Пачаўся рэтраградны Меркурый. А калі (і чаму) беларусы ім зацікавіліся?

24/08/2023 - 11:38

почему все говорят про ретроградный Меркурий

Астралагічны трэнд прыйшоў у Беларусь праз расійскія выданні / калаж Улада Рубанава, Еўрарадыё

Мы прывыклі бачыць у сацсетках жарты пра рэтраградны Меркурый — астранамічную з'яву, якая нібыта ўплывае на лёсы. Пакінуўшы ў баку сумнеўнасць астралогіі, пасля пачатку чарговага такога перыяду Еўрарадыё задумалася: а калі ўвогуле беларусы зацікавіліся гэтай з'явай? І чаму людзі вераць у такую антынавуковую лухту? Адказы аказаліся простымі — і вельмі цікавымі.

Меркурый быў з намі не заўсёды

Калі глядзець аналітыку пошукавых запытаў у гугле па запыце "рэтраградны Меркурый" за апошнія 7 гадоў, першы ўсплёск цікавасці беларусаў да гэтай тэмы здарыўся вясной 2019, а ўжо да восені гугліць яе пачалі ў разы часцей.

График запросов по теме "ретроградный Меркурий" в Беларуси

Графік запытаў па тэме / Google Trends

Амаль ідэнтычныя графікі па колькасці пошукавых запытаў ад жыхароў Расіі і Казахстана.

Тады ж пачала расці і колькасць пошукавых запытаў звязаных з... "Яндекс.Дзен" — платформай расійскага пошукавіка, якая збірала матэрыялы СМІ і блогаў і давала розным сайтам, у тым ліку і беларускім медыя, шмат "лёгкага" трафіку.

Якая тут сувязь? Рэч у тым, што найбольшае CTR (суадносіны колькасці клікаў да паказаў) у "Дзене" было ў свецкіх навін, псіхалогіі і тэмаў, звязаных з прадказаннямі, — астралогіі, нумаралогіі, таро і да таго падобнага. Прасцей кажучы, каб атрымаць шмат наведвальнікаў на сайт, выдаткаваўшы мінімум часу на напісанне тэксту, трэба было ствараць матэрыялы менавіта на гэтую тэму.

У пагоні за клікамі

Першымі тэму пачалі "акучваць" розныя блогі, якія і так часта пісалі пра прадказанні і астралогію — такія тэмы заўсёды былі папулярныя. У больш шырокі ўжытак "рэтраградны Меркурый" увайшоў пасля публікацыі той жа вясной 2019-га кнігі "Як перажыць рэтраградны Меркурый, а таксама Венеру і Марс" амерыканскага аўтара Берні Эшмена.

Далей пікі цікавасці да планеты, як і да іншых відаў прадказанняў, прыпадалі не толькі на часовыя даты "развароту" Меркурыя, але і супадалі з гучнымі падзеямі.

Так, усплёск запытаў прыходзіўся на пачатак пандэміі, потым — на пратэсную восень 2020-га, на лета 2021-га пасля пасадкі Ryanair і першых сур'ёзных санкцый і, вядома, пасля пачатку ўварвання Расіі ва Украіну.

Калі вярнуцца да 2019-га, атрымліваецца, што цікавасць беларусаў да тэмы (ды і ў прынцыпе іх знаёмства з тэрмінам "рэтраградны Меркурый") з'явілася праз пагоню расійскіх сайтаў за трафікам і папулярнасць "Дзэна".

Чаму людзі вядуцца на гэта?

Прычыны захавання магічнага мыслення і веры ў прадказанні ў дарослых людзей псіхолагі, антраполагі і сацыёлагі вывучаюць ужо не адно дзесяцігоддзе.

Польскі антраполаг Браніслаў Маліноўскі сцвярджаў, што магічнае мысленне і забабоны дапамагаюць "запоўніць пустэчу невядомага". А калі ў нас няма ўсяго аб'ёму інфармацыі і разумення, што будзе далей, гэта выклікае сур'ёзны стрэс.

Маліноўскі пісаў, што забабоны дазваляюць знізіць напружанне, якое ўзнікла праз боязь невядомага, і стварыць ілюзію кантролю.

Сувязь стрэсу і забабонаў пацвярджаюць і сучасныя даследаванні (1, 2). Моцна павялічваецца вера ва ўсё містычнае і ў тых, хто знаходзіцца пад сапраўднай пагрозай, — гэта было даказана падчас даследаванняў з ізраільцянамі падчас вайны ў Персідскім заліве (1991 год).

Такіх работ шмат і ў іншых сферах — напрыклад, пра тое, як вера ў ведзьмаў і ведзьмароў "заквітнела" ў Германіі ў першае дзесяцігоддзе пасля паразы ў Другой сусветнай. Дарэчы, кнігу на гэтую тэму, "Зямля, апантаная дэманамі" амерыканскага гісторыка Монікі Блэк, нядаўна пераклалі на рускую.

Рух Меркурыя ў зваротным кірунку — аптычная ілюзія / VOX

Ёсць і фактар эўрыстыкі даступнасці — кагнітыўнага скажэння (памылкі мыслення), калі чалавек лічыць больш імавернымі тыя падзеі, якія першымі прыходзяць у галаву. Напрыклад, страх перад палётамі на самалёце часта ўзнікае праз тое, што першай асацыяцыяй можа быць крушэнне 11 верасня 2001 года, і нават калі чалавек ведае статыстыку аб мінімальных рызыках катастрофы, яна не "ўсплывае" ў галаве першай.