасць. На жаль, ва ўкраінскай грамадскасці і дзяржавы розныя задачы ў гэтым канфлікце.

Еўрарадыё: Дзве Украіны вярнуліся?

Аляксей Арастовіч: Так, толькі падзел цяпер праходзіць не геаграфічна, а па вертыкальным зрэзе грамадства. І эліты ў нас постсавецкія, гэта адна і тая ж калода ў тысячу чалавек, якую тасуюць так ці іначай. Паглядзіце, хто вядзе перамовы: Кучма, Медзвядчук, Гарбулін — гэта ўсё кучмаўскае асяроддзе.

Еўрарадыё: Чаму грамадства Украіны не забярэ ў іх паўнамоцтвы?

Аляксей Арастовіч: Грамадства, новая Украіна, пакуль яшчэ не валодае сваёй суб’ектнасцю. Дзіця толькі-толькі нарадзілася, яно яшчэ не можа самастойна хадзіць, дайце, каб выжыла, поўзаць навучылася. Ніколі тут не было людзей, якія самастойна думалі, былі толькі людзі, арыентаваныя на фінансава-прамысловая групоўкі, дарэчы, уключаючы журналістаў, залежных ад алігархаў, былі людзі-бюджэтнікі, арыентаваныя на дзяржаву. І ўсё. І дзе тут браць свабодных? Тым не менш, яны нарадзіліся, так ці інакш саспелі ў розных слаях грамадства. Вось яны знаходзяцца ў стадыі асэнсавання сваіх палітычных інтарэсаў. Пакуль многіх купляюць, многіх забіваюць, і тым не менш, працэс ідзе, але ўсе разумеюць, што наша ўлада і грамадскасць вельмі розныя.

Еўрарадыё: З якой мэтай прыязджаюць у Мінск украінскія палітыкі?

Аляксей Арастовіч: Нашы баязліўцы не хочуць ваяваць. Для іх галоўнае — мір любой цаной. Яны не разумеюць гэтай вайны і не хочуць яе разумець.

Еўрарадыё: Але з нейкага боку трэба нешта рабіць, бо замарожаны канфлікт не вырашае праблемы.

Аляксей Арастовіч: Ну, яны ж (эліты, — Еўрарадыё) думаюць: “Пакуль канфлікт замарожаны, мы на ім заробім: на гандлі, на кантрабандзе. А там, глядзі, я ўжо не прэзідэнт і жыву ў маленькай сядзібе ў Новай Зеландыі, а яны хай там сабе разграбаюць”.  

Фота: life.ictv.ua